Polskie wynalazki słabo chronione za granicą

Przeczytaj także: Ochrona własności intelektualnej w przedsiębiorstwie

Patenty europejskie rosną w siłę

Do Europejskiej Organizacji Patentowej nasz kraj przystąpił ponad dekadę temu, 1 marca 2004 roku. Od tego dnia patenty udzielane przez Europejski Urząd Patentowy (EPO), po przeprowadzeniu dodatkowej procedury walidacji, mogą obowiązywać także na terytorium Polski. W konsekwencji tego rośnie liczba patentów europejskich w Polsce, zgłaszanych głównie przez zagraniczne podmioty. Rośnie też udział patentów europejskich w całkowitej liczbie patentów w Polsce, który dla patentów udzielonych w 2013 roku osiągnął 72%. W 2013 roku walidowano w Polsce 7 236 patentów europejskich, podczas gdy Urząd Patentowy RP (UPRP) udzielił w tym samym czasie 2 804 patentów.

- Patent europejski pozwala na znaczącą redukcję kosztów, a przede wszystkim na uproszczenie procedury umożliwiając uzyskanie ochrony wynalazku w wielu państwach jednocześnie. Wzrost liczby walidowanych patentów europejskich w Polsce to sygnał dla polskich firm, że zagraniczne przedsiębiorstwa doceniają Polskę jako ważny rynek zbytu i dbają u nas o ochronę swoich innowacji technicznych. W związku z tym, że patenty budują realną wartość dla biznesu, polskie firmy powinny spojrzeć na to jako na dobrą praktykę i również, zwłaszcza przy istotniejszych wynalazkach, zadbać o ich ochronę nie tylko w kraju, ale i na innych rynkach – komentuje Łukasz Czernicki, IP Counsel w Crido Taxand.

Słaba ochrona polskich wynalazków na świecie

Wynalazki o dużym znaczeniu ekonomicznym wymagają szerokiej ochrony patentowej na świecie. Międzynarodowe zgłoszenia wynalazków, tj. zgłoszenia w trybie PCT, umożliwiają uzyskanie takiej ochrony w 148 krajach świata (w tym w USA, Japonii, Chinach), a ich liczba dla danego kraju stanowi ważny miernik innowacyjności.

W latach 2007-2013 liczba krajowych zgłoszeń do UPRP wzrosła z 2 392 do 4 237. W tym samym okresie liczba zgłoszeń PCT polskich podmiotów wzrosła jedynie o 223 do 330, co daje Polsce udział w zgłoszeniach międzynarodowych na poziomie 0,16%.

Zgłoszenia PCT z Polski w roku 2013 stanowiły jedynie 8% zgłoszeń dokonanych w trybie krajowym, podczas gdy dla Niemiec udział ten wynosi 38%. Pokazuje to, że niemieckie podmioty są dużo bardziej świadome potrzeby międzynarodowej ochrony swoich wynalazków. Pod względem liczby zgłoszeń PCT Polska jest też daleko w tyle m.in. za Hiszpanią, która dokonała ponad 1 700 zgłoszeń PCT w 2013 roku.

I choć pod względem liczby zgłoszeń PCT Polska wypada nieco lepiej niż Czechy (197 zgłoszeń w 2013 r.) i Węgry (158), to już gorzej w przeliczeniu na 1 mln mieszkańców, co jest jednym z istotnych wskaźników innowacyjności gospodarek poszczególnych krajów. W Czechach na 1 mln mieszkańców przypada 19 zgłoszeń PCT, na Węgrzech – 16. W zestawieniu europejskim za Polską (9 zgłoszeń na 1 mln mieszkańców) są jedynie takie kraje, jak: Ukraina (3), Rosja (8), Słowacja (8) czy Bułgaria (8).

Ogromny dystans dzieli nas od czołówki w tym zestawieniu, w którym na pierwszym miejscu jest Luksemburg z 652 zgłoszeniami na 1 mln mieszkańców w 2013 roku i Szwajcaria z 543 zgłoszeniami na 1 mln mieszkańców.

- Pomimo znaczącego wzrostu zgłoszeń wynalazków do Urzędu Patentowego RP, dystans jaki dzieli nas od krajów będących liderami ochrony patentowej, jest wciąż ogromny. Wynika to przede wszystkim z nieznacznego odsetka krajowych wynalazków, jakie chronione są poza Polską. Przyczyn takiego stanu rzeczy można doszukiwać się w znacznych kosztach związanych z uzyskiwaniem
zagranicznych patentów oraz w pozaekonomicznych powodach dokonywania krajowych zgłoszeń wynalazków, które nie niosą ze sobą rzeczywistej wartości rynkowej. Można mieć nadzieję, że programy finansowane z funduszy europejskich w ramach Nowej Perspektywy Finansowej 2014 – 2020 będą w większym stopniu promowały ochronę polskich innowacji za granicą – dodaje Łukasz Czernicki IP Counsel w Crido Taxand.

Polscy przedsiębiorcy w tyle za naukowcami

48% zgłoszeń krajowych w Polsce pochodzi od szkół wyższych i jednostek naukowych, a tylko 34% od podmiotów gospodarczych. Z kolei na świecie, 84% zgłoszeń PCT pochodzi od firm, które tym samym zapewniają patentom szeroką ochronę, a jedynie 8% od placówek naukowych. Również wśród zgłoszeń europejskich udział tych jednostek jest stosunkowo niewielki, tj. na poziomie 5,5% wszystkich zgłoszeń do Europejskiego Urzędu Patentowego.

Na świecie czołowe miejsca na liście podmiotów o największej liczbie patentów zajmują międzynarodowe korporacje, a wśród nich firmy z branży nowoczesnych technologii. W 2012 roku w pierwszej trójce, pod względem liczby zgłoszeń PCT, były: ZTE Corporation (3906 zgłoszeń wynalazków), Panasonic Corporation (2951) i Sharp Kabushiki Kaisha (2001). Najwięcej zgłoszeń do EPO w 2012 r. pochodziło od: Samsunga (2289), Siemensa (2193) i BASF (1713). Z kolei w Polsce pierwszą trójkę tworzą uczelnie, przy czym liczba zgłaszanych przez nie patentów jest dużo mniejsza. Pierwsze miejsca zajmują: Politechnika Wrocławska ze 193 zgłoszeniami, AGH (121) i Politechnika Poznańska (111).

- Z bardzo nielicznymi wyjątkami krajowe przedsiębiorstwa praktycznie nie uczestniczą w światowej grze o patentowe monopole. Wynika to po części ze słabo rozwiniętej korporacyjnej kultury budowania wartości firmy poprzez tworzenie przewagi konkurencyjnej w oparciu o dobrze zabezpieczone innowacje. Stosunkowo duża liczba zgłoszeń patentowych dokonywanych przez polskie instytucje naukowe i akademickie nie rekompensuje niskiej aktywności przedsiębiorstw, będących na świecie głównym motorem postępu technologicznego, tym bardziej, że instytucje akademickie rzadko kiedy chronią wynalazki za granicą – twierdzi Łukasz Czernicki, IP Counsel w Crido Taxand.