Gabinet Cieni BCC: najnowsze rekomendacje dla rządu

Przeczytaj także: Gabinet Cieni BCC publikuje nowe wskazania dla rządu

Polityka podatkowa

DR IRENA OŻÓG, minister ds. polityki podatkowej Gospodarczy Gabinet Cieni BCC

1. Poprawa kultury poboru i wymiaru podatków w drodze szerokiej akcji szkoleniowej adresowanej do urzędników skarbowych z zakresu reguł prowadzenia działalności gospodarczej. Cykliczne spotkania regionalne administracji skarbowej z podatnikami.

W toku kontroli i postępowań podatkowych, po stronie urzędników widoczne jest niezrozumienie mechanizmów prowadzenia działalności gospodarczej, szczególnie trudniejszych operacji gospodarczych. Błędne wyobrażenia urzędników skarbowych o realiach prowadzenia działalności gospodarczej przekładają się następnie na dokonywanie nieprawidłowych interpretacji istotnych podatkowo stanów faktycznych oraz przepisów prawa podatkowego. Warto też powrócić do spotkań (o charakterze konferencyjnym) administracji skarbowej z udziałem przedsiębiorców, w celu wymiany doświadczeń. Formalna informacja internetowa ze strony administracji podatkowej jest niewystarczająca, tym bardziej, że najczęściej nie ma charakteru wyjaśniającego, lecz ostrzegawczy (delikatnie mówiąc).

2. Wprowadzenie tzw. Innovation Box, które – wraz z funkcjonującą już ulgą B+R – wyróżni Polskę na tle państw wspierających przedsiębiorstwa innowacyjne.

3. Rząd powinien podjąć działania zmierzające do złagodzenia części rozwiązań wprowadzonych 1 stycznia 2018 r. W szczególności, chodzi o rozwiązania, które nie wynikają z dyrektywy ATAD, jak np. badanie zdolności kredytowej podatnika (art. 15ca ustawy CIT). Ponadto, limit dotyczący kosztów finansowania dłużnego w części, w jakiej rząd postanowił rozciągnąć go na finansowanie komercyjne powinien zostać zniesiony, albowiem jest środkiem nieproporcjonalnym do celu, jakim jest limitowanie nadmiernego finansowania długiem.

4. Raportowanie JPK należy skorelować z terminem składania deklaracji VAT, w szczególności należy umożliwić podatnikom rozliczającym się kwartalnie przesyłanie JPK w okresach kwartalnych – to ważne dla mikro i małych przedsiębiorców.

Rynek pracy i prawo pracy

ZBIGNIEW W. ŻUREK, minister pracy Gospodarczy Gabinet Cieni BCC

14 marca 2018 zakończyła się krótka, tylko półtoraroczna kadencja Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Pracy. W ostatecznym głosowaniu projekty ustaw – Kodeks Pracy i Kodeks Zbiorowego Prawa Pracy zostały przyjęte większością głosów.
Gdy powoływano Komisję Kodyfikacyjną – Związek Pracodawców Business Centre Club, popierając inicjatywę radykalnych zmian polskiego prawa pracy, zgłosił trzy uwagi o charakterze głównie organizacyjnym, wnioskując, aby:

• określić czas prac nad Kodeksem (Kodeksami) Pracy nie na półtora roku ale, jak miało to miejsce przy pracach poprzedniej Komisji Kodyfikacyjnej, na cztery lata,
• dopuścić możliwość zmian osobowych w reprezentacji poszczególnych organizacji w trakcie trwania prac Komisji (w ramach przyznanego miejsca dla danej organizacji) by umożliwić udział w pracach nad poszczególnymi zagadnieniami najlepszym specjalistom z danej dziedziny,
• pracować nie nad dwoma Kodeksami (indywidualne i zbiorowe prawo pracy) ale stworzyć równolegle tom trzeci Kodeksu, składający się z ustaw okołokodeksowych, nowelizowanych lub nie.

Pierwsza z nich upadła ze względu na plan uchwalenia nowego prawa pracy jeszcze podczas obecnej kadencji Sejmu – stąd tylko półtoraroczny okres działania Komisji Kodyfikacyjnej. Drugiej nie przyjęto ze względów formalnych (treść rozporządzenia Rady Ministrów, powołującego Komisję Kodyfikacyjną). Trzecia, uznana jako interesująca – zniknęła, gdy Komisja Kodyfikacyjna podjęła swoje prace.

Z perspektywy czasu, szkoda, że przedstawione wyżej inicjatywy nie znalazły poparcia i nie przeszły w czyn. Weźmy choćby pierwszą, dotyczącą czasu prac Komisji Kodyfikacyjnej – w świetle dziś prezentowanych opracowań Komisji oraz jej członków widać, że zbyt krótki czas prac nad Kodeksem nie pozwolił na stworzenie opracowania w pełni dopracowanego i spójnego.

Komisja Kodyfikacyjna Prawa Pracy działała na zlecenie Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej (MRPiPS). Powstałe w wyniku tych prac dokumenty: dwa kodeksy, zawierające regulacje indywidualnego i zbiorowego prawa pracy, stanowią formalnie własność MRPiPS. Dla ministerstwa „urobek” Komisji Kodyfikacyjnej jest materiałem eksperckim.
Zgodnie z posiadanymi informacjami – kodeksy są obecnie przedmiotem oceny merytorycznej (zapewne też i politycznej) resortu, który może:

• skierować oba dokumenty bez ingerencji w ich treść na ścieżkę legislacyjną jako przedłożenie rządowe,
• dokonać zmian w treści dokumentów, a następnie skierować je na ścieżkę legislacyjną jako przedłożenie rządowe,
• odłożyć (wzorem losów wyników prac poprzedniej Komisji Kodyfikacyjnej, działającej w latach 2002-2006) projekt „na półkę”, nie kierując Kodeksów na ścieżkę legislacyjną.

Uświadomienie wyżej przedstawionych możliwości jest ważne do poznania, jaki jest rzeczywisty status Kodeksów oraz kto i jak może decydować o ich dalszych losach.

Jak powszechnie wiadomo, powołana przez MRPiPS Komisja Kodyfikacyjna składała się z 14 członków, specjalistów prawa pracy. Siedmiu spośród nich powołał rząd. Pozostałych siedmiu – siedem reprezentatywnych organizacji pracodawców i pracowników, po jednym z każdej organizacji. Decyzje w Komisji zapadały podczas głosowań - większością głosów. Pod koniec prac nad kodeksami popularne stały się reasumpcje głosowań, co zmieniało decyzje członków Komisji, podejmowane w czasie wcześniejszego procedowania i mogło burzyć spójność dotychczasowych ustaleń.

Finalnie, w analogiczny sposób jak przedstawiony wyżej, poprzez jedno głosowanie w sprawie obu kodeksów, zdecydowano większością głosów o przyjęciu opracowanego materiału w całości. Upadł wniosek ZP BCC, aby przyjęcie (bądź nie) dokumentów odbyło się poprzez dwa głosowania: oddzielnie na indywidualny i zbiorowy Kodeks pracy.

Przy sprzeciwie ZP BCC zapadło szereg decyzji, z którymi Związkowi Pracodawców Business Centre Club trudno było się zgodzić. Stanęliśmy (ZP BCC oraz jego przedstawiciel w Komisji) wobec dylematu, jak głosować w ostatnim, finalnym glosowaniu w Komisji Kodyfikacyjnej. Możliwości było kilka, żadna z nich jednoznaczna. Po głębokiej analizie i poszukiwaniu rozwiązania najlepszego, pomimo wielu zastrzeżeń, ZP BCC poprzez swojego reprezentanta zdecydował się oddać głos za przyjęciem projektów.

Jednocześnie Związek złożył na piśmie swoje zastrzeżenia, dotyczące szeregu regulacji, którym w szczególności się sprzeciwia. Najważniejsze z tych zastrzeżeń przedstawiamy poniżej:

1. Wprowadzenie domniemania istnienia stosunku pracy w przypadku pracy w strukturach jednostki organizacyjnej zatrudniającego, przy jednoczesnej bardzo szerokiej definicji struktury organizacyjnej oraz nałożenie na pracodawcę obowiązku przeprowadzenia dowodu, że praca nie jest wykonywana pod jego kierownictwem, w sytuacji gdy zaprzecza istnieniu stosunku pracy

W projekcie Kodeksu Pracy wprowadzono domniemanie, zgodnie z którym praca wykonywana w strukturach jednostki organizacyjnej zatrudniającego jest pracą wykonywaną na podstawie umowy o pracę. Jednocześnie istotne wątpliwości dotyczące ustalenia, czy praca jest wykonywana w formie zatrudnienia czy samozatrudnienia, mają być przez sąd rozstrzygane na korzyść zatrudnienia. Jest to bardzo silne domniemanie i choć w projekcie przewidziano od niego wyjątki, to w ocenie ZP BCC jest za daleko idące. Zwłaszcza, że w razie sporu sądowego to na pracodawcę, który zaprzecza istnieniu stosunku pracy, został „przerzucony” ciężar dowodu, że praca nie była wykonywana pod jego kierownictwem. Trzeba jednak przyznać, że Komisja zaproponowała w tym dziale także korzystne dla pracodawców rozwiązania – ustalenie istnienia stosunku pracy ma bowiem objąć okres nie dłuższy niż 12 kolejnych miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym wniesiono pozew o ustalenie. A w przypadku ustalenia istnienia stosunku pracy, pracownikowi ma przysługiwać za pracę w godzinach nadliczbowych dodatek w wysokości 25% wynagrodzenia niezależnie od tego, czy praca nadliczbowa była wynikiem przekroczenia dobowej czy przeciętnie tygodniowej normy czasu pracy.

2. Wprowadzenie obowiązku uzasadniania przez pracodawcę wypowiedzenia umowy o pracę na czas określony, skomplikowanie procedury wypowiadania umowy o pracę u pracodawców zatrudniających powyżej 10 pracowników oraz zmiany dotyczące wypłaty odpraw u małych pracodawców i obowiązku zaoferowania pracownikom innej pracy przez pracodawcę zatrudniającego powyżej 10 pracowników

W istotnej części, zmiany dotyczące rozwiązywania umów o pracę poszły niestety w odwrotnym kierunku niż oczekiwania pracodawców. Oczekiwano znacznych ułatwień, tymczasem procedura wypowiadania umów o pracę u pracodawców zatrudniających powyżej 10 pracowników została bardzo rozbudowana. Zgodnie z przyjętymi w projekcie Kodeksu Pracy rozwiązaniami pracodawca zobowiązany będzie do zawiadomienia pracownika o zamiarze wypowiedzenia mu umowy o pracę, a następnie – w przypadku złożenia przez pracownika takiego wniosku – będzie miał obowiązek skonsultowania zamiaru wypowiedzenia z reprezentującą pracownika organizacją związkową, a także przeprowadzenia wysłuchania pracownika w obecności wskazanej przez niego osoby. Proces wypowiadania umowy ulegnie więc znacznemu wydłużeniu, a przede wszystkim skomplikowaniu. Jedynie dla małych pracodawców – zatrudniających do 10 pracowników, przewidziano możliwość „wykupienia się” od podawania przyczyny wypowiedzenia umowy o pracę za zapłatą rekompensaty w wysokości 1-3 miesięcznego wynagrodzenia.

Znacznym obciążeniem dla małych pracodawców będzie przewidziany w projekcie Kodeksu Pracy obowiązek wypłaty odprawy w przypadku rozwiązania z pracownikiem umowy o pracę z przyczyn jego niedotyczących. Dla pracodawców zatrudniających powyżej 10 pracowników takim obciążeniem będzie natomiast obowiązek zaoferowania innej pracy, na którą pracodawca ma zapotrzebowanie i do której pracownik posiada kwalifikacje lub może je z łatwością nabyć. Powyższe rozwiązania, zwiększające obciążenia pracodawców, mają równoważyć zmiany dotyczące obowiązku wypłaty odpraw dopiero po dwóch latach pracy u danego pracodawcy oraz wprowadzenie przepisów, że o ile układ zbiorowy nie będzie wprowadzał innych zasad, odprawa nie będzie należna pracownikom, których średniomiesięczne wynagrodzenie za 3 miesiące przed wypowiedzeniem, było wyższe niż 8-krotność minimalnego wynagrodzenia za pracę.

3. Zmiany dotyczące objęcia kategorią czasu pracy części okresu podróży służbowych oraz dyżurów, w czasie których pracownik nie wykonywał pracy, a także zwiększenie stawki za pracę w godzinach nocnych

ZP BCC zwraca uwagę, że szereg zmian w zakresie czasu pracy, prowadzi do zwiększenia – i tak już znacznych – obciążeń pracodawcy. Są to m.in. (i) ustalenie, że czas dyżuru jest czasem pracy, nawet gdy w czasie jego pełnienia pracownik nie wykonywał pracy; (ii) obowiązek udzielenia dnia wolnego lub zapłaty 20% wynagrodzenia zasadniczego za czas dyżuru pełnionego przez pracownika w domu, pomimo niewykonywania pracy w tym czasie; (iii) podwyższenie dodatku za pracę w godzinach nocnych do 20% stawki godzinowej wynikającej z wynagrodzenia zasadniczego pracownika określonego stawką godzinową lub miesięczną, (iv) obowiązek, co do zasady, zapłaty połowy wynagrodzenia zasadniczego za okres przejazdu w trakcie podróży służbowej, dłuższy niż przeciętnie 8 godzin w okresie rozliczeniowym czasu pracy.

W przepisach dotyczących czasu pracy wprowadzono również rozwiązania elastyczne, które warte są poparcia, a mianowicie możliwość wprowadzenia w układach zbiorowych pracy indywidualnych kont wynagrodzeń za godziny nadliczbowe pracowników, dopuszczalność opcji opt-out (pisemne oświadczenie pracownika o wyrażeniu zgody na pracę w wymiarze przekraczającym przeciętną liczbę godzin na tydzień w przyjętym okresie rozliczeniowym) w określonych w projekcie przypadkach, możliwość dzielenia stanowiska pracy na podstawie odrębnej umowy pomiędzy pracodawcą a pracownikami, czy regulacje dotyczące zespołowej organizacji pracy.

To jedynie przykładowe regulacje projektu Kodeksu Pracy. Można mnożyć przykłady rozwiązań Komisji, które warte są poparcia oraz te, którym zdecydowanie należy się sprzeciwić. BCC podkreśla jednak, że przyjęte przez Komisję Kodyfikacyjną Prawa Pracy projekty wymagają szeregu poprawek i dopracowania, a przede wszystkim szerokiej debaty pomiędzy partnerami społecznymi. Okazało się, że mieliśmy rację, zwracając uwagę na zbyt krótki czas działania Komisji. Trudno przecież oczekiwać, że Komisja Kodyfikacyjna przygotuje kompletne i spójne projekty dwóch Kodeksów w zakreślonym przez stronę rządową czasie zaledwie 18 miesięcy. Przypomnijmy, że poprzednia Komisja na analogiczne działania miała 4 lata. A mimo to, powiedzieć można, że „urobek” tamtej Komisji, trafił „de facto” do kosza. Mamy nadzieję, ze prace obecnej Komisji nie podzielą losu prac swojej poprzedniczki.