Unia Europejska okiem Polaków

Przeczytaj także: Unia Europejska: zalety, wady i wyzwania oczami obywateli

Standardowy Eurobarometr to cykliczne, realizowane raz na pół roku badania nastrojów mieszkańców wszystkich państw należących do UE oraz krajów kandydujących, a więc Turcji, byłej Jugosłowiańskiej Republice Macedonii, Czarnogórze, Serbii i Albanii.

Ostatnie badanie wśród Polaków miało miejsce w dniach 5-14 listopada 2016 r. W wywiadach bezpośrednich, przeprowadzanych w domach respondentów, TNS Polska zebrał opinie 1019 osób w wieku co najmniej 15 lat.

Polacy a Unia Europejska - główne wnioski Eurobarometru 86

• Działalność, którą prowadzi Unia Europejska, jest szczególnie doceniana w zakresie swobodnego przepływu obywateli, którzy bez przeszkód mogą mieszkań, pracować, uczyć się i prowadzić działalność gospodarczą w wybranym kraju UE. Dobre oceny respondentów zbiera również wspólna polityka obrony i bezpieczeństwa krajów należących di UE. Największy sprzeciw w Polakach budzi Europejska Wspólnota Gospodarcza i Walutowa z jedną walutą – euro.
• Polacy uważają, że nadrzędnym zadaniem europejskiej unii energetycznej powinien być rozwój energii pozyskiwanych z odnawialnych źródeł energii (OZE) oraz działania w zakresie ochrony środowiska naturalnego. Równocześnie większość z nas uważa, że cele, które postawiła sobie Unia Europejska do 2020 roku, są mniej więcej właściwe.
• Wartościami, które są najważniejsze dla Polaków są przede wszystkim prawa człowieka i pokój. Podobne wartości są cenione przez Europejczyków. Unia Europejska reprezentuje, zdaniem Polaków, takie wartości, jak: prawa człowieka, pokój i demokracja.
• Blisko połowa Polaków dobrze ocenia obecną sytuację polskiej gospodarki. Tyle samo badanych jest odmiennego zdania. Tegoroczna ocena sytuacji polskiej gospodarki jest nieco lepsza od uzyskanej pół roku temu – wtedy 44% Polaków oceniało ją, jako dobrą, obecnie uważa tak 47% respondentów. Ocena gospodarki w perspektywie kolejnego roku nie jest już tak optymistyczna. Blisko jedna trzecia Polaków uważa, że najbliższe dwanaście miesięcy będzie gorsze, jeśli chodzi o sytuację gospodarczą Polski.
• Ponad połowa Polaków sądzi, że obecnie w Polsce sprawy idą w złym kierunku. Co trzeci badany patrzy bardziej optymistycznie i twierdzi, że sprawy w kraju idą w dobrą stronę.
• Ponad połowa Polaków jest zadowolona ze sposobu funkcjonowania demokracji w Polsce. Wojsko i Policja to instytucje, które Polacy darzą największym zaufaniem. Najmniejszym zaufaniem cieszą się przedstawiciele polskiej władzy: partie polityczne, a także rząd.
• Polacy, podobnie jak ogół Europejczyków, częściej odnoszą się pozytywnie do imigracji ludności z innych państw członkowskich UE, niż do imigracji ludności spoza UE.
• Zdaniem większości Polaków powinny zostać podjęte dodatkowe działania mające na celu zwalczanie nieregularnej migracji spoza Unii Europejskiej.

KOMENTARZ

Prof. dr hab. Mirosława Marody – socjolog, pracownik naukowy i wykładowca Uniwersytetu Warszawskiego

Podstawowym wydarzeniem w Polsce, które musiało oddziaływać na postawy i nastroje badanych między jesienią 2015 (EB84) a jesienią 2016 (EB86), było zdobycie władzy przez partię Prawo i Sprawiedliwość. W tym sensie wyniki z 2016 roku można traktować jako reakcję na poczynania i decyzje nowej ekipy rządzącej.

Na progu zmiany władzy, wiosną i jesienią 2015 roku, zaufanie do rządu było niskie (20 proc.). W ciągu roku sprawowania władzy przez rząd premier Beaty Szydło wzrosło o 6 punktów procentowych, nadal jednak jest znacząco niższe niż średnia dla wszystkich krajów EU (31 proc.). Co więcej, mimo że jesienią 2015 roku w porównaniu z wiosną, kiedy władzę sprawowała Platforma Obywatelska, odnotowano pewien spadek odpowiedzi „nie ufam rządowi”, co traktować można jako wyraz ostrożnych nadziei, to jesienią 2016 odsetek osób nie ufających rządowi znów wzrósł (67 proc.) i zbliża się obecnie do poziomu z ostatnich miesięcy rządów PO (70 proc.).

Podobny rozkład odpowiedzi obserwujemy przy pytaniu: „Czy sprawy w kraju idą w dobrym czy złym kierunku?”. W ostatnich miesiącach władzy PO (maj 2015 r.) odpowiedź „w dobrym” wybrało 25 proc. badanych, na jesieni 2015 r. odsetek ten wzrósł do 33 proc. i po roku sprawowania władzy przez PiS pozostaje w zasadzie niezmieniony (34 proc.). Gwałtownie natomiast, bo o 28 punktów procentowych, wzrósł między jesienią 2015 a jesienią 2016 roku odsetek badanych, którzy uważają, że sprawy w kraju idą w złym kierunku. Obecnie sądzi tak 55 proc. badanych.

Ten wzrost negatywnych ocen można częściowo wyjaśnić obawami co do sytuacji gospodarczej kraju w najbliższej przyszłości, gdyż odsetek osób, które uważają, że za rok będzie ona gorsza, wzrósł o 8 proc. w stosunku do poprzedniego roku. Towarzyszy temu spadek (o 5 punktów proc.) i tak niskiego odsetka osób, które oczekują, że ich życie za rok się poprawi. Za to w porównaniu do jesieni 2015 r. o 11 punktów procentowych zwiększył się odsetek osób wskazujących na problemy z systemem ubezpieczeń zdrowotnych i społecznych, o 6 - na te związane ze wzrostem cen i kosztów utrzymania oraz o 5 - na te związane z emeryturami.

Jednak za negatywnymi oczekiwaniami co do rozwoju sytuacji w kraju ukryte jest również postrzeganie zagrożenia dla bardziej abstrakcyjnych wartości. W okresie sprawowania rządów przez PiS o 5 punktów procentowych obniżył się odsetek osób oceniających pozytywnie funkcjonowanie demokracji w Polsce, o tyle samo wzrósł za to odsetek osób oceniających ją negatywnie (36 proc.). Wzrosła również o 6 punktów procentowych akceptacja dla demokracji (z 21 proc. do 27 proc.) oraz dla rządów prawa (z 8 proc. do 14 proc.) jako wartości osobiście cenionych przez badanych.

Można zatem powiedzieć, że przez rok sprawowania rządów przez PiS, rządząca ekipa nie zwiększyła znacząco odsetka swych zwolenników, którzy od początku jej kadencji stanowią około 1/3 badanych. Zdobycze socjalne z pierwszych miesięcy rządów premier Szydło (program 500+, wzrost płacy minimalnej) w niewielkim stopniu przełożyły się na wzrost zaufania i poparcia dla niego. Znaczenia nabierają natomiast zarówno nierozwiązane problemy wpływające na jakość życia obywateli, jak i wzrastająca akceptacja dla demokratycznych wartości.

Wszystko to jednak nie tłumaczy do końca gwałtownego wzrostu odsetka badanych, którzy uważają, że sprawy w kraju idą w złym kierunku, zwłaszcza jeśli się weźmie pod uwagę, że zdaniem przeważającej części badanych w ciągu najbliższego roku sytuacja ekonomiczna w kraju nie zmieni się ani na lepsze, ani na gorsze (46 proc.) oraz że większość badanych deklaruje zadowolenie z funkcjonowania demokracji w Polsce (57 proc.). Choć odsetek badanych akceptujących twierdzenie, że „przedtem było lepiej” lekko wzrósł (o 4 punkty procentowe), to rozkład opinii w tej kwestii jest bardzo wyrównany (akceptuje ją 48 proc., odrzuca 44 proc.). Rosnące poczucie zagrożenia rozwojem sytuacji w kraju stoi również w psychologicznej sprzeczności z zaufaniem do przyszłości, które deklaruje 64 proc. badanych.

Ten relatywny optymizm wydaje się mieć swe źródło w przynależności Polski do Unii Europejskiej. Między rokiem 2015 a 2016 o 8 punktów procentowych wzrósł odsetek osób pokładających zaufanie w Unii Europejskiej i obecnie więcej osób badanych ufa jej (45 proc.) niż nie ufa (42 proc.), co plasuje Polskę powyżej średniej EU (36 proc.). Od 2015 roku systematycznie rosło także zaufanie do Parlamentu Europejskiego (z 43 proc. do 51 proc.) oraz do Komisji Europejskiej (od 42 proc. do 50 proc.). Polacy wydają się, z jednej strony, przypisywać Unii Europejskiej rolę moderatora (bezpiecznika) w przypadku negatywnie ocenianych procesów krajowych, z drugiej zaś strony, traktować ją jako rezerwowy obszar indywidualnych strategii życia, na co wskazuje rosnące (o 11 punktów procentowych w stosunku do jesieni 2015 r.) i bardzo wysokie (85 proc.) poparcie dla polityki swobodnego przepływu obywateli UE.