Jednolity Rynek Cyfrowy. To musisz o nim wiedzieć

Przeczytaj także: Jednolity rynek cyfrowy w Europie. Czy to już?

Istniejące bariery w handlu elektronicznym i swobodnym przepływie treści i usług cyfrowych ma zlikwidować stworzenie Jednolitego Rynku Cyfrowego (JRC, ang. Digital Single Market, DSM). Komisja Europejska liczy na to, że powstanie JRC stanie się impulsem dla rozwoju unijnej gospodarki opartej na wiedzy i innowacjach, a w perspektywie – wyższego wzrostu gospodarczego całej UE. Ekonomiści szacują, że wdrożenie JRC może przynieść unijnej gospodarce nawet 415 mld euro rocznie. W kolejnych odcinkach poświęconych Jednolitemu Rynkowi Cyfrowemu przedstawiamy zagadnienia dotyczące wybranych aspektów inicjatywy Komisji Europejskiej ale i - szerzej - samej gospodarki cyfrowej. Naszym celem jest przedstawienie Polskim przedsiębiorcom najważniejszych elementów planowanych zmian oraz pokazanie możliwości tkwiących w bardziej intensywnym ucyfrowieniu prowadzonej działalności.

Na koncepcję Jednolitego Rynku Cyfrowego składają się trzy filary:

• lepszy dostęp konsumentów i przedsiębiorców do towarów i usług w Internecie;
• tworzenie lepszych warunków do rozwoju sieci i usług cyfrowych;
• maksymalizacja wzrostu gospodarczego generowanego przez europejską gospodarkę cyfrową w ramach których zaproponowane zostało szesnaście inicjatyw dotyczących m.in. geoblokowania, reformy danych osobowych i swobodnego przepływu danych czy reformy podejścia do ochrony praw autorskich.

Dalej prezentujemy krótką charakterystykę wybranych aspektów JRC. Pierwszy aspekt dotyczy zmieniającego się otoczenia technologicznego, w którym działają przedsiębiorcy: Internetu Rzeczy, zbiorów danych big data, tematu cloud computing oraz platform i ich roli w zmienianiu gospodarki. Dalej omówione zostaną kluczowe dla przedsiębiorców płaszczyzny planowanych reform, czyli koncepcje dotyczące VAT-u oraz system SEPA. Przybliżymy także zmiany w zakresie ochrony danych osobowych oraz problematykę rozwiązywania sporów wynikających z transakcji przeprowadzanych przez Internet.

Nowe technologie

Cyfrowość wkroczyła do gospodarki wraz z pojawieniem się technologii cyfrowych. Przełomowe znaczenie miało zwłaszcza pojawienie się światowej sieci internetowej i jej najpopularniejszej usługi „www”. Upowszechnienie się nowych technologii zmieniło również sposób funkcjonowania przedsiębiorstw.

W ostatnim czasie wzrosła moc obliczeniowa komputerów i stworzono algorytmy umożliwiające analizę ogromnych zbiorów danych. Powstanie sieci LPWAN o niskim poborze mocy i dużym zasięgu umożliwiło połączenie maszyn w jedną sieć, nastąpił też spadek cen sensorów wykorzystywanych w ramach Internetu Rzeczy. Jednym z kluczowych rezultatów tych przemian technologicznych jest przyspieszenie tempa rozwoju procesu automatyzacji z wykorzystaniem komputerów. Zdaniem niektórych analityków obecnie weszliśmy w fazę kolejnej rewolucji przemysłowej, prowadzącej do powstania Przemysłu 4.0.

Internet rzeczy

Są to urządzenia, pojazdy, budynki i wszelkie przedmioty wyposażone w rozmaite sensory i specjalne oprogramowanie oraz podłączone do sieci, które mogą gromadzić, przetwarzać i wymieniać dane. Ich liczba rośnie w ogromnym tempie dzięki spadkowi cen sensorów, coraz większym technicznym możliwościom przesyłania danych, rozwojowi sieci i wprowadzeniu nowego protokołu IPv6. W perspektywie czeka nas dalszy rozwój inteligentnych domów, inteligentnych miast, systemów e-administracji czy e-zdrowia.

Big data

Ludzie buszujący w sieci internetowej, korzystający z serwisów społecznościowych lub multimediów czy robiący zakupy, cyfryzujące się przedsiębiorstwa i instytucje publiczne oraz przedmioty podłączone do sieci w ramach ekosystemu IoT generują ogromne – stąd nazwa Big Data – często nieustrukturyzowane zbiory danych. Wiele firm wykorzystuje te zbiory danych w celu analizy zachowań konsumenckich i przygotowywania strategii marketingowych.

Cloud computing

Przetwarzanie dużych zbiorów danych oraz wprowadzanie technologii cyfrowych w firmie wymaga dużej przestrzeni dyskowej i mocy obliczeniowej. I tu z pomocą przychodzą przedsiębiorcom usługi w ramach chmury obliczeniowej (cloud computing), pozwalające korzystać z rozproszonej architektury informatycznej w celu przechowywania, przetwarzania i wykorzystania danych za pośrednictwem łącza internetowego. W efekcie przedsiębiorca nie musi inwestować w kupno drogiego, wydajnego sprzętu, również zakup nowego oprogramowania staje się mniej kosztowny dzięki możliwości wykupywania dostępu do tańszych wersji online.

Platformy

Platformy internetowe pełnią funkcję pośredników między różnymi stronami rynku, które chcą dokonać transakcji. Wykorzystują aplikacje internetowe oparte na algorytmach, łączących grupy użytkowników, konsumentów i sprzedawców. Dzięki wygodnej komunikacji maleją koszty dotarcia do konsumentów ponoszone przez sprzedawców oraz koszty poszukiwania informacji o produktach i usługach ponoszone przez konsumentów. Na przykład, w przypadku platform e-handlu konsumenci korzystają z rekomendacji i recenzji innych użytkowników.

Te i inne elementy rozwoju technologicznego silnie wpływają na biznes. Wszystkie opisane powyżej nowe zjawiska rewolucjonizują sposób prowadzenia działalności gospodarczej a poziom przyswojenia technologii cyfrowych i zaangażowanie w e-handel będzie przesądzał o sukcesie rynkowym małych i średnich przedsiębiorstw. Nowoczesne narzędzia cyfrowe i kanały sprzedaży elektronicznej otwierają zupełnie nowe możliwości rozwoju biznesu.

SEPA

SEPA, czyli Jednolity Obszar Płatności w Euro obejmuje państwa UE oraz Islandię, Lichtenstein, Norwegię i Szwajcarię oraz ich terytoria zależne. W ramach tego obszaru, na którym mieszka 500 mln i mieści się 20 mln przedsiębiorstw, bezgotówkowe transakcje dokonywane w euro odbywają się według tych samych uproszczonych zasad, co przynosi ogromne korzyści konsumentom i przedsiębiorcom.

Na projekt SEPA składają się:

• jedna waluta: projekt wspólnego rynku płatności jest oparty na płatnościach dokonywanych w euro. Jednocześnie SEPA dotyczy również transakcji przy użyciu euro, które dokonywane są w państwach, w których nie wprowadzono jeszcze euro;
• ujednolicony zestaw instrumentów płatniczych: poleceń zapłaty (SEPA Direct Debit, SDD), poleceń przelewu (SEPA Credit Transfer, SCT) i kart płatniczych.

Plan działania Komisji w kwestii podatku VAT

Usunięcie przeszkód wynikających ze zróżnicowania VAT-u w e-handlu jest jednym z pionów szeroko zakrojonego planu reformy systemu opodatkowania w ramach UE. 7 kwietnia 2016 roku Komisja przyjęła "Action Plan on VAT".

Rezultatem działań Komisji ma być:

• rozszerzenie mechanizmu One Stop Shop, pozwalającego załatwić wszystkie sprawy dotyczące obowiązków podatkowych przedsiębiorcy w jednym miejscu, na sprzedaż dóbr materialnych online;
• wprowadzenie uproszczonego progu podatkowego wspólnego dla wszystkich państw członkowskich - w założeniu ma on pomóc start-upom działającym w branży e-handlu;
• umożliwienie przeprowadzenia jednego audytu dla przedsiębiorców działających na skalę międzynarodową;
• usunięcie ulg podatkowych w zakresie VAT dla importerów małych przesyłek spoza UE.

Wydaje się, że to właśnie zmiany związane z VAT-em mogą mieć najsilniejszy wpływ na rozszerzanie działalności MŚP na inne państwa europejskie. Zgodnie z wyliczeń Komisji w obecnym stanie rzeczy koszty przy wchodzeniu na rynki innych państw członkowskich związane z różnicami w reżimach VAT-owskich sięgają ok. 5000 euro rocznie, co może stanowić poważny hamulec dla przedsiębiorców.

Ochrona danych osobowych

Kluczowe w kontekście budowania Jednolitego Rynku Cyfrowego jest wprowadzenie jednolitych regulacji dotyczących ochrony danych osobowych. Ogólne rozporządzenie o ochronie danych będzie stosowane od 25 maja 2018 r., jednak już teraz warto się zapoznać ze zmianami, które wprowadza.
Zgodnie z rozporządzeniem przetwarzanie danych wymaga jednoznacznej zgody danej osoby. Administrator zobowiązany jest podjąć odpowiednie środki, aby w zwięzłej, przejrzystej, zrozumiałej i łatwo dostępnej formie udzielać informacji dotyczących przetwarzania i wykorzystywania danych osobowych.

Kluczowym obowiązkiem przedsiębiorców jest konieczność przekazania klientom informacji o tym:

• jakie dane są zbierane?
• w jakim celu?
• kto jest administratorem bazy danych?
• jak się z nim skontaktować?
• komu dane mogą zostać udostępnione?
• jakie prawa przysługują klientowi?

Zgoda klienta rozumiana jest z kolei jako dobrowolne, konkretne, świadome, jednoznaczne okazanie woli na przetwarzanie dotyczących go danych, w formie oświadczenia lub innego wyraźnego działania, np. zaznaczenia odpowiednich okienek na stronie internetowej oraz potwierdzenie przez kliknięcie przycisku oznaczającego zgodę.

W rozporządzeniu jasno stwierdzona zostaje konieczność domyślnego przetwarzania jedynie takich danych, które są niezbędne dla osiągnięcia danego celu danych osobowych (ochrona prywatności by default). Na przykład w celu korzystania z usługi zakupu ubrań nie jest niezbędna informacja dotycząca etnicznego pochodzenia klienta czy jego wyznania. Warto podkreślić, że sami klienci z coraz większą czujnością podchodzą do podawania bardziej szczegółowych danych osobowych w sytuacjach, w których nie wydaje się to niezbędne. Warto zapoznać się szczegółowo ze zmianami wprowadzanymi przez rozporządzenie. Jednocześnie warto odnotować, że MŚP są w rozporządzeniu traktowane ulgowo.

Rozwiązywanie sporów

Ważną inicjatywą mającą ułatwić dokonywanie transakcji przez Internet jest promowanie alternatywnej sądowej drogi rozstrzygania sporów – mediacji. System Internetowego Rozstrzygania Sporów (Online Dispute Resolution, ODR) jest platformą rozpatrywania sporów w środowisku elektronicznym. Nazwa pochodzi od wprowadzającego to rozwiązanie rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady UE w sprawie internetowego systemu rozpatrywania sporów konsumenckich w całej UE. W celu ułatwienia rozwiązywania konfliktów wynikających z różnic w systemach prawnych oraz problemów związanych z odległościami między przedsiębiorcą a klientem utworzona została platforma internetowa, która służyć ma mediacjom w sprawach dotyczących zakupów przez Internet: https://webgate.ec.europa.eu/odr/.

Procedura może być rozpoczęta przez klienta (a w niektórych państwach również przez przedsiębiorcę). Jeśli druga strona sporu wyrazi zgodę na rozwiązanie go przy użyciu Systemu Internetowego Rozstrzygania Sporów, strony wybierają odpowiedniego mediatora (czyli podmiot ADR – od Alternative Dispute Resolution). Z wprowadzeniem rozporządzenia dotyczącego platformy ODR wiążą się obowiązki dla przedsiębiorców prowadzących działalność gospodarczą w Internecie. Konieczne jest podanie na stronie internetowej przedsiębiorcy łącza do platformy. Może znajdować się ono w części poświęconej kontaktowi ze sprzedawcą lub reklamacjom, istotne jest jedynie, aby było łatwo dostępne dla konsumenta. Ponadto na stronie powinien znajdować się również adres poczty elektronicznej, co wynika nie tylko z przepisów dotyczących ODR, lecz również z regulacji prawa konsumenckiego. Przedsiębiorca, który składa oferty za pośrednictwem maili powinien w treści maila zawrzeć również link do platformy ODR.

Autorzy: dr hab. K. Śledziewska
dr M. Słok-Wódkowska
dr R. Włoch
J. Mazur
M. Paliński
M. Syliwoniuk

Pełną wersję Poradnika można znaleźć na stronie