Handel światowy: skromnie, ale stabilnie

Przeczytaj także: Handel światowy wyhamowuje

Handel światowy odczuwa niekorzystny wpływ skutków kryzysu

Od czasu kryzysu gospodarczego w latach 2008-2009 handel światowy nie rozwija się szybko, co jest skutkiem długoterminowego spadku tempa wzrostu gospodarki światowej. Spowolnienie zauważalne przede wszystkim w gospodarkach wschodzących, jest szczególnie szkodliwe dla handlu światowego. Jego skala jest ściśle związana z dynamicznym rozwojem eksportu, realizowanego przez gospodarki rozwijające się (mnożonego przez współczynnik wynoszący 6 przez okres 20 lat, w porównaniu ze współczynnikiem 2,2 dla gospodarek rozwiniętych). Drugim negatywnym skutkiem kryzysu jest spadek popytu na surowce. Te spośród gospodarek wschodzących, które w połowie 2014 r. notują najwyższą roczną stopę wzrostu eksportu (Polska, Rumunia, Indie, Filipiny), sprzedają głównie towary wytwarzane, a nie surowce.

Rozczarowujące wyniki wielu krajów w eksporcie zbiegają się ze wzrostem protekcjonizmu, który utrudnia wymianę handlową. W ujęciu łącznym Argentyna, Rosja i Indie wprowadziły po ponad 250 środków (działań protekcjonistycznych) w okresie od lipca 2008 r. do lipca 2014 r., prawie dwukrotnie więcej niż Stany Zjednoczone, Niemcy, Francja, Wielka Brytania i Włochy. Rosja, w związku z wprowadzonymi w ostatnim czasie przez rząd środkami obejmującymi zakaz importu produktów rolno-spożywczych z Unii Europejskiej, Stanów Zjednoczonych, Kanady i Australii, stała się krajem o najwyższym poziomie protekcjonizmu.

Kraje wschodzące coraz bardziej obecne w globalnym łańcuchu wartości

Wpływ kryzysu na handel uwidocznił się poprzez mający miejsce od 2000 r. wzrost wagi przywiązywanej do internalizacji procesów produkcyjnych. To właśnie ten kanał spowodował szybkie rozprzestrzenienie się kryzysu z lat 2008–2009 w handlu światowym. Handel towarami pośrednimi , znajdujący się w samym centrum globalnych łańcuchów wartości (GVC, Global Value Chains), zanotował w 2009 roku spadek o 25 proc. W dalszym ciągu ograniczony (z wyjątkiem Azji) handel wewnątrzregionalny nie był w stanie zrównoważyć skutków kryzysu, pomimo zawierania coraz większej liczby umów mających na celu liberalizację wymiany handlowej. W większości regionów wschodzących udział handlu wewnątrzregionalnego w łącznej wartości eksportu pozostaje w dalszym ciągu niski – 11 proc. w przypadku Afryki, 20 proc. w przypadku Ameryki Łacińskiej i 15 proc. w przypadku WNP.

Warto zwrócić uwagę, że widoczna odporność globalnych łańcuchów wartości na kryzys, może sugerować korzystne średniookresowe perspektywy wzrostu. Możliwości poprawy wydają się znaczące, głównie dzięki integracji gospodarek wschodzących. Sytuacja taka ma miejsce na przykład w Afryce. Powstanie azjatyckich klas średnich może sprzyjać tworzeniu przedsiębiorstw w Afryce, gdzie koszty produkcji (np. w sektorze tekstylnym i odzieżowym) zależą w istotnym stopniu od kosztów pracy.

Prognoza Coface: ograniczone, ale mniej zmienne tempo wzrostu handlu

Coface przewiduje jednak przyspieszenie światowego tempa wzrostu handlu do ok. 5 proc. w 2015 r. - poziomu wyższego niż notowany w ciągu ostatnich dwóch lat.

„Obniżenie potencjału wzrostu gospodarczego w głównych gospodarkach rozwiniętych i wschodzących, zmniejsza prawdopodobieństwo zanotowania tempa wzrostu handlu międzynarodowego na poziomie sprzed kryzysu. Jednak tymczasowe przyspieszenie tempa wzrostu gospodarki światowej oraz stała internacjonalizacja łańcuchów wartości mogą sugerować, że w 2015 r. nastąpi zwiększenie tempa wzrostu handlu światowego” - wyjaśnia Julien Marcilly, Szef Działu Oceny Ryzyka Krajów.

Pewne zmiany nastąpią nie tylko w tempie wzrostu, ale również w strukturze handlu. Rozwój sektora usług w gospodarkach rozwiniętych i wschodzących może z dużym prawdopodobieństwem doprowadzić do podobnego rozwoju handlu. Szybkość tego procesu zależeć będzie w dużej mierze od tempa rozwoju technologii. Zmiana ta ma jedną istotną zaletę: może ona ograniczyć wahania w zakresie handlu światowego z uwagi na fakt, że zróżnicowanie w sektorze usług jest zasadniczo mniej znaczące niż w sektorze przemysłowym.

Na podstawie powyższych prognoz Coface zakłada, że w okresie następnych kilku lat tempo wzrostu handlu światowego będzie skromniejsze, ale jednocześnie mniej zmienne.