Polska: wydarzenia tygodnia 12/2018

Przeczytaj także: Polska: wydarzenia tygodnia 11/2018

• Jak działa polski system emerytalny? W lutym 2018 r. 7 mln 943,3 tys. osób pobierało emeryturę lub rentę. Oznacza to wzrost o 2,7 proc. r/r, a przeciętna miesięczna nominalna emerytura i renta brutto w lutym była o 3,1 proc. r/r.
• Bezrobocie w Polsce w dalszym ciągu spada. Wg GUS stopa bezrobocia w lutym 2018 r. wyniosła 6,8 proc. (w styczniu było to 6,9 proc. GUS poinformował, że liczba bezrobotnych zarejestrowanych w urzędach pracy wyniosła w lutym 1.126,7 tys. wobec 1.133,7 tys. osób przed miesiącem.
• Sytuacja kobiet na rynku pracy. Według Instytutu Badań Strukturalnych program 500 plus wpłynął znacząco na sytuację kobiet na rynku pracy. Z badań wynika, że 103 tysiące kobiet z rodzin, które pobierały świadczenie, było nieaktywnych zawodowo. Wg GUS pobieranie świadczenia wychowawczego z programu "Rodzina 500 plus" są bezpośrednią, chociaż nie jedyną przyczyną wzrostu bierności zawodowej kobiet.
• Co dalej z pierwszą polską elektrownią atomową? Od przeszło trzech dekad kolejne rządy mówią o budowie takiej elektrowni. Słyszeliśmy też kilka poważnych deklaracji, które wskazywały terminy realizacyjne. Te terminy minęły, a dziś wiemy, że nie ma szans na zbudowanie elektrowni atomowej do końca 2024 roku, bo to termin nierealny. Według bardzo krytycznego raportu Najwyższej Izby Kontroli możliwe jest to dopiero po 2030 roku, a pięcioletnie opóźnienia będą nas kosztowały miliardy. (w zależności od scenariusza szacowane są one na 1,5 mld zł do nawet 2,6 mld zł ). Według NIK... dotychczasowe wydatki na realizację programu polskiej energetyki jądrowej w latach 2014-2017 wyniosły łącznie 776 mln zł, z czego 552,5 mln zł stanowiły wydatki poniesione przez podmioty administracji publicznej. Organizacyjnie za działania związane z realizacji tego rządowego programu rządowego jest spółka PGE EJ1 (70 proc. udziałów ma w niej PGE, a po 10 proc. Tauron, Enea i KGHM). Wg NIK nie wykonała ona do końca września 2017 r. żadnego z działań przewidzianych w I Etapie PPEJ (dla tych zadań termin realizacji upływał w dniu 31 grudnia 2016 r.). W dalszym ciągu nie zamknięto spraw związanych z wyborem modelu finansowego i wyboru technologii.
• Polska gospodarka na początku 2018 roku. Pierwsze informacje wskazują na kontynuację dobrej, ubiegłorocznej passy w polskiej gospodarce Szczególną uwagę chcę zwrócić na lutowe dane o produkcji przemysłowej oraz na dynamiczny wzrost inwestycji w infrastrukturę. Wg GUS produkcja przemysłowa od połowy ubiegłego roku wzrasta w dwucyfrowym tempie, a w lutym wzrosła o 7,4 proc. r/r., natomiast produkcja budowlano-montażowa o 31,4 proc. Szczególnie mocno rośnie produkcja w firmach specjalizujących się we wznoszeniu obiektów inżynierii lądowej i wodnej (odnotowano wzrost o 65 proc. r/r). Należy jednak spodziewać się, że gwałtowny wzrost popytu na materiały budowlane zgodnie z prawami rynkowymi wpłynie na wzrost ich cen, co wpłynie na koszty produkcji budowlano-montażowej.
• Od dłuższego czasu niepokoją mnie rewolucyjne zmiany w polskim ustawodawstwie. Tym razem chodzi mi o propozycja zmian w Kodeksie Pracy. Dotychczasowe prace Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Pracy nie zostały jeszcze formalnie opublikowane. Jednak bardzo niepokoi już to, co jest w dokumencie przekazanym przez komisję pani minister Elżbiecie Rafalskiej. Eksperci zwracają uwagę, że projekt uderza w pracowników na urlopie na żądanie i będących na zwolnieniu chorobowym, a także zatrudnionych na podstawie sezonowej, dorywczej lub nieetatowej umowy. W projekcie utrzymuje się dotychczasowa zasada, że ochrona nie obowiązuje w przypadkach umowy na okres kadencji oraz na zastępstwo, ale ma też być możliwe zwolnienie pracownika w wieku przedemerytalnym. Mnie szczególnie zaniepokoiła propozycja zmian zapisów ustawowych wg których będzie można zwolnić kobiety w ciąży! Dotychczas wg obowiązującego Kodeksem pracy "Pracodawca nie może wypowiedzieć ani rozwiązać umowy o pracę w okresie ciąży, a także w okresie urlopu macierzyńskiego pracownicy, chyba że zachodzą przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia z jej winy i reprezentująca pracownicę zakładowa organizacja związkowa wyraziła zgodę na rozwiązanie umowy". Według nowych propozycji ochrona kobiety w ciąży nie ma dotyczyć przypadków, kiedy kobieta pracuje w firmie małej, zatrudniającej do 10 osób. Uważam to za poważną wadę i chociaż takie zwolnienie będzie mogło nastąpić, jednak wyłącznie za zgodą Państwowej Inspekcji Pracy.
• Stanowisko banków polskich w kontekście inwestowania w kryptowaluty. W dalszym ciągu jest ono bardzo ostrożne. Związek Banków Polskich zwraca uwagę, że kryptowaluty są nieregulowane, więc nie są one tak bezpieczne tak, jak inne sposoby inwestowania na rynku bankowym, który jest regulowany przez nadzór finansowy. Przypominamy ubiegłoroczną, listopadową wypowiedź prezesa ZBP Krzysztofa Pietraszkiewicza, że "kryptowaluty mogą być w Polsce zakazane, jeśli ich rynek będzie rozwijał się w złą stronę". Jednak w tej samej wypowiedzi Pietraszkiewicz zastrzegł, że nie chodzi o blokowanie technologii blockchain.

Komentarz do wydarzeń gospodarczych

---

CZAS ZIMOWY I LETNI - TU JUŻ NIE CHODZI O DOBRĄ ZMIANĘ.

W nocy z soboty na niedzielę (24-25 marca) zmienimy czas z zimowego na letni, a to oznacza noc krótszą o godzinę i krótszy sen. Negatywnych skutków przestawiania zegarków znajdzie się jednak więcej. Dotykają one wielu dziedzin naszego życia, a nawet zdrowia. Ale jest też dobra wiadomość. Może to już ostania zmiana czasu?

Pierwsze propozycje zmiany czasu padały już w XVIII wieku. Ich pomysłodawca - amerykański polityk i uczony Benjamin Franklin sugerował, by ludzie chodzili spać i wstawali wcześniej, w lepszy sposób wykorzystując światło słoneczne.

W 1907 r. Anglik William Willett opracował i sfinansował broszurę, w której proponował, by w okresie letnim zegary przestawiać o 80 minut. Uzasadniał, że dzięki takiej zmianie oszczędności na oświetleniu mogłyby sięgać nawet 2,5 mln funtów szterlingów rocznie.

Argumenty z milionowymi oszczędnościami trafiły na podatny grunt. Sześć lat po ukazaniu się broszury Willetta zmianę czasu wprowadziły Austro-Węgry oraz Rzesza. Wkrótce po tym na podobne rozwiązanie zdecydowały się władze Anglii.

W Polsce zegary przestawiamy nieprzerwanie od 1977 r., choć pierwsze próby wprowadzenia zmiany przeprowadzono w okresie międzywojennym, a później powtarzano w czasach okupacji hitlerowskiej i okresie powojennym.

Kiedyś chodziło o oszczędności

Głównym powodem wprowadzenia zmiany czasu była oszczędność energii elektrycznej. Po przestawieniu zegarków w zimowych miesiącach fabryki mogły dłużej pracować przy świetle dziennym. I tak rzeczywiście było. Tyle że dziś większość firm niezależnie od pory dnia czy nocy i tak funkcjonuje przy sztucznym oświetleniu. Zatem argument oszczędności stracił znaczenie. Mało tego! Jak wynika z raportu Komisji Europejskiej z 2007 r., wprowadzenie czasu letniego zwiększa zużycie energii na ogrzewanie.

Dziś więcej mówi się o wadach niż o zaletach zmiany czasu. Koleje pasażerskie przy przejściu z czasu letniego na zimowy muszą specjalnie na jedną noc stworzyć nowy, tymczasowy rozkład jazdy. Część pociągów jest wręcz zmuszona do godzinnego postoju.

Mniej komplikacji przysparza przejście z czasu zimowego na letni. W takiej sytuacji część transportów dociera po prostu z godzinnym opóźnieniem.

W raporcie „Zła zmiana - negatywne konsekwencje zmiany czasu” opublikowanym przez Fundację Republikańską i Stowarzyszenie Koliber w październiku 2016 r. przedstawiono również negatywny wpływ zmiany czasu na sektor bankowy.

Banki co pół roku muszą bowiem wprowadzać modyfikacje do swoich systemów, wiąże się to z dodatkowymi kosztami. Część z nich decyduje się na wyłączenie swoich usług na kilka godzin, co z kolei powoduje utrudnienia dla klientów. Niedostępna staje się bankowość elektroniczna i płatności kartami, nie działają niektóre bankomaty, przelewy dochodzą z opóźnieniem.

- Przerwy w dostępie do usług dla instytucji finansowych raczej nigdy nie będą dobre, gdyż mogą się przekładać na niższe przychody i marżę. Rynki finansowe na świecie również działają praktycznie 24 godziny na dobę, więc obecnie ciężko znaleźć jakiekolwiek benefity zmiany czasu. Statystyki wielu instytucji na świecie, w tym rządowych, nie wspierają argumentu o oszczędnościach wynikających ze zmiany czasu. Jest wręcz przeciwnie - zauważa Bartosz Grejner, analityk rynkowy Cinkciarz.pl.

Rozterki nocnej zmiany

Zmiana czasu powoduje także problemy dla pracowników i pracodawców. W trakcie przejścia z czasu zimowego na letni nocna zmiana trwa godzinę krócej. Czy w związku z tym pracownicy powinni otrzymać mniejsze wynagrodzenie?

Kodeks Pracy nie reguluje tego bezpośrednio, choć wykształcił się pogląd, według którego pracownikowi przysługuje tzw. wynagrodzenie przestojowe. Krótszy czas pracy nie wynika bowiem z winy pracownika i jest on gotowy do świadczenia pracy w pełnym wymiarze godzin.

Nieco inaczej jest w przypadku zmiany z czasu letniego na zimowy, gdy pracownicy nocni spędzają w pracy godzinę dłużej. Wtedy też przysługuje im dodatkowy czas wolny lub wynagrodzenie za nadgodziny.

Zmiana czasu może też negatywnie oddziaływać na nasze zdrowie, zaburzając wewnętrzny zegar biologiczny i zwiększając poziom stresu.

Badania przeprowadzone przez kilka niezależnych zespołów naukowców (m.in. Inge Kirchberger) wskazują na podwyższone ryzyko zawału serca wśród mężczyzn, szczególnie podczas zmiany czasu z zimowego na letni.

Skoro niewiele dobrego z tego nie wynika, może pora przestać?

Zmiana czasu jest obecnie regulowana przez dyrektywę unijną, która weszła w życie w 2001 r. Jednakże Polska, jak i inne kraje Unii Europejskiej, podjęły działania w celu rezygnacji z tych ustaleń i pozostania przy czasie letnim.

8 lutego br. Parlament Europejski przyjął rezolucję, która wzywa Komisję Europejską do przeanalizowania wspomnianej dyrektywy, co miałoby prowadzić bezpośrednio do likwidacji zmiany czasu.

Niewykluczone zatem, że najbliższe przesunięcie wskazówek z godziny drugiej na trzecią będzie jednym z ostatnich, a kraje Unii Europejskiej pójdą w ślady Rosji, Białorusi i Islandii, które zegarków nie przestawiają.

Wojciech Onyśków