Fake news okiem polskich dziennikarzy

Przeczytaj także: Czego najczęściej dotyczy fake news?

Fake news - kluczowe ustalenia

1. Przeszło 4 na 10 dziennikarzy spotyka się z fake news od kilku razy w tygodniu po nawet kilku razy dziennie.
2. Prawie połowa ankietowanych deklaruje, że na przestrzeni ostatniego miesiąca zdarzyło się im uwierzyć w wyssaną z palca informację.
3. Drogą weryfikacji informacji jest przede wszystkim internet oraz kontrakt bezpośredni, ale dziennikarze nie stronią również od mediów krajowych i wiedzy ekspertów.
4. Niemal 3/4 badanych (73%) jest zdania, że obowiązujące regulacje prawa prasowego są wystarczające, co czwarty (23%) uważa, że wymagają aktualizacji/przepracowania.
5. Przeszło 9 na 10 badanych jest przekonanych, że zjawisko fake news będzie przybierać na sile.
6. Powodem, dla którego fake news przybierają na sile są w głównej mierze: tabloidyzacja mediów, konkurencja oraz brak czasu na weryfikację informacji.

42% przebadanych przyznało, że z fake news spotykają się kilka razy dziennie, raz dziennie lub kilka razy w tygodniu. Ma to miejsce zarówno podczas poszukiwania tematów, jak i w czasie weryfikacji tworzonych niusów czy też otrzymywania informacji. Co jednak najważniejsze, aż 43% ankietowanych przyznało, że w ciągu miesiąca przynajmniej raz uwierzyło w nieprawdziwą informację.

– Choć problem z fałszywymi informacjami nie jest nowy, to obecny trend rozwoju mediów, w tym social media, powoduje, że rozpowszechnianie nieprawdziwych treści przybiera na sile. 42% dziennikarzy spotyka się przynajmniej kilka razy w tygodniu z fake news. To oznacza, że praca dziennikarzy staje się coraz trudniejsza i bardziej wymagająca przy weryfikacji materiałów i źródeł. Do tego jeśli weźmiemy pod uwagę tempo rozprzestrzeniania się informacji, fakt, że każdy z nas w dobie social media staje się medium i może wpływać na opinię coraz większej liczby osób, trzeba być wyjątkowo czujnym w oddzielaniu faktów od manipulacji- powiedział Paweł Bylicki, prezes agencji Public Dialog.

Najważniejsze źródła weryfikacji danych to Internet (67%) i kontakt bezpośredni (63%). Ponad połowa badanych odwołuje się także do wiedzy ekspertów, bądź informacji z mediów krajowych. Większość badanych jako najczęstsze źródło fake news wskazuje social media i Internet. Niemal połowa uważa, że politycy i osoby publiczne także podają i rozpowszechniają nieprawdziwe informacje. Najczęściej spotykane typy fake news to takie, gdzie selektywnie, jednostronnie przekazuje się wiadomości i nie informuje się o kontekście relacjonowanych historii (65%). Ponad połowa badanych wskazuje, że często spotyka się ze zmyślonymi historiami, które mają być poparciem dla jakiejś tezy (54%).

W opinii badanych, główną przyczyną pojawiania się fałszywych przekazów jest tabloidyzacja mediów (67%) i duża konkurencja (66%), która sprawia że podmioty prześcigają się w jak najszybszym publikowaniu newsów. Pojawianiu się nieprawdziwych komunikatów sprzyja także szybkie tempo rozpowszechniania informacji i brak czasu na ich weryfikację (53%). Zdecydowana większość badanych (ponad 90%) jest zdania, że zjawisko fake newsów będzie się pogłębiać. A blisko jedna czwarta uważa, że obecne zapisy prawa prasowego nie są wystarczające i powinny zostać zaktualizowane.

– Nie są to wbrew pozorom złe wiadomość dla mediów. W dobie zalewu sieci nieprawdziwymi informacjami, odbiorcy coraz częściej poszukują wiadomości, opinii i komentarzy w zaufanych źródłach. Ilość szybko rozprzestrzeniających się, nieprawdziwych informacji, podkreśla ponownie rolę rzetelnego dziennikarstwa. Rośnie znaczenie mediów oferujących treści wysokiej jakości. W USA prenumeratę cyfrową "New York Timesa" i "Wall Street Journal" wykupiło w pierwszym kwartale rekordowo ponad 600 000 tys. osób. Wyniki wzrostu sprzedaży e-prenumerat to znak, że w dzisiejszych czasach jakość naprawdę się liczy. I będzie liczyć się coraz bardziej – podkreśla Paweł Bylicki.

– W kontekście biznesu i reputacji różnych organizacji, fake news to duże zagrożenie, które będzie wymagało coraz szybszych, zdecydowanych reakcji. Sytuacja kryzysowa jest nieodłączonym procesem w życiu każdej z firm. To zdarzenie z potencjalnie ujemnym wynikiem wstrząsającym organizacją, lub branżą. W dobie fake news te wstrząsy będą coraz częstsze i o większym zasięgu. Stąd w XXI wieku z pewnością pełne ręce pracy będą mieli specjaliści od komunikacji kryzysowej. Ich przewidywanie potencjalnych kryzysów i konstruowanie strategii, będzie w cenie– podsumowała Karolina Borkowska wiceprezes Public Dialog, wiceprezes Związku Firm Public Relations.

Metodologia:
Badanie zostało zrealizowane metodą CATI w dniach 24-28 kwietnia 2017 r. przez instytut badawczy ARC Rynek i Opinia. Baza obejmowała dziennikarzy z różnych typów mediów zarówno lokalnych, jak i ogólnokrajowych. Łączna wielkość próby wyniosła N=154, w tym dziennikarze prasowi, N=70, reprezentujący portale internetowe, n=28, prasę i portale, N=36, radio, N=13, TV, N=7. Badanie zostało zrealizowane metodą wywiadów telefonicznych CATI.