NBP: rynek pracy w Polsce w I kw. 2015

Przeczytaj także: NBP: rynek pracy w Polsce w IV kw. 2014

Jako przyczyny obniżenia się współczynnika aktywności zawodowej w Stanach Zjednoczonych, po-mimo poprawy sytuacji gospodarczej, można wskazać kilka czynników. Pierwszy z nich związany jest ze starzeniem się społeczeństwa. Od 2008 r. znacząco wzrósł udział osób w wieku 55+ w populacji, a na emerytury zaczęły przechodzić pierwsze roczniki wyżu powojennego (urodzone w 1946 r.). Również udział osób w wieku 65+ w populacji rośnie silnie od 2008 r. Biorąc pod uwagę znacząco niższy współczynnik aktywności zawodowej dla osób starszych, zwiększający się udział w populacji tej grupy osób oddziałuje w kierunku zmniejszania się współczynnika aktywności zawodowej. Drugim czynnikiem jest malejący współczynnik aktywności zawodowej w grupie osób młodych (16-24 lata) na skutek zmniejszającej się liczby osób w tej grupie, które jednocześnie uczą się i pracują przy wzroście liczby osób, które wyłącznie uczą się (Balakrishnan et al., 2015).

Kolejny czynnik związany jest z długookresowym trendem współczynnika aktywności zawodowej w poszczególnych grupach wiekowych. Współczynnik ten maleje w przypadku mężczyzn w wieku prime-age już od lat 50 XX w. co jest związane z faktem, iż zawody wykonywane przez mężczyzn z tej grupy są zastępowane przez technologię lub przekazywane zagranicę (Council for Economic Advi-sors, 2014). W przypadku kobiet w wieku prime-age współczynnik aktywności zawodowej malej od lat 90 XX w. a jako przyczynę podaje się brak odpowiedniej polityki prorodzinnej do której zaliczyć można płatne urlopy macierzyńskie, możliwość łączenia pracy zawodowej z opieką nad dziećmi czy też dostęp do wysokiej jakości żłobków i przedszkoli (Council for Economic Advisors, 2014). Powyż-sze trendy również oddziaływują w kierunku zmniejszania się współczynnika aktywności zawodowej.

Ostatni czynnik związany jest z efektem cyklu koniunkturalnego. Historycznie w przypadku gorszej koniunktury gospodarczej stopa bezrobocia rosła a wskaźnik aktywności zawodowej malał z tego względu, iż osoby nieaktywne w takim okresie z mniejszym prawdopodobieństwem wejdą na rynek pracy a osoby bezrobotne mają w tym okresie większą skłonność do jego opuszczenia. Również w trakcie recesji zapoczątkowanej w 2008 r. powyższe zjawiska miały miejsce przy czym było one szczególnie duże w porównaniu do poprzednich recesji. Dodatkowo uważa się , iż na powyższy efekt nałożył się czynnik specyficzny dla ostatniej recesji, a związany ze znaczącym wzrostem zjawiska długotrwałego bezrobocia (powyżej 27 tygodni): od stycznia 2008 r. udział osób długotrwale bezrobotnych w grupie bezrobotnych silnie rósł osiągając swoje historyczne maksimum (45,1%) w listopadzie 2011 r. (Council of Economic Advisors, 2014).

W przypadku Polski współczynnik aktywności zawodowej cechuje się trendem rosnącym od IV kw. 2007 r. lecz kształtuje się na zdecydowanie niższym poziomie niż w USA: w I kw. 2015 r. wyniósł 56,2% (dane odsezonowane). Jednocześnie jednak w grupie osób młodych (15-24 lata) oraz osób starszy (55+) występują podobne tendencje jak w USA: w pierwszej grupie współczynnik obniża się a w drugiej rośnie.