Jak polskie miasta walczą o jakość powietrza?

Przeczytaj także: Smog i jakość powietrza w Polsce: alarmujący raport

12 największych polskich metropolii zamieszkuje dziś przeszło 16 mln osób, co oznacza, że 42% całego naszego społeczeństwa każdego niemal dnia wdycha zanieczyszczenia. Niestety - w porównaniu z innymi miastami w Europie ogólny stan środowiska w metropoliach nad Wisłą nie przedstawia się najlepiej, co w znacznej mierze spowodowane jest złą jakością powietrza, zanieczyszczonego spalinami i tym, co wydobywa się z kominów.

Eksperci podkreślają, że poprawa w tym zakresie jest zależna nie tylko od nakładów na inwestycje w proekologiczny transport i odpowiednią infrastrukturę, ale również od edukacji mieszkańców odnośnie działań minimalizujących negatywny wpływ na środowisko.

„Stan środowiska naturalnego to tylko jeden z wielkich problemów w rozwoju polskich metropolii. Ze względu na złożoność problemu, nie da się go rozwiązać bez rzeczywistej, długofalowej współpracy w ramach całych obszarów metropolitalnych, współpracy z rządem i wszystkimi interesariuszami, strategicznego planowania i sięgania po innowacje społeczne oraz narzędzia inteligentnego rozwoju miast” – mówi prof. Witold Orłowski, główny doradca ekonomiczny PwC.

Jedną z ważniejszych przyczyn pogarszającej się jakości powietrza w Polsce jest dynamicznie rosnąca liczba samochodów. Liczba zarejestrowanych aut w polskich metropoliach wzrosła dwukrotnie w ciągu ostatnich 14 lat. Ponad 70% wszystkich aut to pojazdy 10-letnie i starsze. Obecnie nie funkcjonują w Polsce skuteczne zachęty do zakupu samochodów spełniających nowoczesne normy.

„Sprostanie ekologicznym wyzwaniom wymaga długofalowej współpracy ze wszystkimi interesariuszami, w tym przede wszystkim z mieszkańcami. Samorządom przypada szczególna rola budowania dialogu, atmosfery zaufania i gotowości na kompromis, co pozwoli na podejmowanie odważnych, czasem nawet niepopularnych działań” – podkreśla Dionizy Smoleń, dyrektor w zespole sektora publicznego i infrastruktury w PwC.

Jak polskie miasta walczą o jakość powietrza: rowery, kolej aglomeracyjna, drony

Inwestycja w programy wymiany i modernizacji instalacji grzewczych, które często są w bardzo złym stanie, a także poprawa stanu budynków mieszkalnych, przede wszystkim polegająca na ich ociepleniu, stanowi istotny element strategii walki ze smogiem. Takie działania podjęły m.in. Łódź i Wrocław. Z kolei w Katowicach podjęto decyzję o wykorzystaniu dronów do badania składu chemicznego dymu z kominów.

Szczecin postawił na zazielenienie przestrzeni miejskiej. W ramach programu Platan miasto prowadzi nasadzenia kilkuset drzew i krzewów. Do popularyzacji działań wspierających środowisko może przyczynić się wystawa światowa Horticultural EXPO 2024, której organizatorem będzie Łódź. Jednym z głównych tematów będzie promocja ekologicznych rozwiązań w miastach i powiązanie ich z rewitalizacją terenów poprzemysłowych.

Innowacje i nowe technologie również mogą pomóc w walce o jakość powietrza. W Krakowie przeprowadzany jest konkurs na innowacyjne sposoby zwalczania smogu, dzięki któremu przetestowano już m.in. ścianki z mchów, antysmogowe obrazy, czy sieć smogowych czujników.

Wiele miast coraz więcej środków przeznacza na inwestycje w transport alternatywny. Na przykład w Warszawie funkcjonuje jeden z największych systemów wypożyczalni rowerów miejskich w Europie. Do dyspozycji jest ponad 5 tys. rowerów, w tym elektryczne, dziecięce i tandemy. Z kolei w Białymstoku powstał pierwszy system miejskich rowerów wykraczający poza granice metropolii. W kierunku transportu innego niż samochodowy zwracają się także inne miejscowości. Poznań dołączył w tym roku do miast, które uruchomiły kolej aglomeracyjną. Podobne sieci dobrze funkcjonują również w Trójmieście, Warszawie, Wrocławiu, Łodzi i Krakowie. Natomiast Rzeszów prowadzi prace nad projektem, którego efektem ma być wprowadzenie w pełni autonomicznych, elektrycznych pojazdów. Jest to rozwiązanie unikatowe w skali europejskiej.

Transport publiczny też może być proekologiczny. Władze Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii podpisały porozumienie z Narodowym Centrum Badań i Rozwoju, dzięki któremu do 2023 roku w Metropolii może pojawić się nawet 300 elektrycznych autobusów. Natomiast w Warszawie do 2020 roku ma być dodatkowo ok. 130 takich pojazdów.

Eksperci PwC w raporcie zwrócili także uwagę na rolę strategicznego, długofalowego planowania działań, które umożliwia zrównoważony rozwój.

„Przemyślany i zaplanowany rozrost metropolii jest kluczowy również dla jej ekologicznego rozwoju. Niestety w dalszym ciągu w wielu metropoliach tylko niewielkie części powierzchni pokryte są planami zagospodarowania przestrzennego. Brak planu spowalnia proces zagospodarowania przestrzennego i sprzyja chaotycznemu rozwojowi miast, a także utrudnia stworzenie efektywnego systemu transportowego. Rozwój zrównoważony i ekologiczny to równoczesny rozwój we wszystkich obszarach działalności metropolii” – podsumowuje Zuzanna Bartczak, menedżer w zespole sektora publicznego i infrastruktury PwC.