Polska droga mleczna

Przeczytaj także: Branża mleczarska: szanse i zagrożenia

Kawałek nieba w proszku

Starsze pokolenie Polek z łezką w oku wspomina mleko w proszku w niebieskiej folii (reglamentowane przez kilka lat w systemie kartkowym), na którym wychowało się pokolenie obecnych dorosłych Polaków w wieku lat 40-60, a nawet wielu trzydziestolatków. Jeszcze pod koniec lat 80. ub. wieku niejedna matka przecierała przez sitko biały proszek z niebieskiego opakowania, aby dziecko nie zakrztusiło się grudkami z mleka; wszak zdobycie mleka „Bebiko” (łatwiejszego w użyciu) było w PRL nie lada wyczynem.
W 1931 r. powstała w Siedlcach przy ulicy Piłsudskiego Mleczarnia Spółdzielcza. W 1942 r. rozpoczęto budowę nowego zakładu przy ulicy Kazimierzowskiej 7, obecnej lokalizacji Okręgowej Spółdzielni Mleczarskiej. Do 1951 r. Spółdzielnia była tradycyjnym zakładem mleczarskim produkującym mleko spożywcze, masło, twarogi i śmietanę spożywczą.

Po modernizacji, w 1951 r., nastąpił pionierski w Polsce rozruch technologiczny proszkowni mleka pełnego. Proszkownia została wybudowana w ramach programu UNICEF, a jej wyposażenie było darem tej organizacji „Dla dobra polskich dzieci”. Od tamtego roku OSM w Siedlcach dostarczała na rynek krajowy kultowe mleko w proszku, w niebieskich torebkach foliowych. Mleko w proszku z Siedlec miało znak jakości Q (najwyższy) i było eksportowane do wielu krajów.

Złote lata 80.

W 1978 r. w OSM w Siedlcach została rozpoczęta produkcja serków homogenizowanych metodą ciągłą, a w 1980 r. uruchomiono po modernizacji dział masłowni. Dzięki produkcji masła metodą ciągłą oraz wielu innym inwestycjom fabryka znalazła się w gronie najnowocześniejszych zakładów mleczarskich w Polsce.

Lata 80. ub. wieku to dalszy dynamiczny rozwój OSM w Siedlcach. W 1987 r. zaczęła pracować ciągła linia do produkcji kazeiny z dobową mocą przerobową 150 tys. litrów mleka. Kazeina z Siedlec charakteryzowała się najwyższą jakością i była eksportowana do wielu krajów, między innymi: Niemiec, Włoch, Francji, Kanady, USA i Japonii. Jako pierwsza w Polsce, OSM Siedlce rozpoczęła unikalną produkcję kazeiny spożywczej metodą podpuszczkową, która w 80 proc. była sprzedawana na eksport. Rok 1985 przyniósł rekordowy skup mleka surowego od dostawców – ponad 90 mln litrów. W 1989 r. zakończono budowę hurtowni spożywczo-nabiałowej, która stała się symbolem i początkiem zmian dostosowujących spółdzielnię do nowych warunków gospodarki rynkowej.

Dzisiaj OSM w Siedlcach łączy 70-letnią tradycję ruchu spółdzielczego z nowoczesną organizacją i najnowszą technologią produkcji.

Mleczny przewrót w Chinach

Chiny i Nowa Zelandia w 2014 r. nadal były światowymi liderami produkcji mleka w proszku (po 1300 tys. ton rocznie). Eksport z UE w tym czasie wyniósł zaledwie 650 tys. Ale, historie znają wiele absurdów… Chińczycy, choć Chiny to światowy lider w eksporcie mleka – marzą o tym, aby swoje niemowlęta karmić polskim mlekiem w proszku. A zaczęło się to w 2008 r., kiedy w Państwie Środka wybuchł skandal w związku z pojawieniem się na rynku zatrutego mleka w proszku. W wyniku wypicia skażonego mleka zmarło kilkoro dzieci, a około 300 tys. (!) miało większe lub mniejsze kłopoty zdrowotne. Dopiero wtedy wyszło na jaw, że aby podwyższyć zyski (ograniczyć koszty produkcji), do mleka dodano zbyt duże ilości melaminy, przemysłowo wykorzystywanej substancji o toksycznych właściwościach. Wśród rodziców jedynaków (tyle wolno oficjalnie mieć dzieci, chyba że jest się bogatym) zapanowała panika i poszukiwano mleka z importu; handlarze wykupili całe zapasy z Hongkongu. To dzięki tej aferze urosły fortuny drobnych handlarzy, a chińskim rynkiem mleka w proszku zainteresowały się międzynarodowe koncerny. Koncerny, które wchodziły na rynek legalnie, musiały przejść odpowiednią procedurę, co trwało, a oficjalna sieć sprzedaży nie cieszyła się zaufaniem. Drobni handlarze mieli mleko na bieżąco, głównie z Hongkongu, czasem ktoś dostał paczkę od krewnych z zagranicy. Paczki z mlekiem od krewnych z zagranicy stawały się coraz bardziej popularne. Przestało to mieć charakter prezentu od cioci, zaczął się z tego poważny biznes (lata 2008-2010).

Wysyłką mleka do Chin w Polsce zajmują się głównie Chińczycy. Oni mają tę przewagę, że o ile dostęp do towaru w Polsce mają taki sam jak Polacy, o tyle dostęp do chińskich handlarzy czy chińskich portali był dla Polaków wręcz nieosiągalny.

Chiny cenią Europę jako producenta towarów dobrej jakości, a w Europie najbardziej imponują im takie kraje jak: Niemcy, Anglia, Francja… i coraz częściej Polska. Jeden z niemieckich, znanych na światowych rynkach, producentów mleka w proszku ma swoje oddziały w Polsce i firma jako niemiecka marka zdołała się przebić na chińskim rynku.

Po mleko do... mlekomatu

Świeże mleko, z pianką, z automatu – tak. Przyzwyczajeni do innych produktów z automatów, do tej formy kupna mleka podchodzimy jak pies do jeża. W całej Polsce jest obecnie zainstalowanych 38 mlekomatów. W stolicy świeżego mleka, bez obróbki, z pianką możemy się napić przy ul.: Egipskiej, Krymskiej 6, Grochowskiej, Związku Walki Młodych 11 oraz w Warszawie-Falenicy przy ul. Bystrzyckiej. Szklane butelki z aluminiowymi kapslami w kolorze srebrnym (na mleko zwykłe) i złotym (na mleko tłuste) to jeden z symboli PRL-u. Butelki wystawiało się na klatkę schodową, a wczesnym ranem roznosiciel mleka stawiał pełną butelkę.

Wpis z Facebooka : „16 listopada 2014. Niedziela rano. Wyposażeni w całą kieszeń drobniaków wybieramy się na róg ulic Nowowiejskiej i Lea – tam obecnie stoi mlekomat. Przodem do ul. Lea, a tyłem do Placu Nowowiejskiego. Przy mlekomacie nie ma nikogo, za to sąsiadujący „Kebab u Szwagra” przeżywa prawdziwe oblężenie. Przekąska na zakończenie wczorajszej imprezy, późne niedzielne śniadanie, a może wczesny lunch? Na wszystkie te okoliczności kebab z budki czynnej 24 godziny na dobę jest doskonały. A obok grupy konsumującej w ciszy kebaby ja, mój syn i mlekomat. Od razu wzbudziliśmy zainteresowanie. Mleko będziecie kupować? A to heca! Mlekomat, róg ul. Nowowiejskiej i Lea w Krakowie (…). Co prawda na automacie wyraźnie jest napisane: »Mleko przed spożyciem zaleca się przegotować«… Ale jak odmówić dziecku spróbowania świeżego mleka? Wypiliśmy na pół tę dodatkową, półlitrową butelkę i nie spotkały nas z tego powodu żadne sensacje. A mleko pyszne. Bardzo zimne, gęste i dość tłuste. W smaku rewelacyjne.”.

I co na to powiedziałby Marco Polo?

Oprac. na podstawie: madein.waw.pl; mlekomaty.org; Wikipedia, materiały dostarczone z OSM w Siedlcach