Wakacje 2016 według polskiego podróżnika

Przeczytaj także: Last minute 2016: na niskie ceny nie ma co liczyć?

Jak czytamy w raporcie, na wakacje 2016 wyjechało 11 proc. więcej Polaków niż w poprzednim sezonie, a rezerwacje były dokonywane z większym niż ostatnio wyprzedzeniem. Jest to dość zaskakujące, jeżeli wziąć pod uwagę skrajnie niekorzystne dla branży wydarzenia z 2015 roku, w tym przede wszystkim zamachy terrorystyczne w Tunezji, Egipcie oraz Paryżu. Touroperatorzy wyjątkowo jednak wcześnie ruszyli ze sprzedażą first minute, w rezultacie czego przeszło 25 proc. polskich turystów zarezerwowało wakacje 2016 z minimum dwumiesięcznym wyprzedzeniem. Tak wysokiego odsetka rezerwacji first minute nie notowaliśmy od dekady. Zaznaczenia wymaga także bardzo duży wzrost odsetka rezerwacji dokonywanych w październiku, co najprawdopodobniej miało związek z uruchomieniem Turystycznego Funduszu Gwarancyjnego.

Wakacje 2016 kontynuowały zeszłoroczny trend związany z przesunięciem preferencji turystycznym w kierunku destynacji uważanych za bezpieczne. Pozycję lidera utrzymała Grecja, a niestabilna sytuacja w Turcji przełożyła się na znaczący awans Hiszpanii oraz Bułgarii, a także na odkrywanie przez polskich turystów coraz kierunków, które do tej pory nie cieszyły się zbyt dużą popularnością. Tym właśnie sposobem w TOP 10 najpopularniejszych destynacji znalazła się Albania, a odsetek osób podróżujących do krajów spoza pierwszej dziesiątki przekroczył 10 procent.

Zmiana preferowanych kierunków z arabskich na europejskie skutkowała również niewielkim obniżeniem komfortu wypoczynku: wyraźnie rzadziej rezerwowano hotele 5 i wyżywienie All Inclusive. To efekt trzymania w ryzach wydatków na wakacje, które w 2016 były ok. 3 proc. droższe od tych w 2015.

To wahnięcie, dotyczące standardu wypoczynku, nie zakłóca wieloletniego trendu dotyczącego sposobu spędzania urlopu z biurami podróży. W ciągu dekady zmieniły się kierunki, ale przede wszystkim znacznie wzrósł standard wypoczynku. Co je spowodowało? jeśli porównamy statystyki GUS dotyczące średniej płacy w 2006 (2477 zł) i 2016 (4085 zł – po III kwartałach) okaże się, że zarobki w Polsce wzrosły przeciętnie o 65 procent. Zaś przeciętna rezerwacja o nieco ponad 17 procent a więc blisko czterokrotnie wolniej niż płace.

Termin wylotu

Cztery letnie miesiące skumulowały znów rekordową liczbę wyjazdów turystów. Trzeci rok z rzędu ponad 70 proc. klientów biur podróży wybiera czerwiec, lipiec, sierpień i wrzesień jako czas na odpoczynek. To ewidentny trend do rozciągania sezonu poza miesiące obejmujące przerwę szkolną.

Wakacje 2016 więcej turystów wolało zorganizować sobie w lipcu niż sierpniu, ale uwagę zwraca zwłaszcza rosnąca popularność czerwca jako miesiąca urlopowego. W ciągu dekady udział wyjazdów w tym miesiącu wzrósł najbardziej, bo z 11,5 do ponad 16 proc. To właśnie stale rosnąca popularność czerwca i lipca jako miesięcy na urlop wywindowała letnie wyjazdy na ten wysoki poziom.

Na drugim biegunie znalazły się wyjazdy zimą. W okresie styczeń – marzec ich odsetek spadł do poziomu, który w ostatniej dekadzie odnotowano tylko w roku 2011. Ale długofalowo widać zniżkowy trend. Na początku 2016 roku ten spadek mógł być efektem niestabilnej sytuacji w metropoliach: zamachów terrorystycznych z końca 2015 (Paryż, 130 zabitych, ponad 300 rannych) i początku 2016 roku (atak na hotel w Hurghadzie, ranni turyści). Ale taka tendencja obserwowana jest od dekady.

I jest to efekt znacznie wyższej dynamiki wzrostu wyjazdów lecie niż odwrotu od wyjazdów zimą. Bieżący rok przyniesie odpowiedź czy efekt 500+ w turystyce (w lipcu i sierpniu na wakacje wyjechało o 14 proc. więcej dzieci i młodzieży niż podczas wakacji 2015) będzie podobny również w wypadku zimowych ferii.

Termin rezerwacji – first czy last minute

Niestabilna sytuacja w 2015 roku odbiła się wyraźnie na rezerwowaniu wakacji na ubiegłoroczny sezon na początku 2016 roku. W pierwszym kwartale odsetek rezerwujących spadł o blisko 2 punkty procentowe, ale i tak dynamika spadku nie potwierdziła alarmistycznych raportów Polskiego Związku Organizatorów Turystyki z tego okresu, mówiących o zapaści na rynku, wieszczących poważne kłopoty branży.

Ten efekt w wypadku klientów Travelplanet.pl był zniwelowany dodawaniem gratisowego ubezpieczenia od upadłości touroperatorów Wakacje 100 Procent, sprawdzonego rok wcześniej po upadku Alfa Star.

I tak znów jednak, mimo złej atmosfery, w pierwszym kwartale 2016 ponad dwukrotnie więcej turystów rezerwowało wakacje niż na nie wyjeżdżało. Przed dekadą natomiast przewaga rezerwujących nad wyjeżdżającymi w pierwszym kwartale wynosiła tylko 25 proc.

To pokazuje dobrze systematyczny wzrost popularności wczesnych rezerwacji, dokonywanych głównie w pierwszych miesiącach roku.

Jeszcze lepiej widać to gdy porównamy dane z tabeli obrazującej na ile dni przed wakacjami polscy turyści najchętniej je rezerwują.

Odległość od rezerwacji do wylotu

Po rezerwie turystów do bukowania wyjazdów w pierwszych miesiącach 2016 roku rynkiem znów wstrząsnęły niekorzystne wydarzenia, i to w środku sezonu wakacyjnego: zamach w Nicei oraz nieudany zamach stanu w Turcji, następstwem, którego były represje w tym kraju i kolejne zamachy w największych miastach. Tymczasem zauważalnie spadł odsetek rezerwacji last minute. Wciąż w ten sposób turyści najchętniej kupują oferty wakacyjne, ale z wyraźnym spadkowym trendem mamy do czynienia od 2011 roku i jak widać jest on silniejszy od negatywnych dla turystów informacji.
Minimalnie spadł odsetek rezerwujących wakacje na dwa miesiące i wcześniej od wylotu, ale i tak jest to ponad ¼ turystów a długofalowy wzrost wczesnych rezerwacji (w ciągu dekady wzrósł on z poziomu 15 proc. do poziomu ponad 25 proc.) pokazuje, że turyści dostrzegają zalety kupowania oferty po cenach zbliżonych do last minute, za to ze znacznie większym wyborem miejsca, hotelu itp. Warto zauważyć, że 6 na 10 turystów woli kupić wakacje w biurze albo na ostatnią chwilę, albo na długo przed wylotem. Dekadę temu było to 5 na 10 turystów, ale ten wzrost to zasługa głównie polujących na ciekawe oferty first minute i znaczący spadek tych, którzy kupują oferty ok 2 – 3 tygodnie przed wylotem (ok 5 punktów procentowych).

Wartość rezerwacji

W warunkach deflacji koszt rezerwacji wzrósł o blisko 3 procent. To cena, jaką turyści zapłacili za zmianę wieloletnich preferencji dotyczących kierunków podróży. Tunezja, przez wiele lat w tzw. Wielkiej Piątce, w lecie 2016 była w zasadzie nieobecna a ostatecznie wylądowała na 17. miejscu (spadek udziału z ok 8 proc, do ok. 1,2 proc.). Jeśli dodać do tego mocno osłabiony popyt na Egipt i turystyczną zapaść Turcji - a wszystkie te kraje to jedne z najtańszych kierunków w ofercie touroperatorów – to ów trzyprocentowy wzrost nie jest wysoką ceną. Inna rzecz, że dane dotyczące standardu hoteli i rodzaju wyżywienia pokazują, iż turyści optymalizowali i w ten sposób wakacje w droższych destynacjach.

Warto zauważyć, że na przestrzeni dekady wartość rezerwacji wzrosła o ok. 17 proc, podczas gdy przeciętna płaca w Polsce rosła w tym czasie blisko cztery razy szybciej. Wakacje z roku na rok stają się dla polskich turystów relatywnie tańsze.

Płeć – znamienna zmiana

Drugi rok z rzędu kobiety częściej rezerwują wakacyjny wypoczynek niż mężczyźni. Już w 2014 roku wśród użytkowników strony www.travelplanet.pl aż 63% stanowiły kobiety. Ze statystyk wynika, że nie tylko panie wybierają, gdzie nastąpi wyjazd na wakacje, ale również one w większości – choć na razie niewielkiej – finalizują transakcje.

Kraje

W pierwszej piątce najpopularniejszych kierunków istotne zmiany, z jednym wyjątkiem: Grecji, która umocniła się na pozycji lidera. Od 2012 roku urosła z 20 proc. frekwencji do ponad 36 proc., gdy w tym czasie Egipt spadł z pułapu ponad 30 proc. do nieco ponad 5 proc.

Tuż za Grecją uplasowała się Hiszpania, przez wiele lat zamykająca Wielką Piątkę. Oprócz dużego popytu w lecie nie wolno zapominać, że również w zimie należące do Hiszpanii Wyspy Kanaryjskie cieszą się największą popularnością i od 2 sezonów zastępują Egipt turystom, poszukującym plażowania w środku zimy. Mocno urosła również Bułgaria, awansując z 6. miejsca na trzecie.

Te zmiany preferencji zwiastowały już statystyki za rok 2015, ale istotnym wówczas kierunkiem była Turcja, która uplasowała się wówczas na pozycji wicelidera, będąc pierwszą alternatywą dla turystów, którzy musieli zrezygnować z wakacji w Tunezji i Egipcie. Od początku 2016 roku jednak rezerwacje wakacji w Turcji spadły do ok. 8 proc. frekwencji i jak się okazało, był to mocny sygnał mówiący o rezerwie turystów do tego kierunku. Popyt przeniósł się przede wszystkim na Hiszpanię i Bułgarię, dokąd w sumie wyjechało blisko 30 proc. turystów (w 2015 było to nieco ponad 21 proc.). Polskich turystów zyskały w 2016 roku Włochy, Chorwacja i Portugalia oraz Albania, która weszła do pierwszej dziesiątki.

Dekoniunktura dopadła natomiast kraje arabskie i Turcję. Z ok 30 proc. turystów, którzy w sumie odwiedzili w 2015 Turcję, Egipt, Tunezję i Maroko (a w 2014 było to prawie 46 proc.!) w 2016 roku pozostało raptem niecałe 15 proc. Te dwa ostatnie kraje z pierwszej dziesiątki wypadły na niemal koniec drugiej. Egipt utrzymał co prawda miejsce wśród najpopularniejszych kierunków, ale spadek do niecałych 6 proc. frekwencji z ponad 13 proc. w 2015 (i ponad 30 proc. w 2012) pokazuje głęboką zmianę w wybieranych przez turystów destynacji. Warto jednak pamiętać, że i oferta wakacji w Egipcie była również skromniejsza niż w poprzednich latach, touroperatorzy spodziewali się bowiem osłabienia zainteresowania tym kierunkiem.

Obniżona podaż Egiptu przełożyła się na ceny ofert i w efekcie wakacje w Egipcie zdrożały do 2153 zł (z 1962 zł). Ale na czterech z pięciu najpopularniejszych kierunków średni koszt wakacji na osobę nieznacznie zmalał: w Grecji do 2244 zł (z 2258 zł), w Hiszpanii do 2626 zł (z2639 zł), Bułgarii do 1832 zł (z 1887 zł), Turcji do 1960 zł (z 2224 zł). Może być to po trosze efekt zwiększonego popytu ze strony turystów w okresach poza sezonem wakacyjnym (lipiec – sierpień), po trosze obniżenia standardu wypoczynku o czym mówią dane w dalszej części Raportu Podróżnika.

Skąd więc ogólny, trzyprocentowy wzrost średniej rezerwacji o ok. 3 proc.? Po raz pierwszy od dekady odsetek wyjazdów do krajów spoza pierwszej dziesiątki najpopularniejszych kierunków wzrósł do poziomu ponad 10 proc. (z nieco ponad 6 proc. w 2015). Z reguły są to kierunki droższe od tych najpopularniejszych i ten zwiększony udział w ogólnym ruchu turystycznym mógł wpłynąć na wzrost kosztów średniej rezerwacji. To również sygnał, że turyści poszukują zupełnie nowych kierunków, do których chcą podróżować.

Standard zakwaterowania

Luksus w odwrocie – tak wyglądają statystyki zakwaterowania w najwyższej kategorii. Spadek z pułapu ponad 21 proc. w latach 2013 – 15 do poziomu nieco ponad 16 proc. najlepiej odzwierciedla omawiany wcześniej spadek ruchu turystycznego na kierunkach arabskich i do Turcji, a to właśnie tam polscy turyści rezerwowali głównie najdroższe hotele. Z drugiej strony około 5-procentowy wzrost popularności hoteli 3* pokazuje skalę optymalizowania kosztów wypoczynku przede wszystkim w Europie. Ale wciąż sześciu na dziesięciu turystów wybiera standard co najmniej 4* a odsetek turystów wybierających najniższy standard (0 – 2*) spadł do poziomu poniżej 4 proc.

Długość pobytu

Tendencja do skracania wyjazdu do 7 dni nasiliła się w ostatnim roku, ale jeśli popatrzeć na dane na przestrzeni ostatniej dekady widać, że wypoczynek w jednym miejscu, który trwa dwa tygodnie, stał się trzykrotnie mniej popularny. Systematyczny wzrost wyjazdów turystycznych z biurami podróży w połączeniu ze skracaniem czasu ich trwania może być wynikiem nie tyle wyłącznie przyrostu liczby turystów co w pewnej mierze zwielokrotnieniem wyjazdów dotychczasowych podróżników w ciągu roku.

Rodzaj wyżywienia

W 2016 roku dość wyraźnie spadł odsetek turystów, którzy wyjeżdżali na wakacje all inclusive. To z jednej strony pochodna rezygnowania z kierunków arabskich i Turcji na rzecz europejskich destynacji a z drugiej – specyfiki europejskich kierunków, gdzie wyżywienie all inclusive ma skromniejszą formę lub występuje rzadko. Po części też
to zmiana sposobu wypoczynku, o czym może świadczyć pośrednio wzrost odsetka dojazdów autokarowych i dojazdów własnych. Turyści chcą poznawać obce kraje również od strony lokalnej kuchni a wyżywienie hotelowe nie zawsze daje im taką możliwość.

Turyści, trzymając w ryzach założone koszty wypoczynku nie tylko rezygnowali z najbardziej luksusowych hoteli, ale do pewnego stopnia również z wakacji AI. Nie wydaje się jednak, by była to jakaś zmiana wieloletniego trendu, zwłaszcza że rozbieżności pomiędzy cenami wypoczynku HB i AI często są mniejsze niż realne wydatki na napoje i przekąski na miejscu. Dane dotyczące odsetka wakacji bez wyżywienia czy tylko ze śniadaniami nie sugerują, by za generalną zmianą kierunków wakacyjnych szła podobna zmiana dotycząca komfortu wypoczynku.

Liczba osób na rezerwację

Przełomu w wieloletniej tendencji do podróżowania przede wszystkim we dwoje nie przyniósł jak na razie program Rodzina 500+, choć w przeprowadzonych badaniach społecznych przez Agencję Badania Rynku i Opinii SW Research i Travelplanet.pl respondenci, a przede wszystkim beneficjenci programu, wysoko pozycjonowali
wypoczynek dzieci w hierarchii wydatków.

Rezerwacje na 3, 4 i więcej osób w zasadzie nie drgnęły. Inna rzecz, że – niezależnie od faktu, że program ruszył dopiero po zimowych feriach - w całorocznych statystykach efekt może być rozwodniony. Widać go było natomiast wyraźnie w statystykach dotyczących sezonu letniego.

Typ dojazdu

Od lat nie zmienia się charakter turystycznych wypraw z biurami podróży. Na wypoczynek udajemy się przede wszystkim samolotem: to najszybszy, najwygodniejszy a często również najtańszy sposób dotarcia zwłaszcza do odległych destynacji. W kalkulacjach turystów oprócz kosztów brany jest pod uwagę również czas, jaki musimy przeznaczyć z urlopu na dotarcie do celu a w tym wypadku samolot po prostu nie ma konkurencji. Stąd w ciągu dekady dojazd własny spadł z ponad 13 proc. Do niespełna 5 proc. Jeśli już turyści obawiali się nie tyle lotu, co niebezpieczeństwa potencjalnego zamachu terrorystycznego na lotnisku (a takie próby miały miejsce w 2016 roku) woleli zamienić samolot nie na własne auto lecz na autokar.