Europa: wydarzenia tygodnia 16/2015

Przeczytaj także: Europa: wydarzenia tygodnia 15/2015

• Trwają intensywne negocjacje związane z umową TTIP. Jeśli umowa zostanie zostanie przyjęta, UE i USA stworzą największą na świecie strefę wolnego handlu. Zniesione zostaną bariery handlowe, zredukowanie praktycznie do zera wszystkie cła, a także zostaną utworzone wspólne unijno-amerykańskię standardy, co ma pomóc w tworzeniu miejsc pracy, a także wspierać wzrost gospodarczy . Ostatnio nad tym układem intensywnie pracuje Parlament Europejski. Europosłowie zgłosili ok. 900 poprawek do raportu z zaleceniami dotyczącymi negocjacji między UE a USA w sprawie transatlantyckiej umowy handlowo-inwestycyjnej (TTIP). Zdanie europarlamentu w tej sprawie jest bardzo ważne, bo wg obowiązujących reguł ostatecznie to PE po zakończeniu negocjacji podejmie decyzję, czy zgodzić się na podpisanie unijno-amerykańskiego porozumienia. Głównym miejscem sporu jest jak dotąd forsowany przez USA mechanizm rozstrzygania sporów państwo-inwestor (ISDS). Jak wiadomo amerykańskie prawodawstwo nie daje jednakowych praw inwestorom z USA i tym spoza kraju. W sytuacji sporu na linii inwestot-państwo to arbitraż ma go rozstrzygać.
• Nie ustają spory i tarcia między zwolennikami i przeciwnikami przedłużania unijnych sankcji wobec Rosji. Ostateczna decyzja Wspólnoty w tej sprawie zostanie podjęta podczas czerwcowego szczytu przywódców unijnych. Narasta jednak krytyka sankcji nałożonych na Rosję, które wygasają w lipcu, a ich przedłużenie stoi pod znakiem zapytania. W grupie przeciwników przedłużania sankcji są Grecja, Austria, Cypr, Węgry, Włochy i Słowacja. Popiera ich też Hiszpania... Wystarczy jednak sprzeciw jednego unijnego kraju, by restrykcje nie zostały przedłużone...
• Według KE bezrobocie w Unii Europejskiej powoli spada i jest to skutek pozytywnych zmian w większości sektorów gospodarki. Najpoważniejszy problem jest na rynku pracy w Grecji i w Hiszpanii. W UE w ciągu ostatnich dwóch lat udało się stworzyć ponad 2,5 miliona miejsc pracy. Coraz więcej osób starających się o pracę otrzymywało umowy na czas nieokreślony, w pełnym wymiarze godzin. Problemem pozostaje bezrobocie długotrwałe, niemal 12,5 miliona Europejczyków nie ma pracy od ponad roku, a 6 milionów - dłużej niż dwa lata. Bez pracy jest ponad 21 procent osób poniżej 25 roku życia (tzn. ok 5 milionów młodych Europejczyków).
• Rada Prezesów Europejskiego Banku Centralnego (EBC) pozostawiła podstawowe stopy procentowe bez zmian. Benchmarkowa stopa procentowa kredytu refinansowego wynosi 0,05 proc. Stopa oprocentowania depozytów wynosi minus 0,2 proc. Stopa kredytu wynosi 0,3 proc. EBC obniżył stopę kredytu refinansowego po raz ostatni, o 10 pkt. bazowych, na posiedzeniu we wrześniu 2014 r.
• Według Eurostat-u ceny konsumpcyjne w strefie euro spadły w marcu o 0,1 proc. r/r.
• Agencja Standard & Poor's obniżyła w rating Grecji o jeden stopień, z "B minus" do "CCC plus" z perspektywą negatywną. W ocenie S&P Grecja nie będzie w stanie honorować swoich zobowiązań finansowych "bez głębokich reform lub dalszej pomocy finansowej". Według oficjalnych greckich statystyk, deficyt budżetowy kraju wynosi 3,5 proc. PKB, a zadłużenie publiczne sięgnęło 177,1 proc. PKB. Pierwotna nadwyżka budżetowa (przed obsługą długu) wyniosła 0,4 proc.
• Według Europejskiego Banku Centralnego (EBC) nadwyżka na rachunku obrotów bieżących strefy euro spadła do 26,4 mld euro w lutym br. z 30,4 mld euro w styczniu. W ujęciu 12-miesięcznym, nadwyżka na rachunku obrotów bieżących w tym ujęciu wyniosła 240,9 mld euro, wobec 191,3 mld euro nadwyżki rok wcześniej.
• Wszystko wskazuje na to, że Grecja skorzysta Grecja z rosyjskiej oferty i podpisze z nią porozumienie o współpracy energetycznej, dzięki któremu może wkrótce otrzymać do 5 mld euro. Ma to być zaliczka, jaką strona rosyjska wypłaci Atenom na poczet zysków, jakie Grecja będzie ciągnąć z tranzytu gazu planowanym Tureckim Potokiem. Gazociąg ten ma dostarczać rosyjski gaz do Europy przez Turcję i Grecję. Turecki Potok ma zastąpić magistralę South Stream, z budowy której Gazprom zrezygnował z powodu blokady projektu przez Komisję Europejską. Aktualnie trwają rozmowy Aten z MFW mająca na celu uzgodnienie listy reform, co jest warunkiem otrzymania od Funduszu ostatniej transzy pomocy w wysokości 7,2 mld euro.
• W ostatnich dniach Komisja Europejska poinformowała, że nie jest zadowolona z postępów w negocjacjach z Grecją. Według ministra finansów Francji Michel Sapin, który uczestniczy w obradach Międzynarodowego Funduszu Walutowego (MFW) w Waszyngtonie, Europa nie ucierpi z powodu kryzysu finansowego w Grecji ponieważ ma wystarczające mechanizmy obronne. Szef francuskiego resortu finansów podkreślił, że "Grecja musi respektować zasady, które obowiązują wszystkie kraje w strefie euro". "Grecja podpisała nie tylko memorandum, ale także układy i ma zobowiązania, które muszą być przestrzegane".
• Rosja nie planuje przedłużenia wygasającego w 2019 roku kontraktu z Ukrainą na tranzyt gazu ziemnego do Europy. Taka deklaracja została przedstawiona podczas konferencji zorganizowanej w Berlinie przez Klub Wałdajski. Rosja obecnie kieruje wysiłki na zbudowanie systemu przesyłu gazu na granicy turecko-greckiej i dostarczanie surowca odbiorcom w Europie Południowo-Wschodniej i Środkowej tą trasą.

Komentarz do wydarzeń gospodarczych

---

Europejska gospodarka wbrew optymistycznym wypowiedziom polityków wcale nie wyszła z kryzysu. W dalszym ciągu wisi nad nią szereg poważnych zagrożeń mających swoje źródło tak w obecnym stanie gospodarki oraz w jej ograniczonych możliwościach rozwojowych, jak i w obecnej sytuacji politycznej. Gospodarka unijna jest obciążona garbem zadłużeniowym i nie jest zdolna do dużych perspektywicznych działań, w tym inwestycji w rozwój oparty na coraz kosztowniejszych programach badawczych. Na decyzje biznesowe ma znaczący wpływ niepewność jutra i związana z nią mała skłonność do ryzyka.

1. Ostatnie dekady w rozwoju gospodarczym Starego Kontynentu spowodowały, że jest on bardzo interesującym regionem świata dla inwestorów. Europejskie firmy dysponują zaawansowaną technologią, są znane w świecie-dysponują znanymi markami, są też stosunkowo tanie. Dlatego są one „smakowitym kąskiem” dla inwestorów zagranicznych, szczególnie chińskich. Z drugiej strony Chiny dysponują największymi rezerwami, z których korzystają przedsiębiorstwa tak państwowe, jak i prywatne, realizujące programy inwestycyjne za granicą.

2. Warto zauważyć, że zaprezentowane wyżej tak chińskie atuty, jak i europejskie słabości w rezultacie objawiają się brakiem symetrii w warunkach, w jakich działają inwestorzy europejscy w Chinach i chińscy w Europie. Dziś Chińczycy są wyraźnie obecni nie tylko w gospodarkach europejskich słabeuszy takich jak Grecja i Portugalia. Chińczycy są już w szwedzkim Volvo, francuskim Peugeot Citroen, a najbliższym okresie będą znaczącym udziałowcem w innych znanych firmach z włoskim producencie opon Pirellim na czele. Wkrótce też Chińczycy będą obecni w dwóch energetycznych projekt ach strategicznych w Wielkiej Brytanii (elektrownie nuklearne Hinkley) .

Z drugiej strony europejscy inwestorzy spotykają się z licznymi ograniczeniami, które (jako słabszy partner) akceptują. By wejść do Chin są zmuszani do tworzenia joint ventures z chińskimi partnerami. Są też ograniczani w swoim działaniu, np. w uczestniczeniu w publicznych przetargach, a w pewnych dziedzinach dotyczą ich dodatkowe restrykcje.

3. Jeśli spojrzeć z dystansu na zagraniczne inwestycje w Europie, to można zauważyć, że brak jest przemyślanej i konsekwentnie realizowanej polityki wobec światowych inwestorów. Chińczycy mają obecnie znacznie bardziej otwartą ścieżkę inwestycyjną (nawet w takich dziedzinach jak energetyka nuklearna w Wielkiej Brytanii), niż np. firmy rosyjskie (patrz na zgłoszone przez KE zastrzeżenia do podobnej inwestycji energetycznej na Węgrzech). Nie ulega wątpliwości, że ma na to wpływ coraz bardziej widoczny podtekst polityczny, a szczególnie obserwujemy to w ostatnim okresie, kiedy narasta konflikt we wschodnich rejonach Ukrainy. Oczywiście odbija się to na gospodarkach europejskich państw. Najdotkliwiej widać to na wymianie handlowej oraz inwestycjach kapitału niemieckiego w Rosji.

4. Kryzys zadłużeniowy obniżył ceny europejskich aktywów. Tak rządy jak i renomowane firmy z powodu braku kapitału były dotąd zmuszone do przyspieszonej prywatyzacji, rezygnując z ostrych wymagań przy wyborze inwestorów. Taka sytuacja będzie trwała jeszcze jakiś czas...

W moim przekonaniu dziś, w warunkach niezbyt stabilnej sytuacji politycznej brak jest klarownej polityki wobec inwestorów zagranicznych. To ogranicza możliwości nadania europejskiej gospodarce impulsu rozwojowego. Jasne kryteria i wytyczne dot. inwestowania muszą być znane biznesowi. Powinny one dotyczyć też wchodzenia kapitałowego do europejskich branż uznawanych za strategiczne. Moim zdaniem znacznie większa swoboda dla kapitału inwestycyjnego winna dotyczyć projektów typu greenfield.