Gabinet Cieni BCC: są nowe rekomendacje dla rządu

Przeczytaj także: Gabinet Cieni BCC publikuje kolejne rekomendacje dla rządu

PODSUMOWANIE dotychczasowych działań rządu w III kwartale 2017 roku

MAREK GOLISZEWSKI, przewodniczący Gospodarczego Gabinetu Cieni BCC

Działania, które zasługują na aprobatę:

1. Doprowadzenie do 3,9% wzrostu PKB i nadwyżki budżetowej w sierpniu w wysokości 5 mld zł.
2. Utrzymanie deficytu budżetowego poniżej 3% PKB (zalecenia Unii Europejskiej tj. na poziomie 54 mld zł).
3. Zmniejszenie liczby bezrobotnych o 220 tys. (stopa bezrobocia na poziomie 7,1%).
4. Wzrost nakładów inwestycyjnych o 2,6 mld zł.
5. Wzrost z wpływów VAT o 23% i CIT o 13% w rezultacie uszczelnienia systemu podatkowego (rząd 15 -18 mld zł).
6. Zwiększenie wykorzystania funduszy europejskich.
7. Realizacja Planu Junckera na ogólną kwotę 6,7 mld zł.
8. Wzrost płac realnych.
9. Zwiększenie liczby urodzeń w rezultacie programu 500+.
10. Ograniczenie szarej strefy stanowiącej nieuczciwą konkurencję wobec firm rzetelnie rozliczających podatki.
    
11. Przeznaczenie 3 mld zł na finansowanie ochrony zdrowia.
12. Kontynuacja programu Mieszkanie Plus stymulowanego zwiększeniem dynamiki produkcji budowlano-mieszkaniowej.
13. 8% wzrost produkcji przemysłowej.
14. 7% wzrost sprzedaży detalicznej.
15. Wzrost spożycia prywatnego o 4,9%.

B. Zagrożenia dla gospodarki i przedsiębiorców:

1. Pobudzanie wzrostu gospodarczego głównie inwestycjami rządowymi, samorządowymi i wzrostem konsumpcji.
2. Spadek inwestycji prywatnych do najniższego w dobie transformacji poziomu 11% PKB.
3. Pogorszenie salda obrotów z zagranicą. Wysoki popyt konsumpcyjny zaspokojony rosnącym importem. Ujemny wskaźnik wzrostu eksportu.
4. Stagnacja w inwestycjach brutto w środki trwałe.
5. Zbyt duży przyrost zapasów towarów gotowych, surowców i półfabrykatów.
6. Niska wydajność pracy – 73,8% wydajności średniej europejskiej, cztery razy niższa niż w Niemczech.
7. Utrzymywanie 75% poziomu sztywnych wydatków (662 mld zł) we wszystkich wydatkach publicznych.
8. Dług publiczny na poziomie 1 bln 30 mld zł generujący konieczność spłaty odsetek w wysokości 30 mld zł rocznie.
9. Przesunięcia (opóźnienia) w zwrocie podatku VAT przez fiskusa dla przedsiębiorców pozwalających na uzyskanie lepszych parametrów wzrostu gospodarczego (przedsiębiorcy kredytują państwo), ale naruszające płynność finansową firm wspomagających ich rozwój.
10. Przepisy sankcjonujące solidarną odpowiedzialność przedsiębiorców za nadużycia kontrahentów związane z podatkiem VAT.
11. Rosnąca liczba kontroli przedsiębiorstw, w tym kontroli prowadzonej przez ZUS za okres 5 lat wstecz, mających na celu przekwalifikowanie umów zlecenia lub o dzieło w umowy o pracę i pobór od firm kar finansowych.
12. Deficyt pracowników wynikający z opuszczenia rynku przez 144 tysiące osób – beneficjentów Programu 500+.
13. Obniżenie wieku emerytalnego zwiększające deficyt Funduszu Ubezpieczeń Społecznych o 73 mld zł z perspektywą opuszczenia rynku pracy przez ok. 400 tysięcy pracowników.
14. Wzrost kosztów firm związany ze wzrostem wynagrodzeń, hamujący działalność inwestycyjną przedsiębiorstw i ich rozwój.
15. Kierowanie do Sejmu przez rząd projektów ustaw nie konsultowanych w Radzie Dialogu Społecznego.
16. Brak Konstytucji Biznesu – prawa zapowiedzianego przez wicepremiera Morawieckiego w ubiegłym roku – z zasadami m.in. domniemania niewinności przedsiębiorcy i jego prawa do błędu.
17. Rozszerzenie katalogu kosztów nie stanowiących kosztów uzyskania przychodu, zmniejszające zasoby finansowe firm i zniechęcające do inwestowania w rozwój.
18. Uchwalenie rządowego projektu ustawy o spółdzielniach.
19. Polityczne roszady na kierowniczych stanowiskach w spółkach Skarbu Państwa.
20. Napięte relacje z Unią Europejską.

C. Priorytety – jakie działania i dlaczego powinien podjąć rząd.

1. Pobudzenie inwestycji prywatnych.
2. Zwiększenie zaufania przedsiębiorców do państwa i prawa.
   • Uspokojenie atmosfery politycznej.
   • Zmniejszenie represyjności przepisów prawa gospodarczego.
3. Pilne przedstawienie Sejmowi przez rząd wypracowanej wraz z organizacjami przedsiębiorców tzw. Konstytucji Biznesu.
4. Rozpoczęcie publicznej dyskusji o przyjęciu przez Polskę waluty euro i warunków wejścia do tej strefy, dyscyplinujących polskie finanse publiczne.
5. Przedstawienie opinii publicznej organizacyjnych i finansowych metod – narzędzi funkcjonowania wymiaru sprawiedliwości.
6. Urealnienie procesu konsultacji społecznych w Radzie Dialogu Społecznego.
7. Podjęcie przez rząd akcji informacyjnej, edukującej przedsiębiorców o formalnych obowiązkach, narzuconych przez przepisy prawa w związku z uszczelnieniem systemu podatkowego.

PRIORYTETY – jakie działania i dlaczego powinien podjąć rząd w danym obszarze?

Gospodarka

DR JANUSZ STEINHOFF, minister gospodarki Gospodarczy Gabinet Cieni BCC

1. Polityka energetyczna państwa do 2050 roku

Konsekwentnie podtrzymuję wskazany już w poprzednim podsumowaniu działań rządu priorytet, którym jest przyjęcie przez Radę Ministrów kluczowego dokumentu czyli Polityki Energetycznej Polski do 2050 roku. W kontekście systematycznie podnoszonych problemów związanych z koniecznością utrzymania bezpieczeństwa energetycznego kraju to kluczowy dokument mający bezpośredni wpływ na poziom konkurencyjności rodzimej gospodarki. Równocześnie trudno jest brać udział w dyskusji na forum UE dotyczącej ograniczenia oddziaływania energetyki na środowisko i rozwiązań proponowanych w ramach Pakietu Zimowego bez jasno zdefiniowanej strategii postępowania w zakresie średnio i długoterminowej debaty o miksie energetycznym.

Priorytetem najbliższych lat jest więc nakreślenie scenariusza przejścia polskiej gospodarki do gospodarki niskoemisyjnej opartej na nowoczesnej energetyce. Wymaga to długookresowych działań inwestycyjnych, które muszą być realizowane w sposób ciągły i harmonijny – tak, aby zapewnić Polsce trwałe bezpieczeństwo energetyczne i wzrost gospodarczy. Bez strategii, którą określa Polityka Energetyczna i gwarancji stabilnych regulacji ryzyko dla inwestorów będzie nadal zbyt wielkie, a przyszłość polskiej energetyki będzie nieokreślona.

2. Reprywatyzacja

Ponownie rozgorzała dyskusja na temat reprywatyzacji, która powinna być priorytetem każdego rządu po 1989 roku. Przedstawione zostały założenia projektu ustawy reprywatyzacyjnej. Mają być nią objęci jedynie faktycznie pokrzywdzeni nacjonalizacją. Z puli wypadli więc kupcy roszczeń, którzy przez lata przejmowali kamienice i grunty.

Projekt powstał w Ministerstwie Sprawiedliwości, do Sejmu wpłynie jako rządowy. Kluczowa zmiana w stosunku do dotychczasowej praktyki to uniemożliwienie zwrotów w naturze. Pokrzywdzeni w wyniku powojennych nacjonalizacji dostaną jedynie odszkodowania: w wysokości 20 proc. wartości utraconego majątku, jeśli będą wypłacane w gotówce, lub 25 proc. – jeśli w obligacjach. Szacuje się, że roczny koszt dla budżetu będzie wynosić ok. 20 mld zł.

Niestety, prezentacji projektu ustawy towarzyszy piarowska narracja, iż to wszystkie rządy III RP nie podjęły się rozwiązania nabrzmiałego problemu reprywatyzacji. Wygłaszający te opinie politycy zapominają świadomie o jednym wyjątku. Rząd Jerzego Buzka i ówczesna koalicja rządowa AWS-UW opracowała i przeprowadziła skutecznie przez parlament stosowną ustawę. Wejście jej w życie zablokowało veto prezydenta Aleksandra Kwaśniewskiego. Dzisiejsze nagłośnienie tematu – mimo, że słuszne – nadal pozostaje niestety narzędziem walki politycznej przed wyborami samorządowymi.

Mimo to uważam, że priorytetem rządu powinno być rozwiązanie problemu zwrotu mienia. W Polsce przekształcenia własnościowe, w tym prywatyzacja, nie zostały poprzedzone zadośćuczynieniem z tego tytułu. Równocześnie należy mieć świadomość, iż w wielu przypadkach jest to już tylko realizacja przysługujących praw odszkodowawczych. Upływ czasu oraz podejmowane decyzje komplikują dziś coraz bardziej formułę możliwego do przeprowadzenia procesu reprywatyzacji. Proponowana przez rząd premiera Buzka reprywatyzacja oparta była kilku podstawowych zasadach: uchwalone przez Sejm RP rozwiązania nie mogły w sposób bezpośredni dotykać budżetu; wszyscy wywłaszczeni mieli być traktowani równo, dlatego reprywatyzacja miała objąć tych wszystkich, których mienie państwo przejęło bez odszkodowania; reprywatyzacja miała polegać na różnych formach rekompensowania – tam, gdzie było to możliwe na zwrocie przejętego mienia w naturze, w innym zaś przypadku przyznaniu bonów reprywatyzacyjnych; a w końcu reprywatyzacja miała zabezpieczyć osoby trzecie, które pozyskały wcześniej mienie działając w dobrej wierze.

Filozofia takiej reprywatyzacji dawała szansę na to, że za wyrządzone krzywdy obywatele otrzymają zadośćuczynienie, a jednocześnie nie powstaną nowe napięcia pomiędzy obywatelami na tle prawa do własności. Obecnie przedłożony przez Ministerstwo Sprawiedliwości projekt ustawy, obok wielu innych wad, tego warunku nie spełnia.

Finanse

PROF. STANISŁAW GOMUŁKA, minister finansów Gospodarczy Gabinet Cieni BCC

1. Korekta ustawy o finansach publicznych, polegająca na usunięciu różnic między metodologią polską, a metodologią Unii Europejskiej w sposobie liczenia deficytu i długu publicznego

Obecna wersja ustawy zaniża wielkość długu publicznego o około 2-3 pp PKB. Usunięcie tych różnic poprawiłoby jakość informacji rządowej dla obywateli, ale jest także potrzebne w ramach przygotowań Polski do wejścia do strefy euro.

2. Wobec prognozowanych, dużych, negatywnych konsekwencji obniżenia wieku emerytalnego dla podaży pracy, wzrostu gospodarczego i finansów publicznych, także niskiego poziomu inwestycji w relacji do PKB, potrzebna jest już teraz nowa prognoza stanu finansów publicznych w średnim okresie, przynajmniej na lata 2018-2022

Celem takiej prognozy powinno być pokazanie skali działań potrzebnych w poszczególnych latach do utrzymania deficytu sektora finansów publicznych w pobliżu 1% oraz długu publicznego poniżej 50% PKB.

Polityka podatkowa

DR IRENA OŻÓG, minister ds. polityki podatkowej Gospodarczy Gabinet Cieni BCC

1. Stworzenie narzędzia, które umożliwi przedsiębiorcy zorientowanie się jakie obowiązki na nim ciążą

Uszczelnianie systemu podatkowego dokonywane jest przez wzrost liczby obowiązków formalnych, które muszą spełnić przedsiębiorcy, pod rygorem surowych sankcji. Należałoby zatem stworzyć narzędzie, w oparciu o które podatnik mógłby się zorientować jakie obowiązki musi wypełnić i powiązać korzystanie z takiego narzędzia z miarkowaniem lub odstępowaniem od wymierzania różnych sankcji na zasadach podobnych do interpretacji indywidualnych.

2. Reforma podatku od nieruchomości

Od lat toczą się spory definicyjne, np. definicja budowli jako przedmiot podatku od nieruchomości. Pomimo wyroku Trybunału Konstytucyjnego i uchwał oraz wyroków Naczelnego Sądu Administracyjnego spory te nie ustają, bowiem ich źródłem są wadliwie skonstruowane przepisy, przez co organy podatkowe i podatnicy ponoszą dodatkowe i zbędne koszty.

Rynek pracy i prawo pracy

ZBIGNIEW W. ŻUREK, minister pracy Gospodarczy Gabinet Cieni BCC

1. Należy przypomnieć i powtórzyć zgłoszony wcześniej postulat, aby Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, tworząc plany pracy na najbliższe miesiące,zdecydowanie uwzględniło fakt działania od września 2016 r. do marca 2018 r., Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Pracy. Ewentualne, bieżące nowelizacje Kodeksu pracy należy ograniczyć do kwestii rzeczywiście bezdyskusyjnie niezbędnych. Jeżeli to tylko możliwe, MRPiPS powinno starać się zmiany koordynować z pracami Komisji Kodyfikacyjnej. Najlepiej, by nowowprowadzane przepisy znalazły się w zapisach Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Pracy. W ten sposób uniknie się sytuacji, że dany problem będzie, w krótkim stosunkowo czasie nowelizowany po wielokroć. Uniknie się również ryzyka bałaganu prawnego i podważenia zaufania do stanowienia prawa czy, w skrajnych przypadkach, wręcz ośmieszenia prowadzonych zmian w prawie pracy.

2. Ponownie zwracamy uwagę na to, że Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej powinno wspomagać i popierać działania, które przynoszą środki na finansowanie programów, których beneficjentami jest rodzina oraz grupy społeczne słabsze ekonomicznie. Te środki przynieść może trwały wzrost gospodarczy, który wynika z dwóch czynników: pracy i kapitału.

Jeśli chodzi o pracę – należy pilnie podejmować działania niwelujące spadek podaży zasobów siły roboczej w Polsce. Poprzez korzystną dla państwa i jego obywateli przychylną politykę rozwoju polskiej gospodarki, niezależnie od formy własności przedsiębiorstw, należy działać na rzecz tworzenia atrakcyjnych miejsc pracy w Polsce, konkurencyjnych wobec tych alternatywnych, na emigracji. Miejsc pracy przeznaczonych tak dla naszych obywateli, jak również tych rozważających wyjazd do pracy za granicą oraz dla imigrantów. Mówiąc o imigrantach nie poruszamy kontekstu politycznego, niebędącego obszarem naszego działania, a skupiamy się wyłącznie na kontekście ekonomicznym.

Jeśli zaś chodzi o kapitał – należy optymalnie wykorzystywać istniejącą dobrą koniunkturę gospodarczą, która nie będzie przecież trwać wiecznie. Pamiętając o konsumpcji dziś, należy także patrzeć perspektywicznie wiedząc, że każda dobrze zainwestowana złotówka zwróci się po wielokroć, stwarzając finansową bazę dla inicjatyw socjalnych w przyszłości.

Ubezpieczenia społeczne

DR WOJCIECH NAGEL, minister ds. ubezpieczeń społecznych Gospodarczy Gabinet Cieni BCC

Sytuacja w ubezpieczeniach społecznych od ostatniej, znaczącej reformy jaką było wprowadzenie tzw. emerytur pomostowych (2009), charakteryzuje się doraźnością rozwiązań. Niefortunne zmiany w Otwartych Funduszach Emerytalnych (OFE), wprowadzone w latach 2012-2014, podważyły zaufanie do stabilności systemu prawnego. Przyszłość emerytalna obywateli wymaga działań o charakterze systemowym. Priorytety przedstawiane w obszarze ubezpieczenia społecznego są długofalowe i perspektywy roczna czy kilkuletnia są zbyt krótkie. Wpływają one na kształtowanie się systemu emerytalnego zwłaszcza w przyszłości. Należy pamiętać o kondycji systemu finansów publicznych obciążonego rosnącym długiem publicznym na kwotę 1 biliona zł. Koszty obniżenia wieku emerytalnego w najbliższych latach 2017-2021 mają wynieść 54 mld zł. Należy zatem zrealizować priorytety, które pozwolą na utrzymanie stabilności finansowej systemu:

1. Podjąć proces likwidacji przywilejów emerytalnych, niesprawiedliwych wobec innych grup zawodowych, osadzonych w innej epoce historycznej. Chojny mechanizm rozdzielania przywilejów emerytalnych wybranych grup zawodowych obciąża podatników kwotą blisko 20 mld zł rocznie. Zostały one w przeważającej liczbie wprowadzone w stanie wojennym w latach 1982-84, i umacniały władze PRL. Zasady nabywania uprawnień emerytalnych należy uczynić jednolitymi i powszechnymi dla ogółu ubezpieczonych. Zawodom o szczególnym charakterze można zaproponować lepsze warunki płacowe, nie należy ich jednak różnicować przywilejami emerytalnymi. Jest to sprzeczne z regulacjami europejskimi.

2. Wprowadzić stabilną, trójfilarową konstrukcję systemu emerytalnego, która posiada zasadnicze znaczenie dla godziwych świadczeń przyszłych pokoleń. Obszar zabezpieczenia społecznego ma znaczenie nie tylko dla przepływów finansowych w kolejnych budżetach państwa, ale i dla jego długookresowej perspektywy. Brak strategii rozwoju dla systemu emerytalnego, osłabia zarządzanie m.in. ryzykiem demograficznym. Elementy tej strategii obejmują przebudowę filara kapitałowego (OFE, PPK, IKZE) i nową rolę Funduszu Rezerwy Demograficznej. Kluczowymi parametrami wydolności polskiego systemu emerytalnego pozostają stabilność funkcjonowania, finansowa wypłacalność i adekwatność świadczeń w stosunku do wynagrodzeń (system zdefiniowanej składki). Koncepcja tzw. emerytury obywatelskiej oznacza de facto zerwanie z zasadą zdefiniowanej składki i próby jej lansowania, grożą dewastacją systemu emerytalnego.

Przedsiębiorczość i innowacje

BOŻENA LUBLIŃSKA-KASPRZAK, minister ds. przedsiębiorczości i innowacji Gospodarczy Gabinet Cieni BCC

1. Przyspieszenie realizacji programów finansowanych ze środków UE oraz uspójnienie warunków

Pomimo deklaracji podejmowania wielu działań mających przyspieszyć wykorzystanie i transfer środków do gospodarki z perspektywy 2014-2020 w ostatnim kwartale nie odnotowano istotnego wzrostu tempa realizacji programów. Konieczne jest zatem dalsze, istotne przyspieszenie realizacji Programów Operacyjnych finansowanych ze środków Unii Europejskiej, szczególnie w obszarze programów i działań przeznaczonych na realizacje projektów przez przedsiębiorców. Polska na lata 2014-2020 otrzymała 82,5 mld euro, czyli ok. 354 mld złotych z polityki spójności. Zakontraktowano 131,45 mld zł z czego we wnioskach o płatność do certyfikacji zrealizowano 28 mld zł, co stanowi około 8% wszystkich środków. W Programie Operacyjnym Inteligentny Rozwój, w którym alokacja wynosi ok. 35 mld zł złożono wnioski o wartości około 55 mld zł, wykorzystano na poziomie kontraktacji 13,9 mld zł, co stanowi około 40%. Na poziomie płatności wykorzystano 1,92 mld złotych co stanowi 5,58% wartości programu (wzrost niewiele ponad 1% od ostatniego kwartału). Do przedsiębiorców z POIR trafiło jednak tylko ok 1,2 md zł co stanowi 3,42% kwoty alokowanej na program.

Bardzo niski jest poziom wykorzystania (w wypłatach) w 4 osi POIR (środki na badania i infrastrukturę nauki), ok. 1%. W programie Polska Wschodnia poziom wykorzystania środków jest również niski tzn. zakontraktowano około 1,1 mld zł tj. około 12,5%, wypłacono 176 mln zł tj. 2,2%, w tym przedsiębiorcy otrzymali jedynie 68 mln zł (dane Min. Rozwoju z początku października 2017). Globalnie we wszystkich programach do polskich przedsiębiorców trafiło około 5 mld zł, z czego prawie 2 mld zł to środki z Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko, gdzie realizowane są duże projekty infrastrukturalne dużych podmiotów gospodarczych, w tym spółek skarbowych.

Oznacza to, iż istnieje w dalszym ciągu istotne przesunięcie czasowe między etapami wnioskowania, kontraktowania i wypłaty środków oraz szczególnie w niektórych programach niski wskaźnik sukcesu (dużo wniosków jest odrzucanych) oraz ciągle nieuruchomione, zaplanowane instrumenty.

2. Uruchomienie programów na tworzenie i dofinansowanie funduszy inwestycji kapitałowych

Na programy tworzenia i dofinansowania funduszy inwestycji kapitałowych zaalokowano w Programie Operacyjnym Inteligentny Rozwój (w Narodowym Centrum Badań i Rozwoju i Polskim Funduszu Rozwoju) ok. 4 mld zł środków. Do tej pory uruchomiono jedynie nieliczne nabory, co oznacza, że pieniądze nie mogą zasilać jeszcze beneficjentów końcowych czyli młodych, technologicznych firm typu start-up. Programy te mają wzmocnić rynek inwestycji kapitałowych typu venture capital w Polsce i zwiększyć inwestycje w najbardziej ryzykowne, innowacyjne projekty. Rynek venture capital w Polsce ciągle bardzo słaby, inwestycje tego typu stanowią ok. 0,008% PKB, średnia dla UE to 0,027 % PKB, najlepsza Dania ma wskaźnik 0,107% PKB inwestycji venture capital.

Spółki Skarbu Państwa i prywatyzacja

DR GRAŻYNA MAGDZIAK, minister skarbu i prywatyzacji Gospodarczy Gabinet Cieni BCC

1. W spółkach podległych Skarbowi Państwa konieczne jest zwiększenie aktywności inwestycyjnej, która w III kwartale br. zmniejszyła się o ok. 15%, mimo iż spółki te mają pieniądze i jest dobra koniunktura gospodarcza (np. w energetyce spadek o 18%, w przemyśle węglowym o 25%). Przyczyną tego stanu jest prawdopodobnie wstrzymywanie się nowych, w większości, zarządów tych podmiotów, często również mało kompetentnych, przed kosztownymi decyzjami inwestycyjnymi, w sytuacji wszechobecnych audytów weryfikujących zasadność przedsięwzięć rozwojowych ich poprzedników. Bezpieczniej jest nie spieszyć się z inwestycjami. Jest to też pokłosie braku długookresowych strategii rozwoju poszczególnych spółek, które wymuszałyby realizację planowanych działań inwestycyjnych niezależnie od zmian zarządów spółek.

2. Na skutek trwającego od dwóch lat procesu nacjonalizacji gospodarki, określanego szczytnie jako repolonizacja, państwo stało się głównym graczem w najważniejszych sektorach działalności produkcyjnej i usługowej. Planowane są też kolejne kroki nacjonalizacyjne. Chociaż rząd twierdzi inaczej, postępowanie takie prowadzi do zwiększenia kosztów funkcjonowania gospodarki, bo spółki państwowe cechują się mniejszą efektywnością niż firmy prywatne. Negatywne, długookresowe konsekwencje tego zjawiska zauważa już nie tylko szereg ekonomistów krajowych, ale i unijnych; ostatnio prezes Europejskiego Banku Odbudowy i Rozwoju, który zwrócił na to uwagę w odniesieniu do polskiego sektora bankowego. Konieczne jest natychmiastowe zahamowanie procesu nacjonalizacji polskiej gospodarki.

Ochrona Zdrowia

ANNA JANCZEWSKA-RADWAN, minister ds. systemu ochrony zdrowia Gospodarczy Gabinet Cieni BCC

1. Powołanie w Ministerstwie Zdrowia grupy roboczej ds. monitorowania skutków wejścia w życie ustawy o sieci szpitali, by w efekcie dokonać niezbędnej jej nowelizacji. Biorąc pod uwagę wagę tej regulacji dla dostępu pacjentów do świadczeń szpitalnych i występujących problemach kolejkowych, konieczna jest rzetelna ocena skutków tej regulacji. Powinno się to odbywać na podstawie systematycznie zbieranych ankiet w szpitalach oraz na podstawie informacji i uwag spływających od pozostałych interesariuszy rynku ochrony zdrowia. Największe obawy budzą aktualnie skutki pozostania poza siecią 360 szpitali i konieczność przepisywania się pacjentów z tych szpitali do 594 zakwalifikowanych do sieci szpitali, jak również skutki wyłączenia z sieci wielu prywatnych placówek ochrony zdrowia oraz specjalistycznych, jednoprofilowych jednostek. Ze względu na problem starzejącego się w szybkim tempie społeczeństwa, niepokoi też fakt nieuwzględnienia w poziomach szpitali samodzielnych oddziałów geriatrycznych.

Podobnego monitorowania wymaga czerwcowa nowelizacja Prawa Farmaceutycznego w zakresie tzw. apteki dla aptekarza. Niestety, dają się już zauważyć pierwsze niepokojące skutki dla pacjentów w postaci wzrostu od czerwca cen leków OTC o 4,1% i nierefundowanych leków na receptę o 6,4%. Stanowią one 60% leków nabywanych w aptece przez pacjentów. Zauważa się już też niewielki spadek liczby aptek.

2. Konieczność dalszych konsultacji społecznych w zakresie fundamentalnej dla systemu zdrowia ustawy o Podstawowej Opiece Zdrowotnej. Aktualny projekt budzi wiele kontrowersji ze względu na brak zapisów dotyczących finansowania POZ, podkreślenia jej fundamentalnej roli w systemie ochrony zdrowia, mało realistycznych zapisów dotyczących opieki koordynowanej, czy też kłopotów z młoda kadrą lekarską na skutek braku specjalnych zachęt.

3. Podjęcie przez Ministerstwo Zdrowia szerokiej dyskusji dotyczącej innych niż budżetowych źródeł finasowania ochrony zdrowia. Jak pokazują badania, Polacy coraz częściej decydują się na prywatne abonamenty i polisy medyczne, coraz więcej wydają z prywatnych kieszeni na ochronę zdrowia, przejmując tym samym coraz szerzej odpowiedzialność za swoje zdrowie. Resort zdrowia powinien analizować te fakty i wyciągać z nich odpowiednie wnioski, na przykład dotyczące ulg podatkowych, czy wprowadzenia dodatkowych ubezpieczeń zdrowotnych. Aktualna sytuacja związana ze strajkiem rezydentów, potwierdza konieczność szybkiego zajęcia się tematem finansowania ochrony zdrowia, w tym ze źródeł pozabudżetowych.

4. Przyspieszenie prac nad projektem ustawy o zmianie ustawy Prawo Farmaceutyczne, w tym w zakresie Zintegrowanego Systemu Monitorowania Obrotu Produktami Leczniczymi (ZSMPOL). Do uruchomienia tego systemu pozostało tylko 3 miesiące i brak jest informacji co do jego funkcjonowania. Powoduje to niepewność działalności gospodarczej. Dotychczasowy projekt zawiera też propozycje regulacji ograniczającej konstytucyjną swobodę prowadzenia działalności gospodarczej, czemu sprzeciwiają się przedsiębiorcy.

Prawo gospodarcze

RYSZARD KALISZ, minister ds. prawa gospodarczego Gospodarczy Gabinet Cieni BCC

1. Wicepremier Mateusz Morawiecki zapowiada zwiększenie kwoty wolnej od podatku dla osób najuboższych. W obecnie przestawianych planach kwota ta ma ulec podwyższeniu z 6,6 tys. zł do 8 tys. zł. Szybka realizacja tego projektu spowoduje poprawę jakości życia wielu obywateli. Zwiększenie kwoty wolnej od podatku stanowi także realizację wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 28 października 2015 r. (sygn. akt K 21/14), który uznał brak mechanizmu waloryzacji kwoty zmniejszającej podatek za niezgodny z Konstytucją. Zbliży to również Polskę do standardów kilku europejskich krajów o podobnych progach, m.in. Estonii, w której kwota wolna od podatku wynosi 2 tys. euro.

2. 25 września 2017 r. w przedstawianych przez prezydenta RP zmianach w projekcie ustawy o Sądzie Najwyższym została uwzględniona propozycja, zgodnie z którą sędziowie przechodziliby w stan spoczynku w wieku 65 lat, a najpóźniej na pół roku przed ukończeniem tego wieku, musieliby składać wniosek do Prezydenta o przedłużenie możliwości orzekania. Rząd powinien odrzucić tę propozycję. Na stanowiska sędziów SN powoływane są osoby mające wieloletnie doświadczenie zawodowe oraz wyróżniające się wysokim poziomem wiedzy prawniczej. Wprowadzenie takiego mechanizmu może ograniczyć możliwość objęcia tego stanowiska przez osoby najbardziej kompetentne, z bogatym doświadczeniem życiowym, a co za tym idzie osłabić merytoryczność tej instytucji. Poza tym, władza ustawodawcza i wykonawcza podlega kontroli władzy sądowniczej. Oddanie w ręce prezydenta takiego uprawnienia może wpłynąć na niezależność i bezstronność orzekających w SN sędziów.

System stanowienia prawa

WITOLD MICHAŁEK, minister ds. procesu stanowienia prawa Gospodarczy Gabinet Cieni BCC

1. Rząd powinien zmienić przyjęty sposób postępowania z projektami legislacyjnymi, powrócić do standardowych procedur legislacyjnych oraz wpłynąć na kierownictwo rządzącej koalicji parlamentarnej, aby zaprzestano procederu omijania konsultacji publicznych projektów legislacyjnych poprzez przedstawianie ministerialnych projektów w drodze tzw. inicjatywy poselskiej, która całkowicie pomija etap rządowy i pozwala „uprościć” (choć niezgodnie z Regulaminem Sejmu) procedowanie danego projektu legislacyjnego, z pominięciem zarówno przygotowania Oceny Skutków Regulacji jak i opiniowania przez ekspertów i interesariuszy.

2. W projektach nowych rozwiązań ustrojowych, rząd powinien zagwarantować podmiotom gospodarczym, w szczególności tym, które planują inwestycje, takie działanie wymiaru sprawiedliwości, które będzie bezstronne, pozbawione podejrzeń o kierowane się pobudkami pozamerytorycznymi, oraz które będzie zabezpieczać pewność obrotu gospodarczego w długim horyzoncie czasowym. W przeciwnym wypadku potencjalni inwestorzy będą nadal ograniczać lub całkowicie powstrzymywać swoje decyzje inwestycyjne, co ograniczy tempo rozwoju gospodarczego kraju oraz nie pozwoli zrealizować celów zapisanych przez rząd w Strategii Odpowiedzialnego Rozwoju.

Środowisko naturalne

RYSZARD PAZDAN, minister środowiska Gospodarczy Gabinet Cieni BCC

1. Dodatkowe i szybkie działania dot. wsparcia OZE (odnawialnych źródeł emisji) we wszystkich sektorach

Bardzo niepokojące są ostatnie dosyć radykalne zmiany w polskich systemach wsparcia Odnawialnych Źródeł Energii (w tym również dotyczących zielonych certyfikatów). Wszystkie analizowane scenariusze wskazują, że kontynuowanie aktualnych warunków wykorzystania OZE i zapowiedzianych działań na lata 2017 – 2020 spowoduje, że Polska nie osiągnie swojego 15% celu dla energii ze źródeł odnawialnych w 2020 r., określonego w dyrektywie w sprawie odnawialnych źródeł energii (23009/28/WE). Przy optymistycznych, bazowych założeniach modelowych udział ten będzie się mieścił w granicach 10 – 14%. Dlatego też niezbędne są pilne dodatkowe znaczące inwestycje i nakłady na wsparcie OZE w latach 2017 – 2020 w porównaniu ze scenariuszami bazowymi. Już w bieżącym roku Dyrekcja Generalna ds. Energii UE może wszcząć przeciwko Polsce tzw. postępowanie wstępne (pre-infringement), natomiast w przypadku niewywiązania się z końcowego celu, niezbędny może być tzw. „transfer statystyczny” energii elektrycznej z OZE (ok. 8 mld zł) lub wysokie kary finansowe.

2. Usprawnienie systemu zarządzania odpadami w Kraju

W dalszym ciągu brakuje aktywnych działań dot. usprawnienia gospodarki odpadami (szczególnie komunalnymi) w Polsce. Istniejący system kontroli (a właściwie jego brak) powoduje ogromne dysproporcje kosztowe i generuje straty finansowe poszczególnych gmin. Nie do przyjęcia jest również odsuwanie w czasie budowy jednolitej Krajowej Bazy Danych o Odpadach.

Współpraca nauka – biznes

SŁAWOMIR OLEJNIK, minister ds. rozwoju współpracy nauki i biznesu Gospodarczego Gabinetu Cieni BCC

W czwartym kwartale br. rząd powinien zająć się zakończeniem konsultacji projektu Ustawy 2.0 przedstawionej przez wicepremiera Jarosława Gowina podczas Narodowego Kongresu Nauki w Krakowie. Mając na uwadze bardzo aktywne włączenie się w proces tworzenia Ustawy 2.0 m.in. środowiska akademickiego, Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego, organizacji non-profit oraz biznesu opartego na wiedzy i innowacjach, ustawa w procesie legislacji powinna zostać obroniona przed politycznymi działaniami, które pojawiały się już w dniu jej przedstawienia. Polska nauka od lat jest zaniedbana, przepisy i finansowanie bardzo zagmatwane, liczba uczelni zbyt duża, jak na nasz kraj, a biurokracja, ograniczona autonomiczność i ustawowe regulowanie struktur czy programów studiów wstrzymuje rozwój, przedsiębiorczość i innowacyjność w środowisku akademickim, a w konsekwencji powstawanie start-upów, spin-offów i technologii.

Dlatego potrzebna jest gruntowna zmiana przepisów prawa oraz odważne decyzje polityczne, które wspierać będą również rozwój edukacji nastawionej nie tylko na dużo lepsze przygotowywanie studentów do wykonywania zawodu, ale też do rozwijania jednostek twórczych kreujących firmy oparte na badaniach i rozwoju. Uchwalenie Nowej Konstytucji dla Nauki i zmiana panujących na polskich uczelniach zasad może okazać się jednym z powodów, dla którego więcej zagranicznych studentów, doktorantów i pracowników naukowych (również tych polskiego pochodzenia) będzie rozważać Polskę, jak miejsce kontynuowania drogi rozwoju swojej kariery czy start-upu. Ustawa 2.0 w zaproponowanej formule daje bardzo dużo swobody polskim uczelniom, a jednocześnie kładzie nacisk na umiędzynarodowienie, równanie do najlepszych na świecie, podwyższenie jakości edukacji oraz kreuje przestrzeń do prowadzenia badań na światowym poziomie. To szansa dla Polski, aby tworzyć częściej światowej klasy rozwiązania oparte na nauce, a tym samym na powstawanie startupów wysokich technologii oraz rozwoju firmy i przemysłu w kierunku większej współpracy w płaszczyźnie nauka-biznes.

W najbliższych tygodniach Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości ogłosi program Polska Prize, nad którym prace prowadzone są od kilkunastu miesięcy. W jego ramach zaproponowane będą rozwiązania, których jednym z celów będzie m.in. ściąganie do Polski startupów z zagranicy. Mając na uwadze znaczną ilość środków, jakimi rząd dysponuje w tej perspektywie m.in. na prowadzenie prac badawczo-rozwojowych czy też inwestycje w startupy i MSP prowadzące działalność B+R, program ten powinien uwzględniać nie tylko rozwiązania ukierunkowane na branżę IT, ale również na inne z nią nie związane lub łączące kilka dziedzin. Sugeruję również zaangażowanie w ten proces młodej polonii naukowo-innowacyjno-przedsiębiorczej, która posiada relacje ze światem start-upów i nauki za granicą, która wesprzeć może za granicą proces tworzenia i promocji powstałych ekosystemów przyciągania projektów do Polski.

Ponadto, dla zwiększenia szansy powodzenia takich działań, jak i ich zasięgu rekomenduję w tym zakresie powoływanie konsorcjów współpracujących ze sobą podmiotów, których lider, z doświadczeniem w zakresie współpracy ze startupami i nauką, wnioskowałby o środki z PARP. Zwiększyłoby to szanse powodzenia inicjatyw i działań programu Polska Prize. W ich skład mogłyby wchodzić m.in. organizacji działające na rzecz start-upów, uczelnie, fundusze VC, instytucje otoczenia biznesu czy też Parki Technologiczne. Tworząc program pilotażowy i wprowadzając do Polski startupy z zagranicy, powinniśmy dążyć do budowania ekosystemów opartych na już powstałej infrastrukturze, relacjach biznesowych, potencjale badawczym oraz doświadczeniach podmiotów, które sprowadzają startupy do Polski.

Ponadto, jak wynika z wypowiedzi przedstawicieli startupów i nauki polskiego pochodzenia podczas Kongresu innoSHARE’17 – ŁĄCZYMY POTENCJAŁY, skupić się trzeba również na uproszczeniu sposobu podejmowania pracy przez osoby przyjeżdżające do Polski, zapewnienie warunków początkowych związanych z pobytem, załatwieniem spraw dot. ubezpieczenia, służby zdrowia czy też podatkowych. Dzisiaj mają z tym problem młodzi Polacy wracający z emigracji, a dużo większym wyzwaniem będzie w tej materii zorganizowanie tych spraw dla i przez obcokrajowców. Warto w tym temacie poruszyć również temat stworzenia przyspieszonej ścieżki przyznawania wiz dla przedstawicieli transferowanych start-upów oraz ich ew. ułatwionego przedłużania.

Infrastruktura

MACIEJ GRELOWSKI, minister infrastruktury Gospodarczy Gabinet Cieni BCC

1. Niezmiennym priorytetem od startu tej ekipy rządowej dla ministra infrastruktury jest systematyczna i ciągła realizacja zadań inwestycyjnych w transporcie drogowym i szynowym. Występujące opóźnienia, a także nadzwyczaj częste zmiany programu inwestycyjnego we wskazanym obszarze, powodują napięcia realizacyjne, które podbijają ceny surowców budowlanych i piętrzą trudności realizacji przez braki kadrowe.

2. Innym priorytetem jest realizowany przetarg na system opłat drogowych. Wskazane terminy i metodologia tego przetargu wskazują, że nie zostanie osiągnięty zamierzony cel. Dialog przetargowy, jako metoda wyłaniania koncepcji zarządzania płatnościami drogowymi, niestety nasuwa wątpliwości co do celu realizacji tej koncepcji i wskazuje nierealne oczekiwania. Zważywszy na fakt, że przetarg ten generuje poważne koszty po stronie oferentów, niepowodzenie procesu spowoduje duże straty dla gospodarki. Dlatego też należałoby określić cel procedowania do jakiego zmierza zamawiający. W obecnej sytuacji wątpliwe jest osiągnięcie deklarowanych publicznie założeń przetargowych.

Spółdzielczość

MIECZYSŁAW GRODZKI, minister ds. spółdzielczości Gospodarczy Gabinet Cieni BCC

1. Cofnięcie niekorzystnych zmian spowodowanych wejściem w życie ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych, przyjętej w ekspresowym tempie przez Sejm. Tempo przyjęcia poprawek Senatu było tak wielkie, że posłowie na Komisji Infrastruktury zapoznawali się z poprawkami o godz. 10.00, a wieczorem, w trzecim głosowaniu, ustawa została przyjęta. Ustawa burzy porządek spółdzielczy i wywraca międzynarodowe wartości spółdzielcze, vacatio legis wynosiło 2 tygodnie. W tym czasie żadna ze spółdzielni mieszkaniowych nie była w stanie wprowadzić w życie nowych zasad, zwłaszcza, że wiele przepisów jest ze sobą sprzecznych, niekonstytucyjnych, nie wiadomo jakie te rozwiązania wdrożyć. Spółdzielnie dosłownie zasypują Krajową Radę Spółdzielczą pytaniami, jak interpretować poszczególne przepisy. W tej sprawie wysłane zostały liczne zapytania do Ministerstwa Infrastruktury i Budownictwa, jak interpretować nowe prawo. Dotąd brak odpowiedzi. Spółdzielniom grozi paraliż decyzyjny.

Ustawa ponadto podważa zasady rządowego programu mieszkaniowego, bowiem spółdzielnie nie będą mogły uczestniczyć w programie rządowym, gdyż nowe przepisy uniemożliwią im to. W programie było przyjęte uczestnictwo spółdzielni w budowie mieszkań na wynajem. Teraz władza sama zaprzeczyła sobie, uderzając w potencjalnych ludzi bez mieszkań. Trzeba tu dodać, że program mieszkaniowy został zagrożony, ale w ślad za nim może pójść spółdzielczość mieszkaniowa.

2. Ustawa o spółdzielniach rolników, której dalsze losy nie są znane. Słuszny projekt rządowy został zatrzymany w Sejmie. Ustawa wprowadza wiele przywilejów dla wsi i są obawy, że może ona w końcowej fazie legislacji podzielić los ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych. Od odblokowania tej ustawy w kształcie przygotowanym przez ministra rolnictwa zależy czy wieś będzie się szybciej rozwijać, a rolnicy zyskają lepsze warunki do rozwoju i poprawy dochodów.

Przemysł obronny

GEN. LEON KOMORNICKI, minister ds. przemysłu obronnego Gospodarczy Gabinet Cieni BCC

W obszarze obronności i polskiego przemysłu zbrojeniowego pilną potrzebą jest rozstrzygnięcie wyboru śmigłowców w wersji bojowego poszukiwania i ratownictwa w wariancie specjalnym dla wojsk specjalnych (CSAR SOF) oraz śmigłowców zwalczania okrętów podwodnych (ZOP) wyposażonych dodatkowo w sprzęt medyczny pozwalający na prowadzenie akcji poszukiwawczo-ratowniczych dla Marynarki Wojennej.

W zakresie pozyskiwania śmigłowców CSAR SOF zakończono negocjacje z wykonawcami. W postępowaniu na dostawę śmigłowców ZOP zostały złożone oferty wstępne i przystąpiono do dialogu technicznego. Ponieważ oba te zadania zostały uznane za istotne dla bezpieczeństwa państwa, postępowania te są wyłączone ze stosowania ustawy Prawo Zamówień Publicznych i prowadzone są w trybie negocjacji z kilkoma wykonawcami.

Pilną potrzebą jest także uzdrowienie zamówień publicznych w MON. Uzdrowienie systemu zamówień publicznych musi doprowadzić do zwiększenia efektywności realizowanych zamówień. W tym kierunku powinny być prowadzone prace zarówno nad Narodową Polityką Zbrojeniową, w ramach której powinien być powołany Urząd Uzbrojenia i wypracowany nowy model pozyskiwania sprzętu wojskowego jak i wdrożenia wniosków ze Strategicznego Przeglądu Obronnego.