Firmy farmaceutyczne: dokąd zmierzają po kryzysie?

Przeczytaj także: Branża farmaceutyczna w dobrej kondycji

KRYZYS GOSPODARCZY A SEKTOR FARMACEUTYCZNY

Nieodłączna rola państwa w zmniejszonych wydatkach na opiekę zdrowotną

Kryzys gospodarczy wywarł istotny, negatywny wpływ na konsumpcję leków w Europie pomimo starzenia się ludności. Państwa, które są głównym źródłem finansowania tej branży, były wręcz zmuszone do obcięcia wydatków na opiekę zdrowotną, aby zmniejszyć wzrost zadłużenia, co doprowadziło do redukcji refundacji leków. W wyniku tego, udział wydatków na leki w PKB spadł w latach 2003-2011 z 14,9 proc. do 13,4 proc. Ponadto kosztem firm farmaceutycznych promowano politykę wspierającą leki generyczne – organy państwowe zachęcały lekarzy do ich przepisywania, a konsumenci stosowali te leki ze względu na ich większy zakres refundacji. Wreszcie współzależność krajów europejskich w zakresie cen napędza tzw. efekt skapywania („trickle-down effect”) tych zmniejszonych wydatków na opiekę zdrowotną.

W wyniku zmian klif patentowy („patent cliff”) osiągnie szczyt między 2014 a 2016 r.

W latach 80. XX w. odniesiono wiele sukcesów w dziedzinie badań i rozwoju leków znanych na rynku jako „blockbusters” (wyjątkowo dobrze sprzedający się lek). Na początku XXI w. dla wielu z tych substancji zakończył się okres ochrony patentowej. Niektóre firmy farmaceutyczne stanęły w obliczu zagrożenia dla znacznego odsetka ich przychodów, spowodowanego wejściem na rynek leków generycznych. Ten „klif patentowy” przyspiesza od 2010 r. i pozostanie znaczący do 2020 r.; jego szczyt nastąpi pomiędzy 2014 a 2016 r.

NOWY MODEL SKONCENTROWANY NA ZJAWISKU „PHARMERGING”

W obliczu wzrostu regulacji ze strony władz w Europie...

Dzisiaj bardziej niż kiedykolwiek władze publiczne regulują cały proces wprowadzania leków na rynek. Przykład tego stanowią polityki cenowe takie jak „Medycyna oparta na wartości” („Value Based Medicine”). Firmy farmaceutyczne muszą teraz udowodnić, że oprócz skuteczności terapeutycznej nowa substancja poprawia także jakość życia pacjenta.

Przeszkody te spowalniają proces wprowadzania leków na rynek i z dużym prawdopodobieństwem zmniejszają wartość refundacyjną produktów firm farmaceutycznych, które jednocześnie muszą stawić czoła konkurencji ze strony producentów leków generycznych. Leki generyczne stanowią aktualnie ponad 50 proc. rynku pod względem wielkości sprzedaży (w 2013 r. stosunek ten wynosił 46–54 proc. na korzyść leków generycznych). W przypadku leków generycznych, wytworzonych z substancji, które stały się powszechnie dostępne, nie trzeba ponosić kosztów badawczo-rozwojowych, mogą więc one mieć znacznie niższe ceny niż oryginalne leki.

…pojawia się potrzeba rozwoju nowych segmentów rynku

Aby zwiększyć wydajność, firmy farmaceutyczne zwracają się w stronę rynków wschodzących, których starzejące się populacje czynią z nich przyszłe rynki wzrostu zbytu. Ponadto ostatnie regulacje polityczne w zakresie ochrony zdrowia w nowo uprzemysłowionych krajach ułatwiają dostęp do opieki zdrowotnej.

Zjawisko «pharmerging» staje się nowym Eldorado europejskich firm farmaceutycznych. W przeciwieństwie do krajów rozwiniętych sprzedaż leków na rynkach wschodzących powinna odnotować dwucyfrowy wzrost do 2017 r. Ten potencjał częściowo zniweluje skutki polityki cięć budżetowych w Europie. Największe grupy w branży zyskują aktualnie wzrost, którego im brakowało, na rynkach rozwiniętych – wyjaśnia Khalid Aït-Yahia, ekonomista sektora w Coface.

Kolejną tendencją widoczną wśród firm farmaceutycznych jest przenoszenie działalności badawczo-rozwojowej na mniejszy, ale bardziej opłacalny rynek. Nisza najbardziej złożonych chorób zachęca sektor farmaceutyczny do dokonania strategicznego repozycjonowania. Ten wysoce pożądany rozwój dotyczy chorób, których leczenie jest bardzo kosztowne i często finansowane przez rządy. Firmy farmaceutyczne planują wzrost w obszarach złożonego leczenia, takich jak onkologia, leczenie cukrzycy i chorób układu sercowo-naczyniowego. W Europie ta perspektywa staje się rzeczywistością dla firm farmaceutycznych dzięki ścisłej współpracy z największymi światowymi centrami badawczymi, które stanowią główne źródła istotnych badań nad zrozumieniem chorób trudnych w leczeniu.