Europa: wydarzenia tygodnia 9/2015

Przeczytaj także: Europa: wydarzenia tygodnia 8/2015

• Komisja Europejska przedstawiła zarys koncepcji przyszłej unii energetycznej w Europie. To w ubiegłym roku był to kluczowy projekt premiera Tuska, który ugruntował jego pozycję europejską i w rezultacie pomógł mu w wyborze na szefa Rady Europejskiej. Tusk proponował, aby to Europa stała się jednolitym podmiotem, kupującym potrzebne surowce (przede wszystkim z Rosji). Jednak w opinii analityków realne szanse na stworzenie unii energetycznej w Europie według projektu polskiego premiera wydają się niewielkie. Przyczyną jest obecnie duża rozbieżność interesów krajów unijnych.
• Według Komisji Wschodniej Gospodarki Niemieckiej konflikt na Ukrainie doprowadził do spadku niemieckiego eksportu do krajów Europy Wschodniej. Eksport do Rosji skurczył się w 2014 roku o 18 proc. r/r, na Ukrainę aż o 33 proc. r/r, do Kazachstanu o 20 proc. r/r, a na Białoruś o 21 proc. Straty spowodowane spadkiem eksportu do tych czterech krajów wyniosły według Komisji Wschodniej 9 mld euro, z czego aż 6,5 mld euro przypada na niezrealizowane zamówienia do Rosji. Inflacja CPI w Niemczech w lutym wyniosła minus 0,1 proc. r/r.
• Hiszpania przeznaczy 1,5 mld euro na wsparcie projektów, które będą realizowane w ramach programu inwestycyjnego zaproponowanego przez szefa KE Jean-Claude'a Junckera. Także Niemcy wyłożą na te projekty 8 mld euro. W sumie w ramach planu Junckera będą wygenerowane inwestycje w gospodarkę unijną przez partnerów publicznych i prywatnych o wartości 315 mld euro. Kapitał początkowy EFIS ma wynieść 21 mld euro ze środków z budżetu unijnego oraz Europejskiego Banku Inwestycyjnego. Założenie EFIS jest takie, że ma on finansować wiarygodne projekty inwestycyjne. Według planów KE fundusz inwestycyjny ma rozpocząć swoją działalność w połowie 2015 r.
• Szef Komisji Wschodniej Niemieckiej Gospodarki Eckhard Cordes wezwał Unię Europejską do zagwarantowania niemieckim przedsiębiorstwom bezpiecznych dostaw energii z Rosji. Jego zdaniem niezbędne są długofalowe rozwiązania, a nie reagowanie na kolejne kryzysy. Cordes opowiedział się za kontynuowaniem trójstronnych rozmów UE z Rosją i Ukrainą. Cordes był dotąd przeciwnikiem sankcji wobec Rosji, chociaż trzeba zaznacz zaakceptował restrykcje pod naciskiem rządu. Warto przypomnieć, że 35 proc. gazu i 36 proc. ropy naftowej zużywanych przez Niemcy jest sprowadzanych z Rosji.
• PKB Wielkiej Brytanii wzrósł w IV kw. 2014 r. o 0,5 proc. kw/kw, a licząc r/r brytyjski PKB wzrósł o 2,7 proc.
• Według Federalnego Urzędu Pracy lutowa stopa bezrobocia w Niemczech (po uwzględnieniu czynników sezonowych) wyniosła 6,5 proc. (podobnie jak w miesiącu poprzednim). Liczba osób bezrobotnych wyniosła w II, po uwzględnieniu czynników sezonowych wynosi 2,812 mln. Bez uwzględniania czynników sezonowych stopa bezrobocia wyniosła tu 6,9 proc. (wobec 7,0 proc. w styczniu), a liczba bezrobotnych wyniosła 3,017 mln wobec 3,032 mln w styczniu .
• W 2014 roku hiszpańska gospodarka wzrosła o 1,4 procent PKB r/r (po pięciu latach recesji). Widoczna jest poprawa w budownictwie, wzrost widoczny w eksporcie (wzrósł o ok. 4 proc.). W ubiegłym roku poziom bezrobocia spadł o 2,5 pkt. proc. W 2015 roku hiszpańska gospodarka wzrośnie o 2,4 proc.
• Według urzędu statystycznego w Budapeszcie stopa bezrobocia na Węgrzech w okresie listopad 2014 - styczeń 2015 r. wyniosła średnio 7,4 proc. Urząd statystyczny uwzględnia przy wyliczeniach stopy bezrobocia osoby zdolne do aktywności zawodowej w wieku 15-74 lata.
• Ukraińska hrywna systematycznie traci na wartości. Obecnie pod względem płacy minimalnej przeliczonej na dolary Ukraina spadła poniżej poziomu biednych krajów Afryki i Azji. Płaca minimalna na Ukrainie wynosi 1218 hrywien czyli 42,9 USD, podczas gdy np. w Ghanie, Bangladeszu, czy Zambii jest to 46,6 USD. Od czasu obalenia przed rokiem prezydenta Wiktora Janukowycza hrywna straciła na wartości ponad 70 proc.
• Sytuacja na światowym rynku ropy (w tym bardzo duży spadek cen ropy) spowodowała spadek wydobycia, a w konsekwencji spadek płac oraz liczne zwolnienia w firmach eksploatujących złoża na Morzu Północnym. Jeżeli sytuacja nie ulegnie zmianie i ceny utrzymają się na obecnym poziomie, to zamknięciu ulegną instalacje, które mogłyby pracować jeszcze 10 do 15 lat. Teraz grozi im wcześniejsze zamknięcie. Według prognoz z powodu niskich ceny ropy i wysokich podatków w tym roku inwestycje zmniejszą się o ponad połowę, a do 2018 roku nawet o 70 procent.
• Według badań przeprowadzonych przez Komisję Europejską w 2014 r. 75 proc. Europejczyków regularnie korzystało z internetu. Jednak tych badań też wynika, że istnieje też duże rozwarstwienie w zakresie używania technologii cyfrowych w poszczególnych krajach Unii. Największy odsetek internautów korzystających z internetu odnotowano w ub.r. w Luksemburgu (93 proc.), a najmniejszy w Rumunii (48 proc.). Wg przeprowadzonych badań doświadczenie w zakresie używania technologii cyfrowych w krajach Unii jest bardzo zróżnicowane. W tym zakresie przoduje Dania, gdzie poziom cyfryzacji wyniósł 0,67 (w skali od 0 do 1), natomiast najsłabsze wyniki osiąga Rumunia – 0,31. Podobnie jest jeśli chodzi o kontaktowanie się z urzędami za pomocą formularzy online: w Danii skorzystało z takiej możliwości 69 proc. użytkowników internetu, podczas gdy w Rumunii tylko 6 proc. Wysyłanie elektronicznych recept do farmaceutów stosuje każdy lekarz w Estonii, natomiast na Malcie nie ma takiej możliwości.

Komentarz do wydarzeń gospodarczych

---

GMO – SPOJRZENIE Z WIĘKSZEJ PERSPEKTYWY

Warto zadać sobie pytanie: Jaki jest obecny stan na światowym rynku żywności modyfikowanej genetycznie i jakie są perspektywy tej dziedziny...

UWAGI WSTĘPNE

Według międzynarodowej organizacji biotechnologicznej ISAAA, w 2014 r. w stosunku do 2013 r. powierzchnia upraw genetycznie modyfikowanych wzrosła o 3,6 proc. r/r do 181,5 mln ha. Rekordowy w tym zakresie był 2010 rok, kiedy to powierzchnia upraw GMO wzrosła o 10 proc. r/r. Od 1996 do 2014 r. powierzchnia upraw modyfikowanych genetycznie zwiększyła się 107-krotnie z 1,7 mln ha do ponad 181 mln hektarów.

Dziś rośliny GMO są uprawiano w 20 krajach rozwijających się oraz 8 rozwiniętych. W sumie tą produkcją zajmuje się ok. 18 mln osób. Ponad 90 proc. rolników uprawiających GMO gospodaruje na małych działkach w krajach rozwijających się. Najwięcej takich wielkopowierzchniowych upraw znajduje się w Stanach Zjednoczonych.

Wg oficjalnych statystyk największe obszary upraw roślin GMO są w:

• Stanach Zjednoczonych – 73,1 mln ha
• Brazylii – 42,2 mln ha
• Argentynie – 24,3 (wobec 24,4 mln ha),
• Kanadzie 11,6 mln ha
• Indiach 11,6 mln ha
• Chinach 3,9 mln ha,

Na liście krajów z uprawami GMO są też: Paragwaj, Pakistan, RPA, Urugwaj, Boliwia. Są one też uprawiane na Filipinach, w Australii, Burkina Faso, Myanmarze, Hiszpanii, Meksyku, Kolumbii, Sudanie, Chile, Hondurasie, Portugalii, Kubie, Czechach, Kostaryce, Rumunii, Słowacji, Bangladeszu.

DZISIEJSZY ŚWIAT WOBEC GMO

Wobec wprowadzania genetycznie modyfikowanej żywności na rynki najbardziej liberalną postawę przyjęły Stany Zjednoczone.

Europa nie jest w pełni zdecydowana na podobne otwarcie jak USA, ma spore wątpliwości. Na terenie UE dopuszczono do uprawy jedynie kukurydzę bt oraz ziemniaki Amflora (których praktycznie się nie uprawia).

Dopuszczenie na europejski rynek produktów opartych na genetycznych modyfikacjach jest od kilku już lat przedmiotem sporu pomiędzy Stanami Zjednoczonymi, a Europą.

Mimo zastrzeżeń co do długookresowych skutków, na świecie są uprawiane różne rośliny zmodyfikowane genetycznie, a głównie są to soja, kukurydza, bawełna i rzepak, ale uprawia się też m.in. dynie, papaje, buraki cukrowe i pomidory.

W laboratoriach trwają prace nad tworzeniem genetycznych odmian nowych organizmów roślinnych.

W Polsce produkcja roślin genetycznie zmodyfikowanych jest zabroniona od 2013 roku, a nad przestrzeganiem tych zakazów czuwa Państwowa Inspekcja Ochrony Roślin i Nasiennictwa.

CZYM JEST GMO

Według popularnej definicji encyklopedycznej organizmy modyfikowane genetycznie (GMO, z ang. genetically modified organisms) to organizmy, których genom został zmieniony metodami określanymi jako inżynieria genetyczna. Celem takich zabiegów jest uzyskanie w istniejących organizmach nowych cech fizjologicznych (lub zmiany istniejących). W wyniku uzyskuje się odmiany organizmów lepiej odpowiadających na potrzeby konsumpcyjne lub technologiczne takie jak np. odporność na choroby i szkodniki, wyższa wydajność, czy pozwalające na produkcję z nich potrzebnych i unikalnych substancji.

Pierwsze GMO zostało stworzone w 1973 roku, a pierwsze próby polowe wykonano w 1986 roku i dotyczyły tytoniu.

Pierwsze komercyjne GMO zaczęto sprzedawać w USA – w pomidorach FlavrSavr w których zmniejszono aktywność genu, który odpowiada za proces dojrzewania i mięknięcia pomidora.

HISTORIA (NAWET STAROŻYTNA)

Czy modyfikacje genetyczne to skutek pracy laboratoriów biologicznych w ostatnich dekadach?

Nie!

Odległa przeszłość, a nawet starożytność dała pierwsze przykłady modyfikacji genetycznych. Selektywne krzyżowania dały odmiany pszenicy, a także międzygatunkowe krzyżówki wśród zwierząt (np. muł).

WĄTPLIWOŚCI

Dziś największe kontrowersje to koncepcje wprowadzenie genów pochodzących z innych gatunków, co umożliwia uzyskanie przez zmodyfikowany organizm cech, które nie występują u niego naturalnie.