Kto ma prawo do Open Source?

Przeczytaj także: 5 powodów, dla których warto wdrożyć open source w biznesie

Czym jest otwarte oprogramowanie?

W aspekcie prawnym, o uznaniu oprogramowania za „otwarte” decyduje kilka czynników. Warto skupić się jednak na dwóch najważniejszych. Po pierwsze, kod źródłowy oprogramowania musi być dostępny. Po drugie, może być on zmieniany i ponownie dystrybuowany na warunkach określonych w licencji pierwotnej. Wyklucza to wszelką dyskryminację i gwarantuje technologiczną neutralność.

Open Source to termin dość pojemny i w sensie prawnym obejmuje wiele różnych rozwiązań licencyjnych: od tych najbardziej liberalnych, które nie wiążą się z żadnymi ograniczeniami w użytkowaniu, zmienianiu i redystrybuowaniu, przez całą gamę rozwiązań pośrednich, po te bardziej restrykcyjne, których przykładem może być licencja GNU GPL. Wymaga ona, aby wszelkie zmiany czy rozszerzenia wprowadzone do kodu, były w przypadku dystrybucji opartego na nim oprogramowania udostępniane na tej samej licencji.

Open Source jest modelem wytwarzania rozwiązań, który sam z siebie nie stawia ograniczeń. Wręcz przeciwnie - otwiera nowe, dotychczas niedostępne ścieżki dla rozwoju oprogramowania. W kontekście biznesu i produkcji rozwiązań IT pod konkretne potrzeby użytkowe, jest to opcja praktycznie bezkonkurencyjna i motor rozwoju milionów firm na świecie.

Rozwój Open Source – czy istnieją granice?

Niezależnie od licencji, na której jest dane oprogramowanie, nie ma ograniczeń w jego modyfikacji przez użytkownika końcowego dla własnych potrzeb. Jednak zgodnie z ideą Open Source, dobrą i pożądaną praktyką jest dzielenie się własnymi modyfikacjami z szerszą grupą (community). Dzięki temu, społeczność Open Source może rozwijać swoje projekty, wdrażając kolejne funkcjonalności i usprawnienia. Wyczerpującą, choć niekompletną listę licencji można znaleźć pod adresem: opensource.org/licenses/alphabetical

Dzielenie się modyfikacjami i pomysłami zmian ma też wymiar praktyczny. Większa liczba osób mających dostęp do kodu i przeglądających go, pozwala na szybsze wykrywanie błędów, luk bezpieczeństwa czy nieefektywnych algorytmów, a tym samym ich eliminowanie i tworzenie lepszego rozwiązania. Nie ma firmy, która mogłaby zatrudnić tak wielką liczbę ludzi, którzy pracują z pasją i oddaniem. Dlatego właśnie model Open Source jest doskonały.

Prawo autorskie a Open Source

W założeniu, prawo ochrony własności intelektualnej dąży do zabezpieczenia twórcy i jego dzieła. Tymczasem ruch Open Source w swojej idei podąża alternatywną ścieżką, prowadzącą do likwidacji barier w tworzeniu innowacyjnego oprogramowania poprzez nieograniczone dzielenie się. Ponadto, jedną z najbardziej charakterystycznych cech tego modelu jest zagwarantowanie wszystkim nieodpłatnego i niewyłącznego prawa do korzystania z oprogramowania. Należy jednak podkreślić, że osobiste prawa autorskie, czyli więź twórcy z dziełem, są w tej społeczności bardzo szanowane i każdy nowo powstały element kodu udostępniany jest wraz z podpisem właściciela, który stanowi ciąg znaków rozpoznawalnych wśród programistów.

Jeśli chodzi o majątkowe prawa autorskie do oprogramowania z otwartym kodem źródłowym, to kwestią niezmiernie istotną jest brak opłat licencyjnych. Nie jest to jednak tożsame z koncepcją zrzeczenia się praw do eksploatacji utworu. Z takim stwierdzeniem należy być bardzo ostrożnym.

Otwarte oprogramowanie w celach komercyjnych

Oprogramowanie Open Source jest powszechnie stosowane w rozwiązaniach komercyjnych. 97% superkomputerów z listy top 500 pracuje pod kontrolą systemów Linux, większość serwerów WWW (ok. 60%) bazuje na Apache Server. Najpopularniejszymi serwerami aplikacyjnymi są: Tomcat, Jetty, JBoss, a bazami danych MySQL/MariaDB i PostgreSQL. Komercyjne bazy Open Source stanowią 45% rynku. Linux to z kolei 67% systemów operacyjnych, na których utrzymywane są strony www. Istnieje też wiele aplikacji i systemów korporacyjnych w obszarach zarządzania dokumentami, tworzenia witryn WWW czy ERP, licencjonowanych w ten sam sposób.

W przypadku komercyjnego wykorzystania otwartego oprogramowania istnieją licencje, które ograniczają ich zastosowania. Każdorazowo należy zatem sprawdzić konkretną licencję, która jest autorytatywnym i ostatecznym źródłem informacji o obostrzeniach w zastosowaniu objętego nią oprogramowania.