NBP: rynek pracy w Polsce w II kw. 2015

Przeczytaj także: NBP: rynek pracy w Polsce w I kw. 2015

Innym powodem niespójności może być nieuwzględnienie w najnowszych danych BAEL corocznej korekty populacji zapewniającej reprezentatywność danych. Wytłumaczenie to jest jednak bardzo mało prawdopodobne. Po pierwsze, efektem skorygowania populacji będzie najprawdopodobniej jeszcze większe obniżenie liczby pracujących w II kw. 2015 ze względu na niekorzystny wpływ procesów demograficznych na liczbę ludności Polski. Po drugie, podobne korekty dokonywane w poprzednich latach miały skalę znacznie mniejszą, niż obserwowane obniżenie się dynamiki liczby pracujących BAEL.

Uważniejsza analiza danych z „Badania Popytu na Pracę” GUS wskazuje, że w 1 i 2 kw. 2015 roku liczba nowo utworzonych miejsc pracy była stosunkowo niska w porównaniu z końcem 2014 roku, tymczasem liczba wolnych miejsc pracy wrastała. Z kolei dane z Badań Ankietowych Rynku Pracy NBP wskazują na wzrastający czas potrzebny na zapełnienie wakatu w ciągu ostatniego roku. Dodatkowo, od końca 2014 roku obniża się prawdopodobieństwo znalezienia pracy, choć ciągle pozostaje względnie wysokie. Można zatem wnioskować, że dojście do rekordowego poziomu liczby wakatów w pierwszym półroczu 2015 wynikało nie tylko z tworzenia nowych miejsc pracy, ale także z pozostawania na rynku coraz większej liczby niezapełnionych wakatów utworzonych wcześniej (tj. w 2014 r.). Analogiczna sytuacja, choć na nieporównanie większą skalę, miała miejsce w latach 2007-2009 i była związana z dużymi trudnościami w znalezieniu odpowiednich pracowników w szczytowym okresie koniunktury oraz jednocześnie bardzo dużej emigracji zarobkowej.

Tendencje długookresowe oraz wahania cykliczne wynagrodzeń

W długim okresie dynamika wynagrodzeń w Polsce wykazuje trend spadkowy. W okresie ostatnich 20 lat przeciętne tempo wzrostu realnych wynagrodzeń zmniejszyło się o 1,5 pp. w porównaniu ze zmniejszeniem się o ok. 2 pp. przeciętnej dynamiki wzrostu PKB. Dynamiki wynagrodzeń nominalnych i realnych są wyraźnie pro-cykliczne. Choć dynamika wynagrodzeń realnych jest nieco mniej skorelowana z cyklem koniunkturalnym, to jest z nim lepiej zsynchronizowana (lepiej odzwierciedla bieżącą koniunkturę).

W okresie ostatnich 20 lat, wraz ze stopniowo spowalniającym tempem wzrostu gospodarczego, zaobserwować można długookresową tendencję obniżania dynamiki wynagrodzeń, zarówno nominalnych, jak i realnych. W celu zobrazowania jak zmieniały się wynagrodzenia w długim oraz średnim okresie dokonano dekompozycji szeregów na trzy komponenty: komponent trendowy, komponent cykliczny oraz wahania krótkookresowe. Dekompozycji dokonano z dwukrotnym wykorzystaniem filtru Hodricka-Prescotta (HP), ustalając parametry filtracji, tak aby zmiany krótkookresowe były utożsamiane z wahaniami o okresie poniżej 2 lat, jako cykl - wahania o okresie od 2 do 12 lat i jako trend - wahania o okresie powyżej 12 lat. Otrzymane w ten sposób komponenty pozwalają na kilka ciekawych obserwacji dotyczących kształtowania się analizowanych zmiennych.

Dynamiki komponentu trendowego wynagrodzeń realnych wskazują na spadek przeciętnego (długookresowego) tempa wzrostu z około 3,5% do około 2% rocznie w okresie ostatnich 20 lat (por. Wykres R2.1). Dla porównania dynamika komponentu trendowego PKB, liczonego tą samą metodą obniżyła się z około 5% w 1995 roku do około 3% obecnie. W przypadku wynagrodzeń nominalnych naturalnie spadek ten był dużo większy, szczególnie w początkowym okresie wysokiej inflacji, natomiast od 2002 roku przeciętne roczne tempo wzrostu wynagrodzeń nominalnych w długim okresie obniżyło się o 2 pp., do około 4% obecnie.

Na trendy długookresowe nakładają się wahania cykliczne, które odpowiadają za odchylenia wynagrodzeń realnych, do około 3%, i wynagrodzeń nominalnych, do około 4%, poniżej lub powyżej długookresowego trendu (por. Wykres R2.2).. Analiza składowych cyklicznych pokazuje, że obserwowany od blisko 3 lat przyspieszający wzrost wynagrodzeń realnych jest właśnie rezultatem czynników o charakterze cyklicznym. Z kolei wynagrodzenia nominalne kształtują się obecnie poniżej poziomu wyznaczonego przez trend długookresowy.