Sektor MŚP zarzuca inwestycje. 1/3 firm bez planów inwestycyjnych

Przeczytaj także: Polskie firmy, czyli optymizm kontrolowany

Brak planów inwestycyjnych w 1/3 polskich mikro, małych i średnich przedsiębiorstw nie jest bez wątpienia powodem do optymizmu. Obecnie inwestycje w polskiej gospodarce odpowiadają za około 20 proc. PKB, a to niestety zbyt mało, aby zagwarantować nam stabilny wzrost gospodarczy na poziomie 3,5-4 proc. rocznie. Tym bardziej, że przedsiębiorstwa odpowiadają za zaledwie połowę wszystkich inwestycji, z czego około 3/4 to nakłady inwestycyjne ponoszone przez rynkowych gigantów. Za resztę, a więc za zaledwie 25 proc. inwestycji, odpowiedzialne są mikro i małe przedsiębiorstwa. To kiepski wynik, zważywszy że to właśnie one stanowią 99 proc. wszystkich działających w naszym kraju firm. Jednoczenie nie oznacza to, że najmniejsze firmy nie inwestują. Chodzi o to, że poziom ich inwestycji jest zbyt niski.

W porównaniu do większości krajów UE, nakłady na inwestycje w środki trwałe są znacznie niższe. Duża polska firma inwestuje przeciętnie 20-23 tys. euro rocznie. Średnio firmy w UE – ok. 50 tys. euro, czyli ponad 2 razy więcej. Szczególnie zła sytuacja jest w mikroprzedsiębiorstwach, które w ostatnich latach inwestowały przeciętnie 3,5-4 tys. euro rocznie – mówi Małgorzata Starczewska-Krzysztoszek, główna ekonomistka Konfederacji Lewiatan.

Inwestycje zwłaszcza u dużych

Jeśli spojrzeć na ogół firm, to zaledwie 14% z nich przyznaje się, że nigdy nie inwestowało. Odsetek ten zmienia się, jeżeli weźmiemy pod uwagę wielkość firmy (liczbę zatrudnianych pracowników). Wówczas okazuje się, że zupełny brak inwestycji deklaruje 16,5% mikrofirm i już tylko 9% średnich. W rezultacie tego mamy do czynienia z niewielką przeciętną wartością środków trwałych przypadających na jedno przedsiębiorstwo, co szczególnie uwidacznia się w najmniejszych podmiotach. Przeciętnie na jedną osobę pracującą w mikroprzedsiębiorstwie przypadają w Polsce środki trwałe o wartości 15-16 tys. euro., w małych firmach jest to ponad 2 razy więcej – 35-36 tys. euro, a w średnich – ponad 50 tys. euro. Jednak jest to ciągle bardzo mało w stosunku do konkurentów z większości krajów UE, np. Niemiec, gdzie na jednego pracującego w sektorze przedsiębiorstw przypadają środki trwałe o wartości 135 tys. euro.

Hotelarstwo rozwojowe, rolnictwo zachowawcze

Odsetek firm mających doświadczenie z inwestycjami jest zdecydowanie najwyższy w branży hotelarskiej i gastronomicznej, w której jedynie co 20. firma inwestycji nie prowadziła. Z inwestycjami za pan brat są także firmy produkcyjne (91%). Najmniejszy udział inwestorów przypada na branżę rolniczą (80%) oraz usługi (81%).

W co inwestują firmy? Wczoraj maszyny, dzisiaj marketing

W ujęciu retrospektywnym jako przeznaczenie inwestycji zdecydowanie najczęściej wymieniane były trzy obszary: inwestycje w samochody (41%), zakup maszyn i urządzeń produkcyjnych (39%) oraz zakup wyposażenia biurowego (33,5%.). 13% przedsiębiorców uważało za inwestycję zatrudnienie nowych pracowników, a blisko 9% – ich rozwój w postaci dokształcania.

Patrząc na przedmioty inwestycji, jakie MŚP planują w kolejnych 12 miesiącach, zmiana zaszła na szczycie rankingu. Co piąty przedsiębiorca planuje postawić przede wszystkim na komunikację i marketing – w porównaniu do 9,5% wskazań w pytaniu retrospektywnym. To pokazuje, że coraz większe znaczenia odgrywa odpowiednia forma reklamy i promocji. Pozostałe kategorie inwestycji, odzwierciedlające wcześniejsze preferencje, pokazują, że MŚP raczej planują kontynuację dotychczasowych działań inwestycyjnych niż szukanie nowych formuł w tym zakresie. Zakup maszyn i samochodów pozostają w trójce najczęściej wymienianych kierunków inwestycyjnych.

Co zniechęca, a co wspiera

Niestety negatywną informacją jest fakt, że aż 36% przedsiębiorców nie planuje w ciągu najbliższych 12 miesięcy żadnych inwestycji. Z czego to wynika? Wśród barier dla inwestowania na pozycji niechlubnego lidera uplasowały się – regulacje prawne i podatkowe. Na nie wskazało aż 71% przedsiębiorców. Niewiele mniej istotą barierą (dla 2 na 3 zapytanych) jest sytuacja gospodarcza kraju. Biorąc pod uwagę dostęp do finansowania zewnętrznego – 38% zarządzających przedsiębiorstwami uważa, że to nadal bariera inwestycyjna, natomiast 24%, że to czynniki umożliwiający inwestowanie. Elementem, który zdaniem respondentów najbardziej zachęca do podejmowania decyzji o inwestycji, są kwalifikacje pracowników. Wskazało na nie 68% przedstawicieli MŚP.

- Z międzynarodowych rankingów wynika, że warunki prowadzenia działalności gospodarczej w naszym kraju poprawiają się, a tym samym szanse na realizację często koniecznych do rozwoju inwestycji są coraz większe. W ostatnim rankingu „Doing Business 2016” Banku Światowego, oceniającym łatwość prowadzenia działalności gospodarczej, Polska znalazła się na 25. miejscu wśród 189 państw, co oznacza awans o 7 pozycji w porównaniu do ubiegłorocznej edycji. Skróceniu uległ między innymi czas uzyskania pozwolenia na budowę, a także – dzięki upowszechnieniu elektronicznego rozliczania – czas wypełniania obowiązków podatkowych. Natomiast w ostatnim globalnym rankingu konkurencyjności 2015-16 World Economic Forum, oceniającym konkurencyjność gospodarki, awansowaliśmy o dwie pozycje – na 41. miejsce wśród 140 państw. Rolą instytucji rządowych, organizacji proprzedsiębiorczych oraz takich instytucji jak nasza jest takie dokonywanie zmian i wdrażanie inicjatyw, aby rokrocznie Polska zajmowała w powyższych zestawieniach coraz wyższe pozycje i tym samym stwarzała coraz lepsze warunki przedsiębiorcom do działania i inwestowania – mówi Radosław Kuczyński, prezes EFL.

Informacje o badaniu
Badanie „Innowacje w MŚP. Pod lupą” zostało zrealizowane przez Ecorys Polska na zlecenie EFL S.A. na reprezentatywnej grupie 500 firm dobranych w sposób losowo-kwotowy, wśród których były mikro-, małe i średnie firmy (zatrudniające do 250 osób). Ogólnopolska próba uwzględnia zróżnicowanie ze względu na zatrudnienie, działalność i liczbę firm przypadających na województwo. Błąd pomiaru wynosi 2, ufność – 0,95. Respondentami były osoby decyzyjne, odpowiedzialne za rozwój firmy (właściciel, wspólnik, prezes, dyrektor zarządzający, dyrektor finansowy, dyrektor ds. rozwoju, szef działu B+R, specjalista ds. inwestycji lub inne z wskazane jako odpowiedzialne za rozwój). Badanie wykonano metodą ilościową, techniką CATI (wywiad telefoniczny) w dniach 3-10 czerwca 2016 roku.