Świat: wydarzenia tygodnia 12/2015

Przeczytaj także: Świat: wydarzenia tygodnia 11/2015

• Trwa kolejna awantura w amerykańskim Kongresie wokół budżetu i limitu długu USA. Republikanie kolejny raz uzależniają zgodę na podniesienie limitu długu od ustępstw prezydenta Baracka Obamy i Demokratów w innych, ważnych dla nich kwestiach, jak polityka imigracyjna czy ochrona zdrowia. W tym tygodniu w USA ponownie zaczął obowiązywać zakaz dalszego zadłużenia kraju powyżej limitu określonego na ok. 18 bln USD.
• Według Rezerwy Federalnej Fed produkcja przemysłowa w USA w lutym 2014 r. wzrosła o 0,1 proc. m/m. W styczniu wskaźnik ten spadł o 0,3 proc. Wykorzystanie mocy produkcyjnych amerykańskich firm wyniosło w lutym 78,9 proc. W poprzednim miesiącu wykorzystanie mocy produkcyjnych było na poziomie 79,1 proc.
• Bank Japonii kontynuuje dotąd prowadzoną politykę pieniężna. Bank ustalił target stymulowania monetarnego na poziomie 80 bln jenów. Oznacza to, że Bank Japonii podwyższył target z 60-70 bln jenów do 80 bln.
• Rosja to drugi co do wielkości eksporter ropy na świecie. Organizacja Państw Eksportujących Ropę (OPEC) przedstawiła analizy, z których wynika, że Rosja może stracić w bieżącym roku ok.135 mld USD z powodu spadku cen tego surowca (przy średniej cenie 55 USD/baryłkę, wobec przyjęcia we wcześniejszych założeniach 100 USD/baryłkę). OPEC dostarcza na rynki jedną trzecią światowego wydobycia ropy. W końcu ubiegłego roku odmówiła ograniczenia produkcji, co doprowadziło w ciągu siedmiu miesięcy spadła o 60 procent.
• Prezydent USA Barack Obama podpisał dekret o redukcji emisji gazów cieplarnianych przez rząd i agencje federalne o 40 proc. do 2025 roku. Rząd federalny USA w tym sposób ograniczy emisje o 26 milionów ton do 2025 roku w porównaniu z rokiem 2008. Ten dekret ma też doprowadzić do zwiększenia do 30 proc. udziału energii ze źródeł odnawialnych w produkcji elektryczności zużywanej przez rząd federalny. Ta decyzja to przygotowanie Białego Domu do nowego międzynarodowego traktatu klimatycznego, który ma być finalizowany w grudniu w Paryżu. Ma on zastąpić dotychczasowy protokół z Kioto. Jak wiadomo UE chce zredukować swe emisje gazów cieplarnianych o 40 proc. do 2030 roku w porównaniu z 1990 rokiem. Warto tu dodać, że w końcu ubiegłego roku Obama zawarł porozumienie z prezydentem Chin, wyznaczając dla Stanów Zjednoczonych cel redukcji emisji CO2 o 26-28 proc. do 2025 roku w stosunku do stanu w 2005 roku.
• Od połowy 2013 roku trwają negocjacje pomiędzy USA i UE w sprawie umowy o wolnym handlu (TTIP). Dotąd odbyło się już osiem rund negocjacji. Najbliższa jest przewidziana na kwiecień w Waszyngtonie. Obie strony planują zakończenie negocjacji na 2016 rok. Z ostatnich wypowiedzi przedstawicieli tak Waszyngtonu jak i Brukseli nie widać już takiego optymizmu jak na początku. W tym kontekście należy rozpatrywać propozycję włączenia w negocjacje TTIP spraw eksportu gazu łupkowego do UE. Zdaniem Amerykanów rozwiązanie tego problemu zwiąże jeszcze bardziej ze sobą obie strony Atlantyku. Ten problem stawiają oni w świetle rozpatrywanego obecnie w Europie bezpieczeństwa energetycznego jako kluczowe porozumienie korzystne dla obu stron. Eksperci zwracając uwagę na konieczność dywersyfikacji dostaw surowców energetycznych do UE (w tym gazu), ale ostrzegają przed utrzymaniem uzależnienia a nawet dominacji któregoś z dostawców (dotyczy to także ew. uzależnienia od USA).
• Bill Gates po zrezygnowaniu z prezesury z Microsifcie poświęcił się działalności filantropijnej -, w tym w walce z AIDS, ubóstwem i obniżeniem śmiertelności niemowląt w krajach rozwijających się. Ostatnio przeznaczył 1,5 mld USD na Globalny Sojusz na rzecz Szczepionek i Szczepień (GAVI). W 2014 majątek Billa Gates powiększył się o 9 mld USD.
• Opel wycofuje się z Rosji i zamierza do końca 2015 roku zakończyć produkcję. To skutek kryzysu w Rosji i ostrego spadku sprzedaży. Także Chevrolet ogranicza swoja obecność na rosyjskim rynku. Obie firmy należą do amerykańskiego koncernu GM. W lutym Opel sprzedał w Rosji jedynie 912 aut i oznacza to spadek o 86 proc. w stosunku do lutego 2014 r. mniej niż w lutym zeszłego roku. Według analityków w całym 2015 roku w Rosji sprzedanych zostanie mniej niż 1,5 miliona samochodów osobowych (w 2014 roku było to 2,4 mln). Opel planował sprzedanie w tym roku w Rosji ok. 70 tys. samochodów.
• TVN zmienia właściciela. Amerykański koncern medialny Scripps podpisał umowę o zakupie (od ITI i Canal +) 52,7 proc. akcji notowanej na giełdzie TVN. Transakcja ma być zrealizowana poprzez brytyjską spółkę zależną South Bank Media. Scripps Networks Interactive zapłaci 584 miliony euro, ale przejmie też zadłużenie polskiej firmy medialnej. TVN to największa telewizyjna stacja komercyjna na naszym rynku o kapitalizacji wysokości 6,3 mld zł. Jej przychody w 2014 r. wyniosły 1,6 mld zł. Umowa musi zostać zaakceptowana przez instytucje regulujące ten rynek.

Komentarz do wydarzeń gospodarczych

---

STANY ZJEDNOCZONE ZWIĘKSZAJĄ PRESJĘ NA UE W SPRAWIE UKŁADU TTIP.

USA i Europa podzielają system wartości, łączą je silne więzy gospodarcze, kulturowe i sojusznicze. To bardzo dobry fundament dla skuteczniejszego powiązania ze sobą obu głównych centów polityczno-gospodarczych świata. Formą prawną łączącą ich gospodarki ma być traktat TTIP. Negocjacje nad ta umową trwają od czerwca 2013 r. Dotąd odbyło się już osiem rund negocjacji. Najbliższa jest przewidziana na kwiecień w Waszyngtonie. Obie strony planują zakończenie negocjacji na 2016 rok. Warto zastanowić się na jakim etapie są obecne negocjacje i jakie są dalsze perspektywy.

1. Negocjacje TTIP są prowadzone w trzech obszarach:

• dostępu do rynku ( tak w zakresie handlu towarami i usługami oraz w zakresie zamówień publicznych)
• współpracy regulacyjnej oraz zasad w handlu (chodzi tu o ułatwienia handlowe, współpracę celna, ochronę praw własności intelektualnej, a także małe i średnie przedsiębiorstwa, handel surowcami i energią)
• zrównoważonego rozwoju.

Wiele wskazuje na to, że negocjacje są w połowie i raczej można mówić o porozumieniu w sprawach łatwiejszych, w których różnice stanowisk były niewielkie i łatwo było znaleźć kompromisowe rozwiązanie. Na obecnym etapie negocjatorów czekają znacznie trudniejsze kwestie, a najtrudniejsze kompromisy będą wypracowywane na najwyższym szczeblu politycznym.

2. Jednym z ważniejszych problemów w tych negocjacjach wydaje się być klauzula rozwiązywania sporów między państwem a inwestorem ISDS (investor-state dispute settlement). Na Starym Kontynencie jest duży opór wobec forsowanej przez USA koncepcji rozwiązywania tego typu problemów. Zakłada ona, że powstałe spory będą wyłączone z reguł obowiązujących w sądownictwie w wielu krajach unijnych, a będą rozstrzygane w procesach arbitrażowych. Oznacza to, że tryb rozpatrywania problemów stawia firmy na równi z państwami, spory nie będą podlegać sądownictwu (wraz z obowiązującym w nim wielostopniowym rozstrzyganiem), a decyzje arbitrów będą miały klauzulę wykonalności.

W opinii obserwatorów trudnym problemem negocjacyjnym będzie tu takie wyważenie przepisowych rozwiązań finalnych, aby umożliwiły one tak ochronę biznesu jak i skutecznie chroniły interes publiczny.

3. Udane zakończenie negocjacji i wejście umowy TTIP w życie ma szanse stworzyć nowe standardy w globalnym handlu, pozwoli na zbudowanie wysokiej jakości norm w całym świecie. Czy tak się stanie, zobaczymy. Czołowi politycy obu stron od początku uważają TTIP jako "niewyobrażalną szansę dla USA i UE". Umowa ma przyczynić się do wzrostu gospodarczego oraz tworzenia nowych miejsc pracy.

To nadzieje, które uważam za uzasadnione i realne. Jednak analizując ostatnie wypowiedzi przedstawicieli tak Waszyngtonu jak i Brukseli nie widać już takiego optymizmu jak na początku.

W powyższym kontekście należy postrzegać ścisły związek negocjacji TTIP z zaoferowanym przez USA eksportem gazu łupkowego do Unii Europejskiej. Zdaniem Amerykanów rozwiązanie tego problemu „zwiąże” jeszcze bardziej ze sobą obie strony Atlantyku. USA wskazuje, że jest to rozwiązanie sprzyjające skutecznemu podniesieniu na wyższy poziom europejskiego bezpieczeństwa energetycznego.

Są eksperci, którzy w sytuacji narastającego konfliktu na Ukrainie widzą w tej amerykańskiej propozycji dodatkową presję na Europę, by… była skłonna ustąpię w wielu trudnych kwestiach w negocjacjach TTIP. Zwracają oni uwagę na konieczność dywersyfikacji dostaw surowców energetycznych (w tym gazu) jednak przestrzegają przed zmianą uzależnienia od jednego kraju na drugi...