Smog i jakość powietrza w Polsce: alarmujący raport

Przeczytaj także: Jakość powietrza w Europie 2013: Polska w ogonie

Do opracowania raportu wykorzystane zostały najświeższe z dostępnych aktualnie danych, pochodzące z 2013 r. Na ich podstawie można przeanalizować, na ile spełnione zostały założenia Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/50/WE w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza dla Europy, a także jak duże niebezpieczeństwo dla ludzkiego zdrowia i życia stanowi obecny poziom zanieczyszczeń.

Nie ulega wątpliwości, że sytuacja w Europie uległa poprawie. Nie oznacza to oczywiście, że jest dobrze – niektóre kraje powinny zdecydowanie zwiększyć wysiłki w kwestii obniżenia poziomu emisji szkodliwych substacji, których wpływ na ludzkie zdrowie i stan środowiska jest niezaprzeczalny. Narażeni są głównie mieszkańcy terenów miejskich, jednak nie tylko. Należy pamiętać, że zanieczyszczenia powietrza to nie tylko krótsze życie, ale też wysokie koszty leczenia oraz mniejsza produktywność pracowników, spowodowana nieobecnościami w pracy. A także zniszczone plony i ekosystemy.

W Europie najpoważniejszym zagrożeniem są pyły zawieszone (PM), ozon w warstwie przyziemnej atmosfery (O₃) i dwutlenek azotu (NO₂). Również benzo(a)piren (BaP) niekorzystnie wpływa na zdrowie Europejczyków (głównie w Europie Wschodniej).

Jakość powietrza w Europie

Poziom pyłów zawieszonych (PM) został przekroczony w 22 z 28 państw UE (dzienna wartość graniczna dla PM ze średnicą 10 μm lub mniejszą – PM₁₀) oraz w 7 dla wartości granicznej PM ze średnicą 2,5 μm lub mniejszą (PM_2,5). Szacuje się, że w 2012 r. długotrwałe wystawienie na działanie PM_2,5 przyczyniło się do przedwczesnej śmierci 432 000 Europejczyków (403 000 w 28 państwach UE).

W przypadku Ozonu (O₃) wartość bezpieczna dla ludzkiego zdrowia została przekroczona w 18 z 28 państw UE. Jednak zgodnie ze standardem WHO AQG (Air Quality Guideline), aż 98% populacji miejskiej w Europie było narażonej na konsekwencje zbyt wysokiego poziomu tego pierwiastka w powietrzu. Liczbę zgonów w Europie spowodowanych zbyt wysokim stężeniem O₃ szacuje się na 17 000 (16 000 w UE-28).

W 19 z 28 krajów odnotowano miejsca, w których poziom dwutlenku azotu (NO₂) był przekraczany – głównie w okolicach dróg (93%). Na terenach zagrożonych jego oddziaływaniem mieszka 9% populacji UE (według limitu UE oraz WHO AQG). Przedwczesną śmierć z powodu długotrwałego wystawienie na działanie powietrza zanieczyszczonego tym pierwiastkiem poniosło w Europie ok. 75 000 osób (72 000 w UE-28).

Benzo(a)piren (BaP) jest substancją rakotwórczą, a na jego niekorzystne działania w sposób szczególny narażeni są mieszkańcy Europy Środkowej i Wschodniej. Według normy WHO zbyt wysoki poziom benzo(a)pirenu w powietrzu dotyczy terenów zamieszkałych przez aż 88% populacji.

Lepiej przedstawia się sytuacja w przypadku dwutlenku siarki (SO₂) – jest to efekt regulacji nałożonych przez UE. Jednak według standardów WHO, w 2012 r. 37% miejskiej populacji UE było narażonej na zbyt wysokie stężenie tego pierwiastka w powietrzu.

W 2013 r. w nielicznych tylko miejscach Europy odnotowano przekraczające normę stężenie metali ciężkich (arsen, kadm, nikiel, ołów), benzenu i tlenku węgla.

Stan powietrza w Polsce

Polska – obok Bułgarii, Słowacji, Włoch i Bałkanów – należy również do największych emitentów PM₁₀ oraz PM_2,5, co widać na poniższych mapach:


Co istotne, w Polsce również na terenach wiejskich odnotowano zawyżony poziom PM₁₀.