Wakacje 2016: rekord na pohybel mediom?

Przeczytaj także: Wakacje 2016: Turcja i Egipt wracają do łask?

I. Istotne kwestie dla polskiej turystyki wyjazdowej
Wzrosty sprzedaży wycieczek kontynuowane

Ostatni tydzień sierpnia był kolejnym, w którym sprzedaż wycieczek w systemie MerlinX wykazała wzrost, tym razem o 9,2 procent, natomiast sprzedaży odgrywających kluczową rolę w branży turystyki wyjazdowej imprez lotniczych o 8,8 procent. Z każdym tygodniem wzrostów sprzedaży w systemach rezerwacyjnych rośnie stopień pewności, że tegoroczna turystyka wyjazdowa Polaków zarówno w segmencie lotniczym jak i autokarowym ustanowi nowe historyczne rekordy wszechczasów. Sytuację taką wspierają też niemal całkowicie wypełnione rejsy samolotów tanich linii wylatujących np. na Wyspy Kanaryjskie, czy Korfu, które w tym roku powiększyły programy przelotów na kierunkach turystycznych. Szykuje się więc rekord jako rezultat całkowicie odwrotny do często przedstawianej przez media opinii o przewidywanym również rekordowym, ale odwrocie Polaków od turystyki wyjazdowej, które bazowały na mocno niefortunnych wynikach majowej ankiety przeprowadzonej na zlecenie znanej w turystyce firmy Mondial Assistance.

Dwa obrazy dwóch segmentów turystyki wyjazdowej

Mówiąc o ogólnych rekordach w turystyce wyjazdowej Polaków należy jeszcze raz przypomnieć i pamiętać o dość zdecydowanej rozbieżności w dynamice zmian liczby turystów w obu segmentach turystyki lotniczej, a mianowicie w czarterach oraz w wyjazdach organizowanych w oparciu o oferty tanich przewoźników. Obecny rozwój sytuacji pozwala przypuszczać, że ten pierwszy segment wykaże jednak w skali całego roku niewielki spadek podczas gdy drugi cieszyć się będzie 35-procentowym lub nawet większym wzrostem. Taka różnica w dynamice rozwoju biznesu jest sytuacją, która powinna mocno zastanowić, a nawet zaniepokoić biura podróży.

Niepokój jest tym bardziej uzasadniony, że większość z przyczyn, które hamowały wzrost w branży w roku 2016 może utrzymywać się także w roku 2017. Powinien on być wprawdzie generalnie zdecydowanie korzystniejszy niż obecny, ale może się okazać, że głównym beneficjentem wzrostu liczby turystycznych wyjazdów Polaków, podobnie jak to stało się w tym sezonie, ponownie, a nawet w zbliżonej do tegorocznej skali zostaną tanie linie.

Przyczyn takiego stanu rzeczy jest oczywiście wiele, a część z nich ma charakter zewnętrzny i całkowicie niezależny, jak np. duży wzrost zagrożenia terroryzmem na niektórych kierunkach ważnych dla turystycznych wyjazdów, ale część wewnętrzny i taki, na który można jednak próbować wywierać pewien wpływ.

W tym miejscu należałoby jednak jeszcze przypomnieć i podkreślić, że usługi z wyższej półki, jakimi są w naszym kraju zagraniczne wypoczynkowe wyjazdy turystyczne, należą do takich, na które popyt jest najbardziej wrażliwy na bieżący poziom nastrojów konsumenckich. Wrażliwość ta jest zdecydowanie większa niż popytu na towary w dużym stopniu niezbędne lub nawet tylko pożądane w życiu codziennym o artykułach żywnościowych już nie wspominając.

Korelacja pomiędzy wskaźnikami konsumenckimi, a popytem na zagraniczne wycieczki jest bardzo silna i już wielokrotnie empirycznie sprawdzona w historii nie tylko polskiej turystyki wyjazdowej.

Dwa typy klientów – dwie koniunktury w turystycznym biznesie

W obecnym materiale tygodniowym chcielibyśmy zwrócić uwagę na dość fundamentalną przyczynę dużego biznesowego powodzenia tanich linii, jaką jest bardziej korzystna w obecnej sytuacji społeczno-politycznej struktura klientów LCC wobec struktury osób tradycyjnie wyjeżdżających z biurami podróży.

Rzecz w tym, że klientami LCC są w dużym stopniu osoby młodsze (i często mniej majętne) wśród których nastroje konsumenckie są obecnie szczególnie korzystne i które wykazują jeszcze tendencje do dalszego powiększania przewagi nad wskaźnikami nastrojów dla grup osób starszych wiekowo. Nie ma w tym nic szczególnie dziwnego, ponieważ płace w tej grupie wiekowej rosną bardzo szybko, redukowany jest problem „śmieciówek” na rzecz bardziej trwałych form zatrudnienia, a bezrobocie wśród osób młodszych spada w tak znaczącym tempie, że przestaje być już zasadniczym źródłem niepokoju tego pokolenia. Na dodatek młode rodziny stają się głównym beneficjentem programu 500+.

Istotny wpływ ma też sytuacja powstania w polskiej przestrzeni medialnej mody na przesadne krytykowanie rzeczywistości, które uderza w nastroje głównie starszych grup wiekowych, a także w mieszkańców dużych ośrodków miejskich, o czym była już kilkakrotnie mowa w innych materiałach. W odróżnieniu od osób starszych i w wieku dojrzałym, osoby młodsze niespecjalnie ekscytują się informacjami podawanymi przez media, a otaczającą je rzeczywistość oceniają znacznie bardziej pragmatycznie poprzez pryzmat doświadczeń osobistych.

Osoby młodsze źródłem poprawy wskaźników optymizmu

W tej sytuacji powstały według badań sondażowych rzadko obserwowane wcześniej różnice wskaźników optymizmu konsumenckiego w tych grupach wiekowych (jeszcze silniejsze występują między populacjami wielkomiejską i tzw. Polski B), co zaczęło mieć dość istotne przełożenie na zasadniczą rozbieżność turystycznej koniunktury w branży turystycznej oraz w LCC.

Co ciekawe od jesieni 2015 roku najgorzej zaczęły postrzegać rzeczywistość osoby w wieku dojrzałym (40-54 lata), podczas gdy wcześniej było regułą, że najsłabsze wskaźniki nastrojów charakteryzowały osoby starsze. Fenomen ten można próbować wyjaśnić w ten sposób, że osoby w wieku 55+ posiadają już dorosłe i pracujące dzieci, których optymizm przenosi się częściowo na rodziców (np. podczas spotkań rodzinnych). Osoby w wieku 40-54 takich doświadczeń jeszcze nie doznają i dlatego utkwiły w obszarze niższych nastrojów konsumenckich.

Poniżej przedstawiamy wykres zmian odchylenia dla wskaźników nastrojów konsumenckich dla zagregowanych grup wiekowych do 39 roku życia oraz dla osób powyżej 40-stki od ogólnej średniej takich nastrojów w okresie prowadzenia sprzedaży imprez turystycznych dla wyjazdów w obecnym sezonie, czyli od października 2015 do sierpnia 2016. Dane pochodzą z badań przeprowadzonych przez agencję badawczą TNS Polska.

Na wykresie widać generalną tendencję do zwiększania przewagi w nastrojach osób młodszych nad starszymi, która wzrosła z 4 punktów na początku okresu sprzedaży do średnio 8,3 punktów w okresie wakacji. Bardzo znamienne jest też to, że skokowo największa różnica wystąpiła w maju (11,1 punktów), czyli w okresie obaw wywołanych zaostrzeniem rywalizacji politycznej, w tym marszem KOD-u (07 maja), w którym według mediów udział wzięło ćwierć miliona ludzi. Młodsze pokolenie zupełnie inaczej przyjęło w kontekście nastrojów konsumenckich tę sytuację niż pokolenie starsze, co obok efektu EURO 2016 miało znaczny wpływ na mocne przyhamowanie sprzedaży wycieczek w biurach podróży. W dużo mniejszym stopniu ucierpiała sprzedaż w LCC, w których wystąpił w zasadzie jedynie „goły” efekt EURO 2016.

Osoby starsze i dojrzałe pod naciskiem przekazu z mediów

Kolejny wykres przedstawia 3-miesięczny ważony (waga „najświeższego” miesiąca jest podwójna) wskaźnik nastrojów w mediach w zakresie popytu konsumpcyjnego. Taki wykres naszym zdaniem lepiej oddaje ewolucję nastrojów niż bardziej rozchwiany wykres bazujący jedynie na danych z pojedynczego miesiąca. Takie badania powstają poprzez sprawdzanie za pomocą monitoringu Newspoint częstotliwości występowania zdefiniowanych określeń zjawisk gospodarczych w ok. 35 tys. subdomenach polskich portali.

Z charakteru badania wynika, że odzwierciedla ono wpływ mediów na świadome i podświadome odczucia osób, które je odbierają i w związku z tym pozostają pod ich wpływem. Stad wynika ogólny wniosek, że obrazują one możliwe zachowania przede wszystkim klientów biur podróży, a w mniejszym stopniu klientów LCC. Taką tezę potwierdza dość wysoki stopień korelacji powyższego wykresu z generalnym przebiegiem raportowanych wyników sprzedaży w systemie rezerwacyjnym MerlinX, choć nie są one całkiem reprezentatywne z powodów, o których była już wielokrotnie mowa.

Przebieg popytu na przeloty z LCC rządzi się nieco innymi prawami, choć jest w pewnym stopniu powiązany z popytem na produkty biur podroży, a związek ten pomaga częściowo zrozumieć wahania popytu na produkty branży zorganizowanej turystyki wyjazdowej. Do tych kwestii powrócimy w kolejnych materiałach.

II. Istotne kwestie z zakresu cen turystycznych imprez

1. W tym materiale porównania bazują na cenach dla okresu 19-25 września 2016 roku zebranych w dniu 9 września. Ponieważ imprezy z wylotami w tym terminie są już de facto imprezami typu last minute, (10-16 dni przed datą rozpoczęcia imprezy) to większa niż zwykle zmienność cen w tym okresie zaczyna już mieć dość znaczący wpływ na adekwatność pomiaru. Kolejną sprawą istotną w tej kwestii jest to, że badanie cen obejmuje już okres posezonowy co powoduje, że ich ogólny poziom jest generalnie sporo niższy niż w sierpniu, ale nadal odnoszony jest on do tego samego okresu sprzed roku, a zatem porównywalność cen zostaje zachowana.

W minionym tygodniu, dla wycieczek z wylotami w okresie 19-25 września, średnie ceny spadły aż o 155 złotych. Największe spadki odnotowano na Lanzarote - o 417 złotych oraz na greckich wyspach Korfu i Rodos – o 409 i 374 złotych. Skala wzrostów cen wycieczek nie była tak duża, a najistotniejsze z nich wystąpiły na Cyprze – o 255 złotych oraz w Portugalii i Tunezji – o 64 i 51 złotych.

Zmiany cen w ostatnim tygodniu obrazuje załączona mapka.

2. Badanie średniej ceny imprez wobec cen sprzed roku ( również na trzeci tydzień września) wskazuje, że po raz pierwszy od połowy lipca spadły one poniżej poziomu ubiegłorocznego i były od niego niższe o 96 złotych. Sytuację w tym zakresie w ostatnim tygodniu ilustruje załączona mapka.

Spośród dużych kierunków jedynym kierunkiem, który wykazuje jeszcze zwyżkę cen rok do roku pozostaje teraz Grecja droższa średnio niż przed rokiem o symbolicznie 1 złoty, a zdecydowanie największy średni wzrost cen wykazują dość tanie przed rokiem Kos i Rodos – o 186 i 89 złotych, a największą przecenę Korfu – o 182 złote.

Pozostałe duże kierunki są teraz tańsze niż przed rokiem, a najmniejsza przecenę wykazuje Egipt, gdzie średnie ceny spadły poniżej ubiegłorocznych o 52 złote. Na kształtowanie się cen pewien wpływ wywarła marcowa 13-procentowa dewaluacja egipskiego funta, po której przebywały one przez dłuższy na tym kierunku poniżej poziomów ubiegłorocznych, a przed dewaluacją były zwykle wyższe o kilkadziesiąt złotych. Przypominamy ten przypadek, gdyż w ostatnim okresie coraz bardziej prawdopodobna staje się kolejna dewaluacja egipskiej waluty, która powinna otworzyć możliwości obniżek cen i doprowadzić do ponownego wzrostu konkurencyjności Egiptu jako celu wyjazdów turystycznych. Obecnie wyraźnie droższa niż przed rokiem jest Marsa Alam – o 167 złotych, a sporo tańszy jest Synaj - o średnio 194 złote.
Kierunkiem o nieco większej przecenie są teraz Kanary, gdzie średnie ceny przebywały poniżej zeszłorocznych o 77 złotych. Z tamtejszych wysp nadal zdecydowanie najwyższe zwyżki wykazuje Gran Canaria – o średnio 194 złote, a najgłębsze spadki cen wobec ubiegłego sezonu występują na Lanzarote i na Teneryfie – o 258 i 167 złotych.

Kolejną pozycję w zestawieniu najbardziej przecenionych kierunków wobec cen z zeszłego sezonu zajmuje Turcja. Kierunek był w badanym okresie tańszy niż przed rokiem o średnio 126 złotych, ale w okresie ostatnich siedmiu miesięcy dla wyjazdów we wrześniu i w sierpniu był wyraźnie tańszy. W maju i czerwcu sprzedaż Turcji zaczęła wykazywać pewne symptomy poprawy, ale zamach na lotnisku w Stambule w dniu 28 czerwca zaszkodził odradzającemu się popytowi (zwłaszcza w Niemczech). Tak jak pisaliśmy już wcześniej paradoksalnie na poprawę postrzegania Turcji pod kątem bezpieczeństwa (począwszy od sierpnia), może jednak wpływać nowa sytuacja powstała nieudanym puczu wojskowym z nocy 15/16 lipca. Całkiem możliwe, że prowadzi ona do wyższego stopnia kontroli przez władze sytuacji wewnętrznej w kraju, w związku z czym spada poczucie zagrożenia zdarzeniami terrorystycznymi w rejonach turystycznych. Podobną rolę może pełnić też przywrócenie czarterowego ruchu turystycznego Rosjan do Turcji. Dane o sprzedaży Turcji za sierpień w Polsce wskazują na pewną poprawę, a dane o sprzedaży tego kierunku w Niemczech powinniśmy poznać już za tydzień.

W omawianym okresie największą przecenę wobec ubiegłego sezonu wykazała Bułgaria, która była tańsza o średnio 276 złotych.

Na mniejszych kierunkach ceny są generalnie niższe niż przed rokiem, a największą przecenę odnotowuje Portugalia – o średnio 637 złotych, mniejsze są zniżki na Cyprze – o 160 złotych, a jeszcze mniejsze na Majorce, w Tunezji i w Maroku – odpowiednio o 73, 61 i 28 złotych.

3. Z powodu mniejszej adekwatności cen obecnych ofert na okres trzeciej dekady września (czyli de facto już ofert last minute) pominiemy w tym zestawieniu szersze porównanie cen w poszczególnych biurach, ponieważ obecnie mniej dokładnie niż zwykle odzwierciedlałoby ono rzeczywistą sytuację w tym zakresie.

Warto jedynie zaznaczyć, że biurem z poziomem cen zdecydowanie niższym niż w ubiegłym sezonie pozostaje – podobnie jak przez większość tego sezonu - biuro TUI, przeceny zbliżone do średniego spadku cen w branży wykazują oferty biur Itaka, Neckermann i Wezyr, nieco mniejsze biura Grecos, a droższe są oferty biur Exim Tours oraz Sun & Fun.

Drugą przyczyną jest generalna zasada, zgodnie z którą duże wzrosty cen na danym kierunku najczęściej ujemnie oddziałują na dynamikę zmian cen w roku następnym i odwrotnie. Ceny na Korfu w roku 2015 znacząco wzrosły, a na wyspie Kos spadły i dlatego w tym roku wykazują one odwrotne tendencje dostosowawcze. Podobnie duże wzrosty w zeszłym sezonie na Majorce, Teneryfie i w Hurghadzie sprzyjają spadkom cen w tym sezonie, a z kolei słabe tendencje cenowe na Gran Canarii i w Marsa Alam w 2015 roku sprzyjają tegorocznym wzrostom cen na tych kierunkach.

III. Inne istotne kwestie w turystyce wyjazdowej

1. Ceny rejsów na kierunkach turystycznych w liniach Ryanair z wylotami w okresie 19-25 września w ostatnim tygodniu dość istotnie spadły, a mianowicie o średnio 135 złotych do 1183 złotych, co jednak jest nadal bardzo wysokim poziomem. W minimalnie większym stopniu spadły ceny przelotów na Wyspy Kanaryjskie, czyli o 140 złotych do 1271 złotych, a w mniejszym na pozostałych kierunkach, gdzie spadły o 131 złotych do poziomu 1117 złotych. W tygodniu najbardziej staniały rejsy z Warszawy na Majorkę – o 530 złotych, a zdrożały z Krakowa na Maltę – o 215 złotych.

Dla odmiany średnie ceny przelotów w liniach Wizzair w tym samym okresie zanotowały wzrost o 51 złotych do 1218 złotych. W największym stopniu zwyżkowały ceny przelotów z Warszawy do Lizbony – o 190 złotych, a zniżkowały z Warszawy na Cypr – o 70 złotych.
2. W relacji z cenami przelotów sprzed roku w ostatnim tygodniu były one na kierunkach turystycznych w liniach Ryanair wyższe o średnio 78 złotych. Większy wzrost wykazały ceny przelotów na Wyspy Kanaryjskie – o 170 złotych, a mniejszy na pozostałych kierunkach – o średnio 47 złotych. Największe zwyżki wykazały ceny rejsów z Warszawy na Sycylie i Fuerteventurę – o 415 i 400 złotych, a zwyżki z Krakowa na Cypr – o 354 złote.

Ceny w liniach Wizzair również były wyższe niż przed rokiem – o średnio 126 złotych, a największa różnica in plus wystąpiła na połączeniu z Krakowa na Maltę, czyli 540 złotych, a in minus na rejsie z Warszawy na Sycylię – 140 złotych.

3. W tanich liniach lotniczych nadal utrzymują się bardzo duże wskaźniki wypełnienia miejsc w samolotach na kierunkach turystycznych . Ceny przelotów stały się w tej chwili wprawdzie nieco niższe niż przed tygodniem (Ryanair), ale były wyższe niż w analogicznej sytuacji przed rokiem, pomimo znacznie niższych teraz cen paliwa lotniczego. Biorąc pod uwagę spadek jego ceny i jednocześnie lepsze wypełnienie maszyn, oznacza to, że LCC realizują obecnie znacznie wyższe niż w ubiegłym sezonie marże na przelotach w regiony turystyczne, co może stanowić istotną zachętę do zwiększenia siatki rejsów w kolejnym sezonie.