Czy w dobie internetu telewizja dla dzieci ma jeszcze sens?

Przeczytaj także: Oglądanie telewizji nie odchodzi do lamusa

Do badania Cartoon Network zaprosił polskich i niemieckich najmłodszych w wieku od 6 do 12 lat. Jego wyniki jednoznacznie dowiodły, że telewizja dla dzieci nie dość, że ciągle nie odeszła do lamusa, to jeszcze niewiele wskazuje na to, aby taki scenariusz zrealizował się w najbliższej przyszłości. Najmłodsi z Polski poświęcają jej aż połowę całego czasu przeznaczonego na korzystanie z mediów - w tygodniu jest to średnio 1h33 min, w weekendy - 1h43 min

– Wprawdzie już od kilku lat wyraźnie zauważalny jest zwrot w kierunku cyfrowych platform mediowych, to jednak dzieci ciągle poszukują na nich przede wszystkim bohaterów znanych z ekranu TV. Wciąż też istnieje pokaźna rzesza najmłodszych, dla których telewizja dla dzieci jest jedyną formą kontaktu z mediami, ale dla większości swobodne korzystanie z rozmaitych platform i urządzeń nie stanowi żadnego problemu. – wyjaśnia Matthias Heinze, Vice President Commercial and General Manager Eastern Europe and Poland w Turner Broadcasting. –Jeżeli chodzi o korzystanie z mediów, to Polacy okazują się mniej konserwatywni niż ich sąsiedzi zza Odry. Dowodem na to może być chociażby wyższy wskaźnik posiadania urządzeń cyfrowych oraz większa skłonność do korzystania z zasobów VOD. Tym, co łączy polskie i niemieckie dzieci jest fakt, że dla wielu z nich telewizja dla dzieci to wciąż ważny punkt w harmonogramie całego dnia.

Drugim wyborem dzieci jest oglądanie filmów i klipów dostępnych online, a na kolejnych miejscach znalazły się aplikacje i gry przeznaczone na tablety, smartfony, komputery i konsole. Dzieci szukają w nich m.in. dodatkowych treści, które są związane z ulubionymi serialami telewizyjnymi. Ponad połowa najmłodszych ma własny smartfon, 41% posiada swój komputer lub laptop, a aż 93% korzysta z tabletu.

W przypadku wideo online najmłodszych przyciąga szeroki wybór treści, który gwarantuje, że mogą oglądać to, na co w danej chwili mają ochotę. Dodatkowo zaletą jest fakt, że swoje ulubione filmy mogą oglądać nie tylko na małym ekranie, lecz wszędzie, gdzie mają na to ochotę. Alternatywą dla oglądania telewizji jest dla dzieci kanał YouTube. Młodzi odbiorcy nie tylko szukają w sieci odcinków ulubionych kreskówek i zabawnych filmików, chętnie śledzą także youtuberów popularnych wśród rówieśników.

Bardzo ważnym medium dla polskich dzieci są aplikacje z grami. Najmłodszych fascynuje kolorowy i bardzo różnorodny świat, a odkrywanie go przynosi im wiele radości. Przy wyborze aplikacji często kierują się rankingami, ale najważniejsze są dla nich opinie rówieśników. Wybierają te same gry, z których korzystają ich koledzy i koleżanki, jednak zgodę na zainstalowanie aplikacji muszą wyrazić rodzice. Polskie dzieci mają zainstalowanych średnio około sześciu aplikacji, które służą do grania (o jedną więcej niż dzieci w Niemczech).

Wiek dzieci nieistotny

Na podstawie wyników badań wyodrębniono pięć grup dzieci, które różnią się sposobem korzystania z mediów. Okazuje się, że na ten podział nie ma wpływu ich wiek czy płeć, lecz przynależność dziecka i jego rodziny do grupy reprezentującej określone zachowania czy styl życia.

• W Polsce największą grupę (26%) stanowią dzieci, dla których najważniejszym medium jest telewizja. Znają one dobrze program ulubionych stacji i godziny nadawania poszczególnych propozycji. Jeśli nie mają czasu na oglądanie, nagrywają to, co ich interesuje. Chętnie korzystają także z serwisów streamingowych i wideo na życzenie. Na smartfonach i tabletach najchętniej uruchamiają YouTube oraz z używają aplikacji i gier. W internecie dzieci oglądają ulubione seriale oraz szukają dodatkowych materiałów związanych z bohaterami poznanymi w telewizji.
• Druga pod względem liczebności grupa (23%) to młodzi eksperci medialni, którzy posiadają własne urządzenia (np. telewizory, smartfony i tablety, komputery, konsole do gier) i często radzą sobie z ich obsługą lepiej niż ich rodzice. Dzieci doceniają różnorodność, jaką daje im dostęp do wielu platform. Przedstawiciele tej grupy głównie oglądają tradycyjną telewizję i robią to o stałych porach, niezależnie od programu, jaki jest w danej chwili nadawany. Gdy używają smartfonów i komputerów, ich pierwszym wyborem jest YouTube, szukają tam treści niedostępnych w telewizji. Stałym punktem dnia dla dzieci jest granie w gry z udziałem bohaterów znanych z ulubionych kreskówek.
• Kolejną grupę (19%) stanowią dzieci, których rodzice skrupulatnie kontrolują oglądane przez nich treści. Opiekunowie dbają o to, aby treści te jednocześnie bawiły i uczyły, ale też były wysokiej jakości. Poza telewizją równie często oglądają wideo w serwisie YouTube. Nie ma dla nich znaczenia, na jakim urządzeniu zobaczą ulubione filmy wideo. Warto podkreślić, że dzieci w tej grupie mają różne hobby, które nie jest związane z mediami – uprawiają sporty, należą do kół szkolnych zainteresowań - mają przez to mniej czasu na korzystanie z mediów. Jeśli już grają w gry komputerowe lub na konsoli, to odbywa się to pod ścisłym nadzorem dorosłych.
• Dla 18% badanych dzieci najważniejszym urządzeniem jest ich własny smartfon. To za jego pośrednictwem głównie korzystają z mediów. Wykorzystują to urządzenie przede wszystkim do kontaktu z rówieśnikami i odwiedzania serwisów społecznościowych. Dużo czasu poświęcają też na wideo online. Za pośrednictwem aplikacji YouTube oglądają zabawne klipy i odcinki swoich ulubionych kreskówek. Chętnie sięgają też po mobilne gry i aplikacje z udziałem bohaterów znanych z seriali. Drugim najważniejszym medium jest dla nich tradycyjna telewizja. Od czasu do czasu grają też w gry komputerowe i na konsolach.
• Najmniejszą grupę w Polsce (14%) stanowią dzieci, którym rodzice bardzo ograniczają dostęp do Internetu i związanych z nim platform. Telewizja, filmy na DVD i wideo na życzenie jest dla nich często jedynym źródłem kontaktu z mediami, a opiekunowie ściśle kontrolują oglądane treści. Korzystanie z tabletów odbywa się pod bardzo dużym nadzorem rodziców, którzy decydują, co dzieci mogą oglądać i z jakich aplikacji korzystać. Dorośli najpierw sami sprawdzają, czy treści są odpowiednie dla ich pociech. Rodzice starają się jak najbardziej ograniczyć czas, jaki dzieci spędzają na korzystaniu z mediów i dbają o to, by ich pociechy miały różnorodne rozrywki: organizują rodzinne wycieczki, gry i zabawy, ograniczając tym samym czas, jaki dzieci mogą przeznaczyć na media. Co ciekawe, w Niemczech to właśnie ta grupa jest najliczniejsza i sięga aż 40%.
  

Telewizja pod nadzorem

Badanie Cartoon Network pokazało również stosunek rodziców do oglądania telewizji przez dzieci. Niemal w połowie polskich domów (45%) najmłodsi muszą pytać opiekunów o zgodę na oglądanie telewizji, w Niemczech odsetek ten jest wyższy i wynosi 63%. W Polsce 70% dorosłych kontroluje, jak długo ich dzieci oglądają telewizję. Jednocześnie bardzo ważne jest dla nich, by treści, z którymi mają kontakt ich pociechy, miały walory edukacyjne – zadeklarowało tak blisko 80% badanych. Cały czas istnieje jednak spora grupa rodziców, którzy dają dzieciom dużą swobodę - pozwalają oglądać telewizję bez nadzoru (37%) i samodzielnie wybierać programy (42%).

O metodologii
Autoetnograficzne dzienniki wideo. 20 rodzin w Niemczech i 20 rodzin w Polsce z dziećmi w wieku 6-12 rejestrowało każde użycie mediów przez 4 dni. Badanie zostało przeprowadzone w pełni wyposażonych gospodarstwach domowych. Wywiady domowe. Drugą fazę badania stanowiły wywiady z rodzinami w ich domach. Podczas wywiadów dzieci opisywały, w jaki sposób korzystają z mediów. Z pomocą autoetnograficznych dzienników wideo najmłodsi opisywali swoje zachowania i sposób użycia platform mediowych. CAWI (ang. Computer-Assisted Web Interview – wspomagany komputerowo wywiad przy pomocy strony WWW). Rodzice i dzieci w wieku 6-12 lat we własnych domach z dostępem do internetu w Polsce i Niemczech. Na wyposażeniu domów co najmniej telewizor (smart TV lub tradycyjny), PC/laptop, tablet i smartfon (= dostęp do świata telewizji, aplikacji i wideo online).