Polacy i ubezpieczenie społeczne, czyli jak niewielka jest nasza wiedza

Przeczytaj także: Zaległości w ZUS nie wykluczają wakacji składkowych

Badanie, które realizowano w lipcu i sierpniu bieżącego roku, wyraźnie dowodzi, że ubezpieczenie społeczne jest dla wielu Polaków zagadnieniem z kategorii "czarna magia". Okazuje się, że mylimy poszczególne rodzaje ubezpieczeń, nie odróżniając np. ubezpieczenia chorobowego od zdrowotnego. Myli nam się również ubezpieczenie rentowe i wypadkowe. Z odpowiedzi respondentów wyłania się obraz społeczeństwa, które płaci, ale tak naprawdę nie bardzo wie za co. Nie mówiąc już o znajomości regulacji odnośnie odprowadzania składek z tytułu różnego rodzaju umów. Ubezpieczenie społeczne i obowiązki składkowe okazują się najbardziej znane osobom prowadzącym własną działalność gospodarczą.

- 4 na 10 ankietowanych nie było w stanie odpowiedzieć na pytanie o obowiązki składkowe wynikające z różnych form zatrudnienia i prowadzenia własnej działalności gospodarczej. Połowa nie miała pojęcia o obowiązkach w zakresie ubezpieczeń społecznych, które są następstwem zawarcia umowy zlecenia – mówi Iwona Kowalska regionalny rzecznik prasowy ZUS na Dolnym Śląsku.

Badanie pokazało także, że zaledwie co czwarty ankietowany wie, czym w istocie jest III filar emerytalny. Niemal 1/3 uznaje, że jest to OFE. 4 na 10 badanych stwierdziło z kolei, że ustalanie składek na ubezpieczenie społeczne pozostaje w gestii ZUS. Zaledwie połowa potrafiła wskazać, że kluczowym zadaniem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych jest pobieranie składek i wypłata świadczeń. Przeszło 40 proc. respondentów stwierdziła, że Zakład wypłaca świadczenia z własnego budżetu, a prawie 50 proc. przyznało, że nie orientuje się w zależności pomiędzy ZUS a Funduszem Ubezpieczeń Społecznych.

W kontekście niewielkiej wiedzy o całym systemie ubezpieczeń społecznych mniej może dziwić ocena funkcjonowania ZUS. Pozytywną ocenę Zakład zyskał u 24 proc. badanych, zaś 30 proc. nie jest w stanie wystawić żadnej oceny. Jak wskazują autorzy raportu z badań, opinia o Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych jest „raczej uogólnioną opinią o całym systemie ubezpieczeń społecznych, którego ZUS jest najwyraźniej uosobieniem”. Co niezwykle interesujące, biorąc pod uwagę uzyskane wyniki, aż 2/3 ankietowanych wskazuje, że to właśnie I filar, czyli ZUS, gwarantuje bezpieczeństwo wypłaty emerytur. Zaufanie do pozostałych dwóch filarów emerytalnych wyraża nieco mniej niż połowa badanych.

- W pewność wypłaty świadczeń z I filaru bardziej wierzą osoby mające stałą pracę na etacie, posiadający zarówno zasadnicze, jak i wyższe wykształcenie, z miast o wielkości od 21 do 100 tys. mieszkańców – dodaje Iwona Kowalska.

Co istotne, aż 2/3 badanych uznaje, że ubezpieczenie społeczne i opłacane na nie składki stanowią istotny element bezpieczeństwa. Tyle samo ankietowanych wskazuje, że to państwo odpowiada za zabezpieczenie obywateli na starość. Tylko 1/5 uznaje, że to sami obywatele mają się zatroszczyć o swoją przyszłość. Aż 75 proc. uczestników badania stwierdziło, że nie oszczędza z myślą o starości. Niewiele ponad połowa z nich wskazuje, że dzieje się tak z powodu zbyt małych zarobków. Badani prawie po połowie podzielili się w swoich opiniach na temat propozycji rozszerzenia obowiązku odprowadzania składki na III filar emerytalny.

Informacje o badaniu
Badanie Instytutu Spraw Publicznych oraz Millward Brown z zakresu wiedzy Polaków o systemie ubezpieczeń społecznych zostało przeprowadzone z wykorzystaniem zarówno metod ilościowych (wywiad osobisty wspomagany komputerowo), jak i jakościowych (zogniskowany wywiad grupowy). Pierwszą z nich objęto reprezentatywną próbę 1030 osób dla ogółu ludności Polski w wieku 15-75 lat. Druga objęła pięć grup fokusowych: przedsiębiorców, osoby pracujące najemnie, uczniów i studentów, osoby mające przerwę w aktywności zawodowej oraz nieaktywnych zawodowo i bezrobotnych.