Nadużycia w sektorze finansowym. Wyłudzenia, cyberataki i co jeszcze?

Przeczytaj także: Oszukańcze platformy inwestycyjne poważnym wyzwaniem sektora finansowego

Wyniki badania nie pozostawiają żadnych złudzeń - instytucje finansowe w coraz większym stopniu utyskują na zjawisko cyberprzestępczości. Obecnie odsetek cyberataków stanowi niemal czwartą część całości nadużyć (24%). To całkiem sporo zważywszy chociażby, że trzy lata temu sięgał on tylko 0,4%.

– Rosnąca liczba nadużyć będących efektem działalności cyberprzestępców to bez wątpienia dowód na to, że instytucje finansowe interesują ich bardziej niż przeciętne firmy. Z drugiej strony jest to również rezultat zakrojonych na coraz szerszą skalę działań prewencyjnych, które od lat są stosowane i rozwijane w tym sektorze – wyjaśnia Marcin Bizoń, Associate Partner w Dziale Zarządzania Ryzykiem Nadużyć, EY.

Wprawdzie część zjawisk stanowi zagrożenie dla wszystkich uczestników rynku, to jednak ryzyko, na które narażone są poszczególne typy instytucji finansowych, zdecydowanie nie jest takie samo.

W „trzy karty” z bankami

Najczęściej pojawiającym się w ostatnich 12 miesiącach w bankach typem nadużycia były wyłudzenia z użyciem kart płatniczych, które występowały trzykrotnie częściej niż wyłudzenia kredytów. Tzw. oszustwa kartowe od lat biją rekordy w rankingach nadużyć w bankach.

Zdecydowana większość ankietowanych w tym roku banków (ponad 76%) spotkała się z wyłudzeniami kredytów. Blisko połowa z nich wskazała, że nadużycia te miały miejsce z udziałem cyberprzestępcy. Innymi nadużyciami, z którymi spotkało się 53% ankietowanych banków, to wyłudzenia z użyciem karty płatniczej oraz nieautoryzowane transakcje. Warto zaznaczyć, że niemal wszyscy respondenci, którzy spotkali się ze zjawiskiem nieautoryzowanej transakcji, wskazali, że nadużycie to miało miejsce z udziałem cyberprzestępców, a aż połowa wskazała na udział pracowników. 18% banków wskazało występowanie nadużyć wewnętrznych.

Co drugie nadużycie to przywłaszczenie

Najczęściej spotykany typ nadużycia w firmach leasingowych to nadużycia związane z przedmiotem leasingu. Spotkały się z nimi wszystkie firmy leasingowe biorące udział w badaniu. W ramach tej grupy nadużyć najwięcej spośród ankietowanych wskazało przywłaszczenie przedmiotu leasingu (85%). Większość firm leasingowych biorących udział w badaniu spotkała się także z oszustwem (77%), finansowaniem przedmiotu z wadą prawną (69%) lub zawyżaniem wartości przedmiotu leasingu (54%). Inne typy nadużyć występują tam zdecydowanie rzadziej.

290 wyłudzeń na 1 instytucję pożyczkową

Nadużycia w instytucjach pożyczkowych związane są niemal wyłącznie z wyłudzeniami pożyczek. Każda reprezentowana w tegorocznym badaniu instytucja pożyczkowa padła ofiarą wyłudzenia pożyczki w ciągu ostatnich 12 miesięcy. Łącznie było to 2 607 przypadków wyłudzeń pożyczki, co stanowi średnio 290 przypadków na jedną instytucję pożyczkową. To przeciętnie 0,5% wszystkich udzielonych pożyczek.

Wśród rodzajów nadużyć, z którymi spotkały się instytucje, 22% instytucji pożyczkowych wskazało na udział w wyłudzeniach pożyczek cyberprzestępców. Instytucje pożyczkowe dużo rzadziej spotykają się z cyberprzestępczością w przypadku wyłudzeń produktów kredytowych niż banki, u których tej wskaźnik wynosi 46%. Analogiczna sytuacja dotyczy wyłudzeń produktów kredytowych z udziałem pracowników. Ponad połowa ankietowanych banków i co trzecia instytucja pożyczkowa zidentyfikowała w swojej instytucji przypadki takich nadużyć.

Przeciwdziałanie nadużyciom kosztuje

– Wśród największych wyzwań związanych z przeciwdziałaniem nadużyciom ankietowani wskazali m.in. ograniczenia wymiany informacji o skompromitowanych podmiotach i osobach pomiędzy instytucjami i organami ścigania, braki regulacyjne, które dotyczą m.in. walut wirtualnych czy niewystarczające zasoby – podsumowuje Mariusz Witalis, Partner w Dziale Zarządzania Ryzykiem Nadużyć, EY.

– Temat wymiany informacji, jako skutecznej metody walki z nadużyciami, powraca jak przysłowiowy bumerang. Z podobną sytuacją mieliśmy do czynienia z „sygnalistami” (whistleblowers), kiedy to uczestnicy organizowanych przez KPF i EY kongresów postulowali o konieczność objęcia tych osób ochroną. I właśnie wczoraj zostały przedstawione założenia do nowej ustawy o jawności życia publicznego. Proponuje się w nich, by osoba której prokurator nada status „sygnalisty”, była objęta ochroną zawodową i prawną. Należy zatem założyć, że kwestia wymiany informacji celem zapobiegania nadużyciom zostanie również uregulowana – podkreśla dr Miroslaw A. Bieszki, Doradca KPF ds. ekonomicznych.

Choć podejście do przeciwdziałania nadużyciom może się różnić w zależności od profilu działalności danej instytucji, coraz chętniej inwestują one w kompleksowe systemy IT do przeciwdziałania nadużyciom. Aż 72% z nich uważa, że ponoszone przez nie wydatki na walkę z nadużyciami znajdują się na odpowiednim poziomie. Połowa ankietowanych planuje dalsze zwiększanie tych wydatków. Walka z problemem to także współpraca z organami ścigania, angażująca zasoby finansowe i osobowe. Przeciętnie, każda z ankietowanych instytucji zgłosiła organom ścigania ok. 183 nadużyć, przy czym 71% wszystkich zgłoszonych nadużyć pochodziło od banków.

O badaniu:
Badanie KPF i EY „Nadużycia w sektorze finansowym” to pierwsze badanie z zakresu wyłudzeń, które obejmuje niemal cały rynek finansowy. W jego tegorocznej edycji udział wzięło kilkadziesiąt działających na polskim rynku instytucji finansowych, w tym: banki, firmy leasingowe, instytucje pożyczkowe, firmy pośrednictwa kredytowego, zakłady ubezpieczeń oraz centra usług wspólnych dedykowane branży finansowej.