Wakacje 2017: tak niskiej sprzedaży nie było od dawna

Przeczytaj także: Wakacje 2017: wszędzie drożej niż przed rokiem

I. Ważne wydarzenia ostatniego tygodnia w turystyce wyjazdowej

Skumulowana wyższa niż rok temu, ale bieżąca dynamika słabnie

Ostatni raport z systemu MerlinX był już dwunastym, który odnosił się do nowego roku turystycznego, a więc do imprez organizowanych pomiędzy listopadem 2016 a październikiem 2017, okazał się jeszcze mniej optymistyczny niż dwa poprzednie.

Na początku warto uspokoić, że dynamika skumulowana (liczona od początku sezonu), dzięki bardzo dobrym wynikom z poprzednich tygodni, przewyższa ubiegłoroczny poziom o 28,6 procent. Pewnym problemem jest natomiast dynamika bieżącej sprzedaży wycieczek, która pierwszy raz w tym sezonie okazała się ujemna i dla najważniejszych z punktu widzenia branży turystycznej imprez lotniczych osiągnęła minus 11,5 procent.


Dlaczego sprzedaż z drugiej połowy grudnia nie wypadła najlepiej? Odpowiedzialność za to ponosi przede wszystkim dość radykalne pogorszenie nastrojów konsumenckich, które zostało odnotowane przez spore grono instytucji zajmujących się badaniami opinii publicznej.

Warto spojrzeć chociażby na wielokrotnie już przywoływany wskaźnik TNS Consumer Index, który wywołał niemałe zaskoczenie, pikując do poziomu najniższego w tym roku i najniższego, z jakim mieliśmy do czynienia od lipca 2015. Czynnik ten miał również duży wpływ na dość niecodzienny fakt, że grudniowa sprzedaż w 2016 roku była słabsza nie tylko od wyjątkowo dobrego listopada, ale także od sprzedaży październikowej.

Sytuacja znacznie słabszej dynamiki sprzedaży wycieczek niż w okresie sprzedaży first minute może być obserwowana jeszcze w najbliższych kilku tygodniach sprowadzając obecny blisko 30 procentowy skumulowany wzrost sprzedaży w okolice 20 procent.

Rywalizacja dwóch ważnych czynników dla sprzedaży turystycznej

Ostatnio jest wyraźnie widoczny przeciwstawny wpływ na koniunkturę w turystyce dwóch istotnych dla niej czynników, którymi są poziom nastrojów konsumenckich oraz wzrost realnych dochodów gospodarstw domowych. Pierwszy z nich działał ostatnio coraz bardziej negatywnie, a dalsze perspektywy w tej kwestii są na razie niejasne. Zgodnie z wieloma teoriami socjologicznymi konflikty często zyskują na ostrości w miarę zyskiwania przewagi przez jedną stronę (tak uważał też dysponujący sporym doświadczeniem w ich wywoływaniu Stalin), co nie wróży zbyt dobrze dalszemu kształtowaniu się ważnych dla turystyki subindeksów konsumenckich nastrojów. Mogą one nadal przebywać na niekorzystnych dla branży poziomach, choć prawdopodobnie już nie tak niskich jak wynika to z ostatnich badań grudniowych.

Drugi i na szczęście bardziej istotny działał na koniunkturę w branży silnie pozytywnie, ale wpływ ten w ostatnim czasie słabnie (słabnące odczyty realnego wzrostu wynagrodzeń). Na dodatek pojawiły się informacje, że wzrost płac może być w niektórych rejonach kraju hamowany przez rekordowy napływ tańszych pracowników zza wschodniej granicy.

Najnowsze badania jednak dokładają optymizmu

Interesujące są wszakże wyniki badania przeprowadzonego przez Millward Brown dla Grant Thornton International, które objęło 10 tys. średnich i dużych firm z 37 krajów świata (w tym 200 firm z Polski) i zostało przeprowadzone w IV kwartale 2016 roku.

Wynika z niego, że w naszym kraju 38 proc. ankietowanych rzeczonych średnich i dużych firm zapowiedziało, że będzie podnosić pensje swoim pracownikom. Jest to najlepszy wynik w całej dotychczasowej historii badania, czyli od 2009 roku, a w dwóch poprzednich latach odsetek firm planujących podwyżki wahał się w przedziale 18-28 proc.

Wynika z tego, że według deklaracji polskich pracodawców Polska powinna być jednym z krajów o najszybciej rosnących wynagrodzeniach. Na 37 państw, w których Grant Thornton prowadzi swoje badanie, jedynie Szwecja zanotowała taki sam wynik jak Polska - 38 proc. Średni rezultat dla całego badania jest mniej więcej dwukrotnie niższy, a mianowicie 20 procent dla krajów Unii Europejskiej, a 18 procent dla krajów strefy euro.

Nie jest to pierwsze badanie, które pokazuje nadal dobre perspektywy wzrostu płac polskich pracowników. Ich realizacja powinna utrwalić dobrą koniunkturę w branży turystyki wyjazdowej tym bardziej, że rosnące pobory pośrednio będą również pozytywnie wpływały na nastroje i w jakimś stopniu neutralizowały wpływ kolejnych odsłon życia politycznego w naszym kraju.
Już wiemy natomiast, że zaniechanie przez rząd reformy podatkowej oraz niektóre inne anonsowane projekty będą z dużym prawdopodobieństwem negatywnie wpływały na turystyczną koniunkturę w roku 2018, ale ten temat zostanie przybliżony w jednym z kolejnych materiałów.

Duży wzrost znaczenia tegorocznej egzotyki w statystykach Enovatisu

Najnowsze noworoczne statystyki dostępne na należącym do Enovatis portalu turystycznym Wakacje.pl pozwalają poznać kolejną odsłonę struktury liczby rezerwacji na najważniejszych kierunkach na wyjazdy w poszczególnych miesiącach sezonu zimowego 2016/17 (poprzednia obejmowała dane o sprzedaży według stanu z końca listopada). Tak jak zaznaczaliśmy wcześniej na bazie takich statystyk można przygotować wiele rozmaitych zestawień, ale dla maksymalnego uproszczenia obrazu ograniczymy się na razie do dwóch oraz do niewielkiej liczby najistotniejszych kierunków.

Na pierwszym wykresie mamy przestawiony przebieg udziałów rezerwacji na wyjazdy w poszczególnych miesiącach bieżącego sezonu 2016/17 (za listopad i grudzień wyjazdy zostały już zrealizowane).

Z powyższego wykresu dotyczącego bieżącego sezonu wynika, że w relacji do sezonu poprzedniego znacznie wzrósł udział egzotyki (jako całości), która na razie stała się najważniejszą pozycją w rezerwacjach wyprzedzając ubiegłorocznego lidera, czyli Hiszpanię. Nadal widoczne jest też stosunkowo słabe zaawansowanie sprzedaży egzotyki w lutym, czyli w miesiącu ferii zimowych w m.in. aglomeracji warszawskiej. Zaległości te mogą mieć związek z ponadprzeciętnie słabymi nastrojami konsumenckimi w dużych miastach w miesiącach ubiegłych, ale zostały w pewnym stopniu nadrobione w grudniu i będą zapewne nadrabiane w okresie późniejszym.

Kolejny wykres pokazuje zmiany sytuacji według stanu na koniec grudnia wobec stanu na koniec listopada. Pozwala on ocenić zmiany jakie do rozkładu rezerwacji na poszczególne miesiące wniosła sprzedaż grudniowa.

Element, który najbardziej rzuca się w oczy, to znaczna poprawa sytuacji sprzedażowej kierunków hiszpańskich i osłabienie tempa sprzedaży narciarskich kierunków zimowych, które często są rezerwowane stosunkowo wcześnie. Nieco poprawił swoją pozycję Egipt, a zwłaszcza w najodleglejszym marcowym terminie oraz nastąpiła pewna poprawa sytuacji egzotyki w lutym, o czym była już mowa wyżej.

Nadal niespodzianką może stanowić na tym etapie bardzo duży udział wyjazdów na Maltę, który blisko 2,5-krotnie przewyższa jej udział w ubiegłym sezonie. Wytłumaczeniem może być fakt, że wyjazdy na tym kierunku organizowane są w oparciu o przeloty tanimi liniami, co mobilizuje klientów do wczesnego zakupu wycieczek, gdyż w dość rozpowszechnionym przekonaniu przeloty tanimi liniami szybko drożeją wraz ze zbliżaniem się do terminu wylotu.

Warto też jeszcze raz zaznaczyć, że prawie 36-procentowy (na razie) udział egzotyki w obecnych rezerwacjach przekłada się na jej ponad 50-procentowy udział w przychodach w sprzedaży imprez turystycznych jako, że wyjazdy te są znacznie droższe niż na kierunki bliższe.

II. Istotne kwestie z zakresu cen turystycznych imprez

1. Podobnie jak przed rokiem stosujemy w raportach wizualizację omawianej tematyki cen turystycznych imprez oraz przelotów lotniczych w postaci mapek. W naszej intencji mają one pomóc w szybszym zorientowaniu się w ogólnej sytuacji, a informacje bardziej dokładnej dostarczają załączane do prezentacji tabele. Ponieważ obecnie zestawienia są sporządzane co dwa tygodnie, czyli naprzemiennie dla zimy i lata, to mapki przedstawiają zmiany cen wobec poprzedniego tygodnia, a nie wobec poprzedniego zestawienia. Wersję odniesienia wobec poprzedniego tygodnia wybraliśmy uznając, że ostatnie zmiany są ważniejsze dla obrazu aktualnej sytuacji, a różnicę cen wobec poprzedniego zestawienia można łatwo uzyskać porównując ceny z dwóch kolejnych edycji raportów.

Zgodnie z zapowiedzią zamieszczaną w poprzednich materiałach, od Nowego Roku przedstawiane są także przebiegi wahań średnich cen - podobnie jak miało to miejsce we zestawieniach z ubiegłego sezonu.
2. Niniejsze zestawienie obejmuje po raz siódmy w tym roku porównanie cen dla wylotów w wysokim sezonie letnim 2017 definiowanym jako pierwszy pełny tydzień tydzień sierpnia (07.08-13.08 2017), zebranych w dniu 05 stycznia tego roku z cenami z dnia 30 grudnia, a w porównaniach cen rok do roku z cenami z dnia 07 stycznia 2015 roku.

Należy zaznaczyć, że przedstawione bieżące porównania i zestawienia rok do roku są już dostatecznie reprezentatywne, gdyż w niniejszym porównaniu bierze udział około 2845 hoteli (w poprzednim zestawieniu około 2780 hoteli) i jest to liczba niewiele niższa niż w miesiącach wiosennych, w których nieznacznie przekraczała trzy tysiące.

W minionym tygodniu, dla wycieczek z wylotami pomiędzy 7 i 13 sierpnia, średnie ceny wzrosły o 6 złotych (poprzednio o 4, 52, 14, 4, 24 i 4 złote). W analogicznym okresie przed rokiem ceny wycieczek wzrosły o 14 złotych. Tym razem największe wzrosty odnotowano na Teneryfie - o 123 złote oraz na Chalkidiki i Malcie - o 78 i 49 złotych, a zdecydowanie największe zniżki średnich cen wycieczek wystąpiły na Synaju – o 284 złotych oraz w Portugalii i w Marsa Alam – o 57 i 56 złotych.

Zmiany cen wycieczek jakie miały miejsce w ostatnim tygodniu na poszczególnych kierunkach obrazuje załączona mapka

2. Badanie średniej ceny imprez wobec cen sprzed roku dla wylotów z okresu pierwszego pełnego tygodnia sierpnia 2017 wskazuje, że obecna średnia cena jest wyższa wobec średniej ceny dla poprzedniego sezonu o 154 złote (poprzednio były wyższe o 161, 158, 124, 117, 131 i 104 złote). Jest to sytuacja zdecydowanie odmienna niż miało to miejsce w odpowiednim okresie 2015, gdyż wówczas średnia cena rok do roku spadała o 62 złote.

Odwrotny trend zmian cen wycieczek może być po części skutkiem generalnie silniejszego bieżącego popytu, ale również lepszego postrzegania perspektyw koniunktury w zorganizowanej turystyce wyjazdowej przez część organizatorów. Słabsze nastroje w roku ubiegłym były natomiast w znacznej mierze wynikiem wpływu eskalacji niebezpiecznych wydarzeń w Turcji i w Egipcie, a pewnym stopniu również w Europie Zachodniej.

Sytuację w zakresie zmian cen rok do roku w ostatnim tygodniu na poszczególnych kierunkach ilustruje załączona mapka.

Spośród dużych kierunków najwyższy średni wzrost cen wobec zeszłego sezonu w dalszym ciągu występuje na Wyspach Kanaryjskich, gdzie znalazły się one powyżej poziomu zeszłorocznego o 288 złotych (poprzednio o 212, 224, 254, 213, 184 i 208 złotych). Tym razem jednak największy dodatni wpływ na te zwyżkę wywarł bardzo duży wzrost cen na Teneryfie (o aż 554 złote) podczas gdy zmniejszyła się wielotygodniowa dodatnia różnica średnich cen na Lanzarote, która zmniejszyła się do 365 złotych (poprzednio 401 złotych). Z Wysp Kanaryjskich najsłabsze tendencje do wzrostu cen nadal wykazują Gran Canaria i Fuerteventura, gdzie wzrosły one rok do roku znacznie mniej od średnie dla Wysp Kanaryjskich, a mianowicie jedynie o 65 i 75 złotych.

Wśród ważnych dla polskich turystów kierunków na pozycję wicelidera wzrostów cen wobec poprzedniego sezonu zajmuje Grecja wyprzedzając pod tym względem Bułgarię. Średnie ceny wzrosły tam o średnio 153 złotych (poprzednio o 170, 127, 85, 99, 142 i 116 złotych). Największe średnie zwyżki cen nadal wykazują Kreta, Kos i Rodos – o 253, 215 i 213 złote, wzrosty bliskie średniej są na wyspach Zakintos i Korfu – o 176 i 126 złotych, a spadek notuje mocno drożejące zeszłej jesieni Chalkidiki – o 279 złotych.

W Bułgarii ceny kształtowały się na poziomie o 113 złote wyższym niż w sezonie lato 2016 (poprzednio o 104, 129, 84, 56, 100 i 93 złote). W tegorocznych wzrostach Bułgarii definitywnie przestała pomagać niska baza odniesienia, gdyż w ubiegłym sezonie w first minute kierunek ten notował spadek o 57 złotych wobec średniego spadku o 62 złote.

Kolejna na liście zwyżek jest Turcja, która jako ostatnia z dużych kierunków osiągnęła wyższy poziom cen wycieczek rok do roku, a średnie ich ceny były wyższe o średnio 25 złotych (już poprzednio były wyższe o 38, 33 złote, ale wcześniej niższe 9, 27, 50 i 56 złotych). Ten wzrost nie wydaje się zbyt duży, gdyż należy pamiętać, że kierunek ten znacząco taniał przed rokiem (o 204 złotych), ale przyczyną były wówczas rosnące obawy klientów przed niebezpiecznymi zdarzeniami o charakterze terrorystycznym.

Ceny na tym kierunku mogą w przyszłości kształtować się relatywnie korzystniej wobec pozostałych (oprócz Egiptu), gdyż możliwości potencjalnych zniżek cen wycieczek mogą być wspomagane przez stopniowo osłabiającą się miejscową walutę.

Nadal wzrost średnich cen wobec zeszłego sezonu notuje też Egipt – wzrosły one o 15 złotych (poprzednio były wyższe o 77, 87, 19 i 1 złoty, a wcześniej nawet niższe o 3 i 87 złotych). Najwyższa zwyżka cen ma miejsce w Hurghadzie – o średnio 45 złotych, mniejsza wystąpiła w Marsa Alam – o średnio 13 złotych, a spadły ceny na Synaju – o średnio 39 złotych. Zwyżkom cen sprzyja nieco zbyt mała podaż wycieczek oraz pomimo spadku w okresie ostatnich kilkunastu dni o około 10 groszy, nadal wysoki kurs amerykańskiego dolara. W dłuższym terminie znaczny wpływ na kształtowanie się cen na kierunkach egipskich powinna zacząć wywierać bardzo głęboka deprecjacja lokalnej egipskiej waluty.

Z mniejszych kierunków nadal zdecydowanie największe wzrosty cen notuje Maroko - średnio o 405 złotych, znacząco droższa jest również Majorka – o 244 złotych, w granicach średniej wzrosły ceny na Cyprze i Malcie – o 188 i 174 złotych, w niewielkim stopniu zmienił się średni poziom cen w Tunezji i w Portugalii – w tej pierwszej ceny wzrosły o 37 złotych, a w drugiej spadły o 8 złotych.

Interesujące może też być porównanie obecnych cen na sezon letni 2017 z okresem sprzed dwóch lat czyli cen z początku stycznia 2014 roku na sezon letni 2015. Jesień przed dwoma laty była okresem, w którym obawy przed terroryzmem grały jeszcze niewielką rolę, a więc stanowi bardziej neutralną bazę odniesienia dla ukazania wpływu obecnych obaw na poziomy cen na poszczególnych kierunkach i oddzielenia ich od wpływu czynników makroekonomicznych i biznesowych.

Na mapce widać wyraźnie, że czynnikiem, który w dużym stopniu ukształtował relacje zmian cen pomiędzy poszczególnymi kierunkami są obawy turystów przed ryzykiem wystąpienia na nich niebezpiecznych zdarzeń. Nadal znacząco niższe są ceny w Turcji i Tunezji, w których przeważają rozliczenia w walucie europejskiej. Niewiele zmieniły się natomiast średnie ceny w Egipcie i to pomimo znacznego wzrostu kursu dolara, gdyż wpływ ten był neutralizowany właśnie przez obawy przed wydarzeniami o charakterze terrorystycznym.

Zwyżki średnich cen były udziałem kierunków uważanych za względnie bezpieczne, ale za to na niektórych z nich (Portugalia) dość wyraźnie widoczny jest na nich wpływ rosnącej presji cenowej konkurencyjnego segmentu wycieczek organizowanych samodzielnie w oparciu o rejsy tanimi liniami.

3. W obecnym zestawieniu z powodu kompletności ofert i dużej liczby hoteli (2845) porównania zmian cen u wiodących touroperatorów posiadają już reprezentatywny charakter. Średni poziom cen wycieczek rok do roku w najmniejszym stopniu wzrósł w biurze Exim Tours – o średnio 92 złote, wzrosty poniżej średniej notowano w biurach Wezyr i Grecos – o około 100 i 132 złote, w granicach średniej (średnia to 154 złote) w biurach Itaka i Rainbow, natomiast w TUI oraz biurze Neckermann, zwyżki były większe od przeciętnej.

W tym, co dla turystów ma największe znaczenie, czyli w liczbie najatrakcyjniejszych poziomów bieżących cen wycieczek, czyli na pierwszym lub drugim miejscu w 24 destynacjach (dołączyły Malta i Albania) oraz w trzech kategoriach hoteli, to pozycję lidera niezmiennie zajmuje biuro Itaka, które ma aż 24 takie oferty i wyprzedza biura TUI i Rainbow (20 i 18 ofert). Wysoka liczba tak atrakcyjnych ofert sprzyja bardzo dobrym wynikom bieżącej sprzedaży Itaki oraz stanowi ważny czynnik ogólnych dużych wzrostów w branży turystyki wyjazdowej jako całości.

W ubiegłym sezonie o tej porze Itaka była również liderem, ale z liczbą 22 najlepszych ofert przed biurami Wezyr i Rainbow (20 i 18 ofert). Spośród mniejszych organizatorów stosunkowo dużą liczbę niedrogich propozycji oferują teraz biura Net Holiday i Ecco Holiday (8 i 6 takich ofert).

Inne istotne kwestie dotyczące turystyki wyjazdowej
1. W porównaniu z poprzednim zestawieniem średnie ceny przelotów na kierunkach turystycznych w tanich liniach Ryanair z wylotami w badanym okresie (7-13 sierpnia) nieco wzrosły – o 21 złotych, czyli z 825 do 846 złotych (poprzednio wzrosły o 8 złotych, a wcześniej spadły o 2 złote i rosły o 11 i 18 złotych). Większe były zwyżki cen na Kanarach – o 50 złotych, czyli z 1097 do 1147 złotych, a mniejsze na pozostałych kierunkach – o 13 złotych, z 773 do 786 złotych. Największą zwyżkę cen odnotowano na rejsach z Wrocławia na Teneryfę – o 150 złotych, a spadek na trasie z Warszawy do Alicante – o 40 złotych.

Średnie ceny w liniach Wizzair wobec poprzedniego zestawienia spadły o 109 złotych, z 883 do 774 złotych (poprzednio spadły o 48 złotych, a wcześniej wzrosły o aż 183 złote), a najwięcej staniały rejsy z Warszawy do Alicante – o 238 złotych, a zwyżek cen tym razem nie odnotowano.

2. W porównaniach rok do roku średnie ceny w liniach Ryanair na kierunkach turystycznych są obecnie nadal tylko umiarkowanie wyższe od cen sprzed roku, a mianowicie o 39 złotych (poprzednio o 42, 74, 92, 86, 70 i 88 złotych), czyli o 4,9 procent.

Średnie ceny przelotów na kierunkach kanaryjskich są wyższe o 133 złote i osiągnęły kolejny rekordowy poziom 1147 złotych (wyższy rok do roku o 13,1 procent), a na pozostałych kierunkach – o 19 złotych i wynoszą 772 złotych, czyli wyższy o 2,5 procent. Największy wzrost cen rok do roku kolejny raz wykazywały rejsy z Warszawy na Gran Canarię – o 520 złotych, a spadek połączenie z Krakowa na Sycylię – o 245 złotych.

W liniach Wizzair kolejny raz ceny były niższe niż o tej porze w ubiegłym sezonie, tym razem o aż 467 złotych (poprzednio o 375, 341, 73, 22, 5 i 6 złotych). Najbardziej obniżyły się ceny rejsów z Katowic do Barcelony – o 1127 złotych, a poszły w górę z Warszawy na Maltę, ale zaledwie o 41 złotych.