Edukacja w Polsce: co wpływa na decyzje Polaków?

Przeczytaj także: Polska szkoła w oczach Polaków. Co do poprawy?

Wykluczenie edukacyjne to większe ryzyko znalezienia się w sferze niedostatku lub nawet skrajnego ubóstwa, wykluczenia z rynku pracy, a także w obszarze kompetencji cywilizacyjnych. Dla ograniczenia ryzyka wykluczenia społecznego szczególnie znaczące jest osiągnięcie poziomu wykształcenia ponadgimnazjalnego oraz średniego z maturą.

W szarej strefie więcej osób z niższym poziomem wykształcenia

Wejście młodych osób na rynek pracy zależy od poziomu i typu edukacji formalnej. Wyraźnie także różnicuje aktywność zawodową przez całe życie.

Ponad 40% osób z wykształceniem co najwyżej podstawowym zdecydowało się na podjęcie pierwszej pracy na podstawie umowy ustnej (co w istocie oznacza zatrudnienie w szarej strefie). Natomiast 80% osób, które ukończyły studia, w ramach pierwszej umowy o pracę zostało zatrudnionych na pełen etat. Jeśli podjęły zatrudnienie przed zakończeniem studiów, to mniej niż 20% z nich zdecydowało się na pracę bez formalnej pisemnej umowy. Osoby z wykształceniem wyższym i pomaturalnym częściej niż osoby z niższym wykształceniem podejmowały swoją pierwszą pracę przed ukończeniem formalnej edukacji.

Polacy nie dokształcają się

Wyniki badania UDE potwierdzają niską aktywność edukacyjną dorosłych Polaków. Często postawy bierności edukacyjnej po zakończeniu nauki w szkole są dziedziczone – dorośli, którzy mieli rodziców o niskim poziomie wykształcenia, rzadziej się dokształcają. Bierności edukacyjnej dorosłych sprzyja również niski poziom regionalnego i lokalnego rozwoju społeczno-ekonomicznego. Tymczasem podniesienie poziomu kwalifikacji osób o najniższym poziomie wykształcenia jest niezbędne dla zwiększenia ich szans na zatrudnienie oraz ograniczenia ryzyka znalezienia się ich w sferze ubóstwa i pozostawania w niej.

W dalszej edukacji częściej uczestniczą osoby lepiej wykształcone i o wyższych kwalifikacjach (np. deklarowanej znajomości języka angielskiego).

Najczęstszą formą dokształcania osób dorosłych jest nieformalne uczenie się. Z edukacji formalnej częściej korzystają osoby bierne zawodowo niż osoby bezrobotne i pracujące.

Możliwości udziału w dokształcaniu się nie różnicuje płeć. Dużą rolę odgrywa natomiast obecność w gospodarstwie domowym małych dzieci. Opieka nad nimi obniża szanse na udział w edukacji formalnej mężczyzn i kobiet. Jednak w przypadku nieformalnego uczenia się, dotyczy to tylko matek.

Badanie Uwarunkowania Decyzji Edukacyjnych jest realizowane w ramach projektu systemowego „Badanie jakości i efektywności edukacji oraz instytucjonalizacja zaplecza badawczego” (Entuzjaści Edukacji), współfinansowanego przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego. II tura badania będzie miała miejsce od lipca do listopada 2014 r.