Europa: wydarzenia tygodnia 22/2014

Przeczytaj także: Europa: wydarzenia tygodnia 21/2014

• W opublikowanym wywiadzie komisarz Unii Europejskiej do spraw handlu Karel de Gucht wyraził opinię, że ujawnione szpiegostwo elektroniczne amerykańskiej Agencji Bezpieczeństwa Narodowego (NSA) zaszkodziło sprawie układu o wolnym handlu między UE i USA. "Afera NSA wywołała wiele nieufności. "Zgadzam się z rozżalonymi Europejczykami: rozmiary szpiegostwa NSA są nie do zniesienia" - powiedział de Gucht niemieckiemu dziennikowi "Sueddeutsche Zeitung". Jak zaznaczył, posłał pełnomocnikowi rządu USA do spraw handlu Mike'owi Fromanowi list z zapytaniem, czy prawdziwe są doniesienia, iż NSA szpiegowała również instytucje handlowe - ale odpowiedzi dotąd nie otrzymał.
• Komisarz UE ds. energii Guenther Oettinger odrzuca polski pomysł unii energetycznej - napisał w czwartek dziennik "Frankfurter Allgemeine Zeitung". Z wyjaśnień KE wynika, że Oettinger w dużej mierze zgadza się z pomysłem, choć nie w całości. "Nie zgodzę się na wyznaczoną politycznie jednolitą cenę"
• W Wielkiej Brytanii działa już 40 tys. polskich firm. Własną działalność gospodarczą może prowadzić nawet co szósty Polak pracujący na wyspach. Dzięki członkostwu w UE wzrosła też wymiana handlowa, która w ciągu 10 lat przekroczyła 400 mld zł.
• Trwają negocjacje ws. umowy handlowej USA-UE (TTIP). Jeśli uda się, to powstanie największe globalne porozumienie gospodarczo-handlowe w historii, które obejmie jedną trzecią światowego handlu, 52 proc. PKB i 40 proc. produkcji. Wartość towarów i usług, jakimi każdego dnia ze sobą handlują, sięga 2 mld euro. Jednak równocześnie grupy konsumenckie i organizacje pozarządowe po obu stronach Atlantyku wyrażają obawy, że z tego powodu po podpisaniu umowy na rynek będzie trafiać więcej nietestowanych i niebezpiecznych produktów oraz usług.
• Według Federalnego Urzędu Statystycznego w Wiesbaden sprzedaż detaliczna w Niemczech w kwietniu niespodziewanie spadła o 0,9 proc. m/m, po wzroście w marcu o 0,1 proc. m/m. W ujęciu r/r sprzedaż detaliczna wzrosła w kwietniu o 3,4 proc. r/r, po spadku w marcu o 1,1 proc. r/r.
• Trwają negocjacje ws. umowy handlowej USA-UE (TTIP). Jeśli uda się, to powstanie największe globalne porozumienie gospodarczo-handlowe w historii, które obejmie jedną trzecią światowego handlu, 52 proc. PKB i 40 proc. produkcji. Wartość towarów i usług, jakimi każdego dnia ze sobą handlują, sięga 2 mld euro. Jednak równocześnie grupy konsumenckie i organizacje pozarządowe po obu stronach Atlantyku wyrażają obawy, że z tego powodu po podpisaniu umowy na rynek będzie trafiać więcej nietestowanych i niebezpiecznych produktów oraz usług.
• Lawinowo rośnie liczba Polaków, którzy otrzymują obywatelstwo Wielkiej Brytanii. W 2013 r. było ich już 6 tysięcy, czyli dwa razy więcej niż w 2012 r. i trzy razy więcej niż dwa lata wstecz. Według rzecznika naszej placówki dyplomatyczniej Konrada Jagodzińskiego przyjęcie obywatelstwa może wynikać z chęci ustabilizowania życia prywatnego, może też być reakcją na toczącą się debatę o przyszłości relacji między WB a UE. Jednak jak wskazują obserwacje, kiedy mieszkają długo za granicą, ich więź z Polską słabnie, zwłaszcza gdy są z rodziną. Decyduje też o tym kalkulacja korzyści, jakie daje brytyjski paszport.
• Rosja forsuje dla Ukrainy model federalny, podobny jaki łączu Danię i Grenlandię, czyli państwo podzielone na dwie części granicą celną. Jak wiadomo Dania i Grenlandia stanowią jedno państwo, jednak Dania należy do Unii Europejskiej, a Grenlandia - nie. Rosja tłumaczy, że taka konstrukcja jest lepsza od wojny. Rosja zwraca uwagę na to, ze brak udziału Donbasu w wyborach oddzielił ten region od Ukrainy i szacuje, że przystąpienie jej do Eurazjatyckiej Unii Gospodarczej da korzyści rzędu 11-12 mld USD rocznie.
• Z Moskwy nadeszły informacje, że jeśli Stany Zjednoczone zastosują nowe sankcje wobec Rosji za jej działania na Ukrainie, Moskwa może zrezygnować z dolara jako waluty, w której trzyma rezerwy i odmówić spłacania zadłużenia w amerykańskich bankach, natomiast gdyby władze USA zdecydowały się zamrozić aktywa rosyjskich firm i osób prywatnych, Moskwa zaleciłaby wszystkim posiadaczom amerykańskich obligacji skarbowych w Rosji, by je sprzedali.
• PKN Orlen rozważa zamknięcie lub sprzedaż swojej litewskiej spółki w Możejkach. Warto zauważyć, że w ciągu ostatnich 5 lat w Europie zamknięto ponad 20 rafinerii. Kombinat w Możejkach od lat przynosi straty i nie widać szans na poprawę wyniku finansowego spółki. Orlen zakupił rafinerię w 2006 roku z przyczyn politycznych za 2,34 mld USD. Od tego czasy tylko dwa lata spółka wyszła na plus.
• Przedstawiciele Rosji, Ukrainy i Komisji Europejskiej w Berlinie kontynuują rozmowy o propozycjach KE ws. ukraińsko-rosyjskiego sporu gazowego. KE reprezentuje komisarz UE ds. energii Guenther Oettinger. Chodzi o warunki dostaw gazu na Ukrainę i o tranzyt przez Ukrainę na Zachód. Głównym problemem jest uregulowanie zadłużenia Ukrainy wobec Rosji i cen nowych dostaw gazu. To już trzecie trójstronne spotkanie w tej sprawie; pierwsze odbyło się na początku maja w Warszawie, a drugie w Berlinie. Nawiązując do propozycji KE Ukraina miałaby zapłacić do czwartku do północy 2 mld USD (około połowy zadłużenia) jako zaliczkę na poczet swoich długów, a kolejne 500 mln USD strona ukraińska przekazałaby 7 czerwca. Ogółem Rosja żąda od Ukrainy ponad 3,5 mld za dostarczony gaz do końca kwietnia i ceny gazu od kwietnia 2014 roku w wysokości 485,5 USD za 1000 metrów sześciennych.
• Według magazynu "Forbes Ukraina" oprawie jedną czwartą - 23,6 proc. - zmniejszył się w porównaniu z ubiegłym rokiem majątek stu najbogatszych obywateli Ukrainy. Listę najbogatszych otwiera Rinat Achmetow z majątkiem szacowanym na 11 mld USD (w ciągu roku stracił 4,2 mld USD. Drugie miejsce w rankingu zajmuje Wiktor Pinczuk(3 mld USD).Na kolejnych pozycjach znaleźli się Ihor Kołomojski i Hennadij Boholubow. Na szóstym miejscu w rankingu uplasował się zwycięzca wyborów prezydenckich Petro Poroszenko z majątkiem szacowanym na 1,3 mld USD.

Komentarz do wydarzeń gospodarczych

---

POWSTAŁA EURAZJATYCKA UNIA GOSPODARCZA (EUG)

Eurazjatycka Unia Gospodarcza stała się faktem. Co to zmienia w dotychczasowym układzie geopolitycznym?

Prezydenci Rosji, Białorusi i Kazachstanu - Władimir Putin, Alaksandr Łukaszenka i Nursułtan Nazarbajew podpisali porozumienie, w wyniku którego z dniem 1 stycznia 2015 roku powstanie Eurazjatycka Unia Gospodarcza (EUG). Powstaje ona na bazie dotychczasowych dwóch struktur integracyjnych tworzonych przez te trzy kraje: Unii Celnej i Jednolitego Obszaru Gospodarczego.

EUG to przedsięwzięcie przygotowywane od kilku już lat z inicjatywy Rosji. Ostatecznie powstaje ona z udziałem Kazachstanu i Białorusi, ale do niego nie przystąpiła Ukraina, która uczestniczyła w negocjacjach przygotowujących dokumenty, które będą regulować współpracę. W deklaracji założycielskiej EUG jest zapis, że jest ona otwarta na inne państwa. Już teraz wiadomo, że decyzję o przystąpieniu do EUG zgłosiły Armenia i Kirgistan.

Według przyjętych założeń na terytorium EUG będzie obowiązywał swobodny przepływ towarów, usług, kapitałów i siły roboczej, przy równoczesnym zachowaniu suwerenności narodowej. Kraje tworzące EUG zakładają zintegrowaną działalność w niektórych sektorach gospodarki. Strony zobowiązały się do prowadzenia takiej polityki w kluczowych dla gospodarki sektorach - w energetyce, przemyśle, rolnictwie i transporcie.

Nowa struktura ma 170 milionów ludzi, jest silnym i atrakcyjnym ośrodkiem rozwoju gospodarczego i dużym rynkiem regionalnym. Rosja, Białoruś i Kazachstan wytwarzają razem 4 proc. światowego PKB. Warto przypomnieć, że kraje w niej zrzeszone mają 1/5 światowych złóż gazu. Przystąpienie do EUG zgłosiły już Armenia i Kirgistan, a przewidywane jest przystąpienie do niej dalszych krajów.

Wiadomo, że kraje te będą prowadzić jednolitą politykę makroekonomiczną, antymonopolową, walutową i finansową, chociaż w dokumencie założycielskim nie mówi się o wprowadzeniu wspólnej waluty, to nie jest to wykluczone. Na obecnym etapie przyjęto, że wspólny megaregulator finansowy powstanie do 2025 roku, a także do 2025 roku mają powstać wspólne rynki gazu ziemnego i ropy naftowej.

Analitycy komentujący to polityczno-gospodarcze przedsięwzięcie integracyjne zwracają jednak uwagę na problemy, jakie rodzi ta decyzja. Co prawda dla firm to dobrze, że zostanie otwarty większy rynek, jednak równocześnie wzrośnie konkurencja. Może to mieć znaczenie dla np. białoruskiej gospodarki, gdzie gospodarka nie jest tak sprywatyzowana jak np. w Rosji, gdzie działają prywatne, duże organizacje gospodarcze nawet o globalnym zasięgu. Wiele też cen towarów w tym kraju ma charakter centralnie regulowany. Może to stworzyć sytuację, w której kapitał rosyjski będzie przejmować białoruskie firmy...

Trudne do prognozowania są zmiany w polityce europejskiej i amerykańskiej, np. bez odpowiedzi jest pytanie o dalszych działaniach Zachodu w sprawie sankcji, które wynikają z konfliktu rosyjsko-ukraińskiego i zajęcia Krymu przez Rosję.

Henryk S. KOLKA-TUSZYŃSKI, CGKL Grupa Doradcza