Globalizacja a suwerenność narodowa

Przeczytaj także: Koszmar niejawnej globalizacji

Przy omówieniu zagrożeń jakie niesie globalizacja należy zastanowić się i odpowiedzieć na pytanie co to są „współczesne problemy globalne?” .

Możemy przyjąć, że problemy globalne to wyodrębniona na podstawie naukowo- zasadnych kryteriów grupa współczesnych zagadnień, których zidentyfikowanie oraz naukowa analiza i oparte na tej identyfikacji analizy i sposoby rozwiązywania mają zasadnicze znaczenie dla przyszłości całego świata. Należy pamiętać, że źródłem powstawania problemów globalnych jest zawsze działalność człowieka i jego zachowania zbiorowe, w różnych dziedzinach życia.

Postępująca globalizacja świata, proces rozbudowy wszelkiego rodzaju więzi, w tym przede wszystkim gospodarczych, łączących wszystkich z wszystkimi, czyni każdą praktyczną działalność zależną od stanu i funkcjonowania całego sytemu gospodarczo-ekonomiczno-społecznego. Są wszelkie przesłanki, aby sądzić, że proces ten będzie się dalej i szybko rozwijał. Każdy więc, kto przygotowuje się do praktycznej działalności na najbliższe dziesięciolecia, powinien orientować się w mechanizmach tego procesu, a zwłaszcza występujących w nim zagrożeniach, które właśnie są charakterystyczne dla współczesnych problemów globalnych.

Nie można w jednoznaczny sposób określić, kiedy rozpoczęły się procesy globalizacyjne. Po roku 1945 w rezultacie wielu konfliktów regionalnych wojen i wstrząsów społecznych nastąpił rozpad systemu kolonialnego. Powstał tzw. Trzeci Świat, nazwa używana od lat pięćdziesiątych naszego stulecia dla zbiorowego określenia wielu nowych pokoleniowych państw w Afryce i Azji, państw liczących setki milionów mieszkańców, słabo rozwiniętych, biednych a często wręcz głodujących. Już wtedy zakładano, że Trzeci Świat powinien przyjąć zachodni system ekonomiczny, zachodnią technologię i system wartości.

Teoretycy modernizacji łączyli tę drogę rozwoju z akceptacją zachodniego modelu demokracji. Do czego to doprowadziło widzimy obecnie na przykładzie Egiptu, Syrii czy Iranu.

Biorąc pod uwagę zachodzące zjawiska społeczno-ekonomiczne na świecie należy zwrócić uwagę, iż obecnie bogate kraje nie chcąc doprowadzić do załamania globalnej równowagi światowej, muszą swoją politykę ekonomiczną dostosować do potrzeb wynikających z egzystencji w globalnym świecie, nie ograniczając suwerenności ekonomicznej państw, które muszą się podporządkować zachodzącym procesom globalizacji. Światowe korporacje są coraz silniejsze. Narzucają te same produkty, ten sam styl konsumpcji, spędzania wolnego czasu choć starają się przystosowywać swój produkt do specyficznych w różnych miejscach naszego globu oczekiwań i gustów odbiorców.

Globalizacja gospodarki umożliwiając szybszy rozwój gospodarczy, wzrost dochodów i poziomu życia wzbudza również niepokój. Warunki globalizacji zmuszają nas do wzmożonej pracy, konkurencyjność nas samych wobec innych podmiotów gospodarczych, czy osób fizycznych odgrywa kluczową rolę. Stanowi również zagrożenie dla istniejących kultur, wiąże się z emigracją. W krajach, gdzie technologia jest rozwinięta w mniejszym stopniu występuje zjawisko taniej siły roboczej, która jest zagrożeniem dla rynków pracy krajów bardziej rozwiniętych. W warunkach tych część produkcji zostanie przeniesiona do państw o niższych kosztach pracy, a napływ emigrantów z biedniejszych krajów spowoduje częściowe odebranie pracy lokalnym społecznościom.

Nawiązując do ograniczenia suwerenności polityki ekonomicznej państw należy szczególnie zwrócić uwagę, iż obecnie polska gospodarka musi przejść proces dostosowawczy. To od nas zależy jakie miejsce w międzynarodowym podziale pracy zajmuje Polska. Od wytwarzania dóbr prostych, tanich i niskiej jakości musimy przestawić się na procesy bardziej zaawansowane technologicznie, przejść do produkcji wysoko przetworzonej i lepszej jakości produktu oraz zwiększyć nakłady na badania i rozwój. Chcąc jednoczyć się w Unii Europejskiej i być konkurencyjnym należy realizować wspólną politykę ekonomiczną, a nie indywidualną dla danego państwa, co w obecnej sytuacji wydaje się coraz bardziej niemożliwe.

Reasumując, należy stwierdzić, iż globalizacja w pewien sposób ogranicza suwerenność polityki ekonomicznej państw, przy czym ograniczenie to jest niezbędne dla ogólnego rozwoju gospodarczego. Większość państw widząc przewagę korzyści nad zagrożeniami wynikającymi z otwarcia się na świat, zawarło porozumienie o swobodzie handlu. Korzyści z globalizacji możliwe są do osiągnięcia jedynie dla aktywnych uczestników tych procesów. Kraje, które wybrały izolację skazały się na zacofanie i biedę. Nie można mówić o aktywnym uczestniczeniu państwa w gospodarce światowej, które prowadzi wyłącznie swoją politykę ekonomiczną. Chcąc utrzymać gospodarkę w świecie globalnym na dobrym poziomie należy prowadzić politykę gospodarczą prowadzącą do wychodzenia z kryzysu państw biednych oraz prowadzenie stabilnej i długotrwałej gospodarki w krajach wysokorozwiniętych. Pomimo, iż globalizacja ogranicza suwerenność polityki ekonomicznej państw to jest obecnie procesem nie uniknionym. Nie ma mowy o globalizacji gospodarki światowej bez współpracy i otwierania się na rynki gospodarcze pomiędzy państwami.

Państwa chcąc utrzymać się na rynku globalnym nie mogą się izolować gospodarczo od innych państw i prowadzić wyłącznie swoją politykę ekonomiczną, lecz muszą być otwarte na współpracę i dostosowane do potrzeb i wymogów rynku światowego.

Grzegorz Faluszczak
Ekonomista, Specjalista ds. BHP & HR
Właściciel Wschodniego Centrum Wsparcia dla Biznesu GFX-Consulting