Badania i rozwój nie w modzie?

Przeczytaj także: Innowacyjność przedsiębiorstw będzie rosła

Najnowsza, piąta już edycja Deloitte „Badania i rozwój w przedsiębiorstwach 2016” objęła swoim zasięgiem Polskę oraz i dziewięć innych państw Starego Kontynentu. Projekt powstał przy współpracy z Narodowym Centrum Badań i Rozwoju oraz PKO Bankiem Polskim.

Niestety. Polska na europejskiej mapie innowacyjności pozostaje raczej outsiderem. Wprawdzie w Globalnym Indeksie Innowacyjności - zestawieniu opracowywanym przez INSEAD i Światową Organizację Zasobów Intelektualnych WIPO - plasujemy się na 45 pozycji na świecie, ale jeśli wziąć pod uwagę wyłącznie członków Unii Europejskiej, to szybko okaże się, że zdołaliśmy wyprzedzić jedynie Grecję i Rumunię.

„Potwierdzają to statystyki Eurostatu. W 2013 r. na badania i rozwój Polska przeznaczyła 0,87 proc. PKB przy średniej dla UE na poziomie 2,01 proc. GUS, podsumowując wyniki za 2014 r. wskazał, że odsetek ten wzrósł do 0,94 proc. PKB, ale nie daje to nam nawet połowy unijnej średniej, a od liderów zestawienia - Finlandii z 3,17 proc. PKB czy Szwecji z 3,16 proc. wciąż dzieli nas przepaść” – mówi Magdalena Burnat-Mikosz, Partner Zarządzająca zespołami Innovation Consulting i R&D and Government Incentives, Deloitte.

Jak pokazało badanie Deloitte w Polsce udział firm, których wydatki na badania i rozwój przekroczyły 3 proc. obrotów, spadł z 48 proc. w 2014 roku do 33 proc. rok później i to mimo stałego wzrostu odsetka podmiotów deklarujących przeznaczanie na B+R powyżej 10 proc. obrotów (17 proc.). Średnia dla całego regionu Europy Środkowej wyniosła 46 proc. Krajem, w którym najwięcej firm (78 proc.) przeznacza na B+R więcej niż 10 proc. swoich obrotów, jest Estonia. Z kolei udział polskich firm nieponoszących wydatków na B+R lub ponoszących wydatki mniejsze niż 1 proc. obrotów nie uległ zmianie i wynosi 32 proc.

Wydatki na działalność B+R stanowią mniej niż 5 proc. wydatków inwestycyjnych ogółem w przypadku prawie dwóch trzecich ankietowanych. To potwierdza, że dla wielu firm wciąż nie jest to obszar, na który przeznacza się istotne kwoty lub też może wskazywać na nadal istniejący brak wystarczająco atrakcyjnych zachęt do wyodrębniania kosztów przeznaczonych na te działania.

Jeszcze mniej optymistycznie wygląda perspektywa średnioterminowa, czyli plany obejmujące okres od 3 do 5 lat. Rok temu żaden z ankietowanych nie planował spadku wydatków na B+R, obecnie w ten sposób myśli 10 proc. firm. Podobny trend można zaobserwować w Czechach (9 proc.), Estonii (11 proc.), na Łotwie (10 proc.) czy na Słowacji (11 proc.). Może to wynikać z niepewności co do kwestii finansowania takich działań, zwłaszcza w kontekście utrudnień w dostępie do dotacji unijnych związanych z bardzo restrykcyjnym podejściem organów udzielających wsparcia.

Czynnikiem najbardziej wpływającym na poziom wydatków na B+R jest nadal dostępność większej liczby zachęt – polskie firmy potrzebują zmniejszenia ryzyka związanego z prowadzeniem tej działalności poprzez przynajmniej częściowe finansowanie ze źródeł zewnętrznych. Rośnie natomiast znaczenie stabilności prawnej i trwałego, systemowego podejścia do takich działań, które awansowało z szóstego na czwarte miejsce.