Rozwój społeczny krajów: ranking 2017

Przeczytaj także: Kraje rozwinięte społecznie: ranking 2016

Od wielu lat jesteśmy przyzwyczajeni, że miarą oceny rozwoju danego państwa przeważnie jest dynamika Produktu Krajowego Brutto. Eksperci reprezentujący Social Progress Imperative oraz Deloitte przypominają jednak, że taka perspektywa jest zdecydowanie zbyt wąska, przez co nie może w pełni obrazować kondycji kraju i zamieszkującego go społeczeństwa. PKB nie zdefiniuje np. wyzwań społecznych i środowiskowych. Wprawdzie faktem jest, że postęp społeczny wzrasta wraz z PKB, ale tylko do pewnego momentu, od którego sam wzrost gospodarczy już nie wystarcza.

Z tego też względu organizacja Social Progress Imperative postanowiła przed czterema laty stworzyć Social Progress Index (SPI) – czyli Indeks Rozwoju Społecznego. W swojej analizie SPI bierze pod uwagę aspekty społeczne oraz środowiskowe, co w połączeniu z danymi ekonomicznymi, daje pełniejszy oraz długoterminowy obraz rozwoju.

– Bez zdrowych i dobrze wykształconych obywateli, odpowiedniej infrastruktury, skutecznych systemów prawnych, pokoju i tolerancji, gospodarki nie będą się rozwijać – mówi Irena Pichola, Partner w Deloitte, Lider Zespołu Sustainability Consulting Central Europe.

Najlepsza Skandynawia

W tym roku w zestawieniu uwzględniono 128 państw, które obejmują swym zasięgiem ponad 94 proc. światowej populacji. Podobnie jak rok temu w obecnej edycji Social Progress Index najwyżej oceniono kraje Europy, Ameryki Północnej oraz Australii, a najgorzej państwa Afryki Subsaharyjskiej oraz Azji Środkowej i Południowej. Najwyższy rozwój społeczny osiągnęły Dania, Finlandia oraz Norwegia i Islandia. Warto wspomnieć, że w ciągu ostatnich trzech lat pozycja lidera należała do któregoś z państw Półwyspu Skandynawskiego. W zeszłym roku była to Finlandia, a dwa lata wcześniej Norwegia. Z kolei, trzy ostatnie miejsca w rankingu należą niezmiennie do Afganistanu, Czadu oraz Republiki Środkowoafrykańskiej.

Niedrogie mieszkania wciąż trudno dostępne

Polska znalazła się w tzw. „drugiej” grupie państw, które charakteryzuje wysoki rozwój społeczny. Razem z nami w tej kategorii uplasowało się także piętnaście krajów Unii Europejskiej, USA, Korea Południowa czy Argentyna. Lepszą pozycję od Polski spośród krajów naszego regionu udało się osiągnąć Słowenii (21), Czechom (22), Estonii (23) oraz Słowacji (30). Za nami znalazły się z kolei Łotwa (34), Litwa (35), Chorwacja (36), Węgry (37), Bułgaria (41), Rumunia (44) oraz Serbia (45). Polska zdobyła w tym roku 79,65 punktów, podczas gdy rok wcześniej było to 79,76.

– W porównaniu do krajów o podobnym wzroście PKB Polska została oceniona najlepiej w kontekście bezpieczeństwa osobistego, stosunkowo niskiego poziomu przestępczości oraz dostępu kobiet do uczelni wyższych. Natomiast wciąż mamy problem z dostępem do stosunkowo niedrogich mieszkań oraz dość wysokim wskaźnikiem samobójstw – mówi Rafał Rudzki, Starszy Menedżer w Zespole Sustainability Consulting Central Europe, Deloitte.

Social Progress Index powstaje poprzez obliczenie średniej uzyskanej z analizy trzech kategorii, które z kolei składają się z 53 zmiennych. W 2017 r. Polska otrzymała następujące wyniki w poszczególnych kategoriach:

• Zaspokojenie fundamentalnych potrzeb człowieka – 90,69 punktów (w 2016 r. – 90,97)
• Fundamenty dobrobytu – 81,48 punktów (w 2016 r. – 80,15)
• Możliwości awansu społecznego i wolności osobiste – 66,80 punktów (w 2016 r. – 68,16)

Analizując sytuację Polski i innych krajów Europy Środkowej, w tym szczególnie Węgier i Słowacji, eksperci Social Progress Index wskazali, że na tle innych krajów UE, problemem regionu jest rosnąca niechęć do imigrantów i zwiększający się poziom dyskryminacji mniejszości. W tym samym kontekście autorzy raportu wymieniają również USA.

SPI na rzecz zrównoważonego rozwoju

We wrześniu 2015 r. kraje członkowskie ONZ przyjęły dokument „Przekształcanie naszego świata: Agenda na Rzecz Zrównoważonego Rozwoju – 2030”, zawierający 17 Celów Zrównoważonego Rozwoju (ang. Sustainable Development Goals – SDGs), które, uwzględniając wymiar ekonomiczny, społeczny i środowiskowy, zwracają uwagę na konieczność eliminacji ubóstwa, zapewnienia trwałości środowiska naturalnego oraz zrównoważonej konsumpcji i produkcji. Choć to rządy będą odpowiedzialne za ich realizację, bez większego zaangażowania biznesu może to być trudne. Mapą drogową, jak osiągnąć SDGs, może właśnie być SPI, który uzupełnia się z ideą zrównoważonego rozwoju.

– Cele Zrównoważonego Rozwoju ONZ powinny stanowić ramy dla wspólnych działań, które mogą chronić przyszłość naszą i kolejnych pokoleń. Wskaźnik SPI może być więc bardzo dobrym i wymiernym narzędziem do mierzenia postępów w realizacji SDGs. Jak jednak pokazuje tegoroczny ranking, w obecnym tempie postępu społecznego świat może mieć problemy z osiągnięciem wyznaczonych wyznaczonych przez ONZ celów do 2030 r. Żeby się tak stało, średni wynik SPI dla całego świata musiałby się zwiększyć o dziesięć punktów – z niemal 65 do 75 punktów - mówi Irena Pichola.

Najważniejsze wnioski Social Progress Index:

• Średnia dla całego świata wyniosła 64,85 punktów, a to oznacza wynik pomiędzy poziomem, który osiągnęły Indonezja i Botswana.
• W tym roku krajem o najwyższym poziomie rozwoju społecznego jest Dania. Pozostałe kraje skandynawskie także osiągnęły bardzo wysokie wyniki.
• Kanada jest najlepszym krajem spośród krajów G7 (6 pozycja).
• Brazylia wypadła najlepiej spośród krajów BRICS, zajmując 43. miejsce.
• W ciągu ostatnich czterech lat największy progres - zwiększając swoje wyniki o trzy lub więcej punktów - osiągnęły kraje o niskim i średnim dochodzie, które mają najwięcej do poprawienia: Nepal, Kirgistan, Ghana, Bangladesz, Wybrzeże Kości Słoniowej, Myanmar (d. Birma), Sierra Leone, Togo i Nigeria.
• Z kolei kraje, które w ciągu ostatnich czterech lat wykazały największy spadek (zmniejszając liczbę punktów o więcej niż jeden punkt), to: Nikaragua, Węgry, Republika Środkowej Afryki i Kongo.
• Wskaźnik PKB nie odzwierciedla poziomu rozwoju społecznego. Wśród krajów, które, mając niski poziom PKB, osiągnęły stosunkowo wysoki poziom rozwoju społecznego, znalazły się: Kostaryka, Nepal, Kirgistan, Mołdawia i Senegal. W odwrotnej sytuacji są m.in. Arabia Saudyjska czy Kuwejt.
• W tym roku dokonano analizy, z której wynika, że gdyby świat składał się ze 100 ludzi, to 65 z nich byłoby użytkownikami smartfonów, 51 z nich powiedziałoby, że ich kraj jest dobrym miejscem dla imigrantów; a 74 kobiety miałyby dostęp do nowoczesnej antykoncepcji.

Wskaźnik Social Progress Index powstaje poprzez obliczenie średniej uzyskanej z analizy trzech kategorii:

1. Zaspokojenie fundamentalnych potrzeb człowieka (Basic Human Needs):
   • żywność i podstawowa opieka zdrowotna,
   • jakość powietrza, dostęp do wody pitnej i warunki sanitarne,
   • bezpieczne schronienie („dach nad głową” i dostęp do energii elektrycznej),
   • bezpieczeństwo osobiste.
2. Fundamenty dobrobytu (Foundations of Wellbeing):
   • dostęp do podstawowej wiedzy i edukacji,
   • dostęp do informacji i środków komunikacji,
   • zdrowie i dobre samopoczucie,
   • trwałość ekosystemu
3. Możliwości awansu społecznego i wolności osobiste (Opportunity):
   • prawa osobiste,
   • dostęp do szkolnictwa wyższego,
   • wolność wyboru oraz osobista,
   • równość i tolerancja.