Gabinet Cieni BCC: nowe rekomendacje dla rządzących

Przeczytaj także: Gabinet Cieni BCC: najnowsze rekomendacje dla rządu

PRIORYTETY – jakie działania i dlaczego powinien podjąć rząd w danym obszarze?

Gospodarka

DR JANUSZ STEINHOFF, minister gospodarki Gospodarczy Gabinet Cieni BCC

SYSTEM WSPARCIA ENERGOCHŁONNEJ CZĘŚCI PRZEMYSŁU

Dynamicznie rosnące ceny energii elektrycznej w Polsce w szczególny sposób zwiększają koszty produkcji w energochłonnych branżach naszego przemysłu. Ceny energii w krajach UE w znaczącym stopniu są zależne od kosztów emisji CO2, które w dużej mierze wynikają również z miksu energetycznego poszczególnych krajów oraz są konsekwencją przeprowadzonej reformy europejskiego systemu handlu emisjami (EU ETS). Koszt emisji 1 tony CO2 osiąga aktualnie wartość ok. 14-15 euro/tonę, czyli poziom prognozowany wcześniej na koniec 2019 r. W Polsce w efekcie faktu, że ok. 80 % energii elektrycznej wytwarzane jest z paliw stałych (węgiel kamienny i brunatny) poziom emisji jest znacząco wyższy (średnio o 50%) niż w większości krajów UE.

Dodatkowym czynnikiem wpływającym na cenę energii dla przemysłu w Polsce są koszty wdrożenia tzw. rynku mocy, które szacowane są przez Forum Odbiorców Energii Elektrycznej i Gazu na ok. 30 zł/MWh. W konsekwencji tych czynników, koszty energii dla dużych odbiorców przemysłowych (o zużyciu rocznym powyżej 1TWh) są w Polsce ponad 30% wyższe niż np. w Niemczech, gdzie przemysł korzysta ze skutecznych systemów wsparcia, które znacząco niwelują konsekwencje reformy EU-ETS.

Wprowadzenie podobnych systemów wsparcia dla energochłonnej części polskiego przemysłu (wymagające notyfikacji UE) jest więc niezbędne, aby zachować jego konkurencyjność. Wagę tego problemu potwierdza fakt, iż branże energochłonne naszego przemysłu stanowią 10% PKB, 12% dochodów podatkowych, a zatrudnienie w nich przekracza 8% (1,3 mln pracowników).

REFORMA SYSTEMU PODATKOWEGO

Istotnym priorytetem jest zapowiadana przez Ministerstwo Finansów reforma systemu podatkowego. Podzielam opinię pani minister Teresy Czerwińskiej, iż od wielu lat zawiłe, trudne w interpretacji przepisy podatkowe są główną barierą w prowadzeniu działalności gospodarczej. Zapowiedzi zniesienia deklaracji VAT (a przecież funkcjonuje już Jednolity Plik Kontrolny) ujednolicenie stawek VAT, odejście od systemu Polskiej Kwalifikacji Wyrobów i Usług, który stwarzał wiele problemów przedsiębiorcom, redukcja podatku CIT oraz opracowanie nowej ordynacji podatkowej, to działania których realizacja w istotny sposób ułatwi funkcjonowanie przedsiębiorstw w Polsce.

Finanse

PROF. STANISŁAW GOMUŁKA, minister finansów Gospodarczy Gabinet Cieni BCC

Minister finansów powinna publicznie, często i przekonująco wyjaśniać społeczeństwu dlaczego przy dobrej koniunkturze gospodarczej i nadzwyczajnej wpłacie przez NBP blisko 9 mld zł, zamiast nadwyżki mieliśmy w 2017 roku znaczny deficyt sektora finansów publicznych, jeden z największych w Unii Europejskiej. Powinna to robić tym bardziej, że deficyt bliski maksymalnego dopuszczalnego poziomu 3% PKB, dotyczył sektora rządowego, nie dotyczył sektora samorządowego.

Problemem głównym dla przedsiębiorców są w tej chwili szybko rosnące koszty pracy oraz brak rąk do pracy. Rola ministra finansów jest dość ograniczona, sprowadza się do działań poprzez budżet państwa: w rozbudowie szkolnictwa zawodowego, aktywizacji zawodowej osób w wieku 18-30 lat i osób w wieku ponad 50 lat oraz pobudzaniu przepływu ludzi z terenów wiejskich do zawodów pozarolniczych. Potrzebne są także działania finansowe i prawne zachęcające obcokrajowców do permanentnego osiedlania się w Polsce.

Problemami dodatkowymi dla przedsiębiorców są:

• wysokie na tle innych krajów UE ceny energii elektrycznej, z perspektywą wzrostu tych cen do roku 2025 o około 50%,
• brak nadal precyzyjnego programu rządowego w obszarze wytwarzania energii elektrycznej i cieplnej,
• potencjalnie wysokie kary za wyjątkowo wysoki poziom CO2 i innych trucizn w powietrzu oraz
• wzrost ryzyka inwestycyjnego na tle niepewności w relacjach Polski z UE, w związku z wątpliwościami dotyczącymi jakości praworządności i publicznego dystansowania się rządu wobec inwestycji zagranicznych w sektorze przedsiębiorstw.

Polityka podatkowa

DR IRENA OŻÓG, minister ds. polityki podatkowej Gospodarczy Gabinet Cieni BCC

1. Uprościć raportowanie mikroprzedsiębiorców, w szczególności w zakresie JPK i deklaracji VAT. Dotychczasowa możliwość rozliczania kwartalnego mikroprzedsiębiorców, została praktycznie zniweczona wymogiem comiesięcznego składania JPK. Jednocześnie, utrzymany został obowiązek składania deklaracji VAT, której treść, co do zasady, zawiera się lub powinna zawierać się w danych raportowanych w JPK.

2. Rozszerzyć katalog kosztów kwalifikowanych rozliczanych w ramach ulgi badawczo-rozwojowej o wydatki poniesione na usługi nabywane od podmiotów trzecich innych niż jednostki naukowe, w szczególności wydatki związane z działalnością badawczo-rozwojową ponoszone na wynagrodzenia wypłacane na podstawie umów o współpracę zawieranych z osobami prowadzącymi działalność w obszarze badań i rozwoju.

3. Wykreślić z ustawy z 10 maja 2018 r. o wspieraniu nowych inwestycji tzw. małą klauzulę przeciwko unikaniu opodatkowania jako niecelowej (w świetle obowiązującej ogólnej klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania) oraz zniechęcającej do działań inwestycyjnych.

4. Wyeliminować absurdy stawkowe, przez które w zasadzie ten sam produkt opodatkowany jest różnymi stawkami VAT. Dobrym kierunkiem jest tutaj nowa matryca VAT, ale pod warunkiem, że nie wpłynie na podwyższenie VAT dla usług/towarów nabywanych przez konsumentów.

5. Zlikwidować opresyjność państwa wobec obywateli działających w zaufaniu do organów, wydawanych przez nich interpretacji i zgodnie z zasadą, że co nie jest zakazane jest dozwolone.

6. Zlikwidować opresyjność państwa wobec przedsiębiorców, którym zarzuca się optymalizacje podatkowe rozumiane przez organ jako minimalizowanie ciężarów podatkowych.

7. Wprowadzić surowe kary dla urzędników/funkcjonariuszy odpowiedzialnych za wycieki materiałów z zatrzymań/aresztowań do mediów i egzekwowanie tych kar.

8. Jednym z największych problemów podatkowych pozostaje kwestia walki z oszustwami podatkowymi. Praktyka organów podatkowych z reguły przerzuca ryzyka i obciążenia związane z tą walką na przedsiębiorców. Konieczne jest rozłożenie wskazanych ryzyk i ciężarów pomiędzy organy podatkowe i podatników.

Rynek pracy i prawo pracy

ZBIGNIEW W. ŻUREK, minister pracy Gospodarczy Gabinet Cieni BCC

1. Pilnie dokonać deklarowanej wcześniej oceny, opracowanych przez Komisję Kodyfikacyjną Prawa Pracy, projektów kodeksów indywidualnego i zbiorowego prawa pracy i spowodować, by ruszyły prace legislacyjne, uwzględniające wyniki konsultacji społecznych oraz analizy ekonomiczne.

Kodeks pracy jest podstawową ustawą regulującą stosunki pracy w Polsce. Ten dziś obowiązujący w swoim podstawowym zapisie liczy ponad czterdzieści lat. Wielokrotnie nowelizowany z jednej strony zatracił czytelność – z drugiej, co nie mniej ważne, z roku na rok staje się mimo cząstkowych zmian coraz bardziej anachroniczny, coraz bardziej abstrahujący od dynamicznie rozwijających się stosunków pracy.

Aby temu zaradzić, w celu stworzenia projektu nowego Kodeksu pracy - na przestrzeni ostatnich kilkunastu lat, dwukrotnie powoływano komisje kodyfikacyjne. Działały one w latach 2002-2006 (przez cztery lata) oraz w latach 2016-2018 (półtora roku). Wyniki prac obu tych komisji nie trafiły na ścieżkę legislacyjną.

W szczególności, prace ostatnio działającej Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Pracy zakończyły się trzy miesiące temu, w marcu br. i w sprawie zapadła cisza, jeśli nie liczyć krytycznych ocen ze strony przedstawicieli partii rządzącej.

2. Możliwie szeroko otworzyć rynek pracy w Polsce dla obywateli innych państw.

Pamiętając o kwestiach bezpieczeństwa kraju, biorąc pod uwagę aktualną sytuację na rynku pracy w Polsce – należy go otworzyć możliwie szeroko dla obywateli innych państw. Usprawniając system monitorowania imigrantów jednocześnie umożliwiać im podejmowanie w Polsce legalnej pracy.

Brak rąk do pracy stanowi największą dziś chyba barierę rozwoju polskiej gospodarki. Jeżeli temu nie zaradzimy – nasza gospodarka będzie się zwijać. Jeżeli temu nie zaradzimy, czeka nas również katastrofa demograficzna, drastyczny spadek liczby pracujących i wzrost liczby osób w wieku poprodukcyjnym.

Na przestrzeni wieków imigranci w innych krajach walnie przyczyniali się do rozwoju ich nowych ojczyzn. Dobrym przykładem tego zjawiska mogą być Polacy, współtworzący bogactwo Stanów Zjednoczonych, Kanady, Australii, Wielkiej Brytanii czy Francji. Dziś ich potomkowie na wielu płaszczyznach wspierają kraj przodków, przyczyniając się do bardziej harmonijnego rozwoju globalizującego się świata.

PONADTO
Warto zauważyć, że trudno jest oceniać Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z punktu widzenia członka Gospodarczego Gabinetu Cieni. Oba gremia mają różne priorytety. Dla Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej najważniejsze wydają się być kwestie związane z działaniami związanymi z organizacją wsparcia wybranych grup społecznych, z zasady słabszych ekonomicznie.
Należało by się zastanowić, czy nie byłoby słuszniej kwestie gospodarcze, sprawy związane z rynkiem pracy, włączyć w zakres działania Ministerstwa Przedsiębiorczości i Technologii (Ministerstwa Gospodarki i Pracy), a MRPiPS przekształcić w resort o historycznej, pochodzącej z roku 1918 nazwie Ministerstwo Opieki Społecznej i Ochrony Pracy.

Ubezpieczenia społeczne

DR WOJCIECH NAGEL, minister ds. ubezpieczeń społecznych Gospodarczy Gabinet Cieni BCC

1. Projekt ustawy o PPK – rekomendacja uwzględnienia szczegółowych propozycji BCC.
BCC przygotował stanowiska wobec projektu ustawy o Pracowniczych Planach Kapitałowych, zarówno w fazie początkowej jak i końcowej tworzenia projektu. W trakcie konsultacji społecznych, które trwały formalnie do 21 marca br., przedłużone do 15 czerwca br., strony rządowa i społeczna współdziałały nad wypracowaniem możliwie najbardziej zbliżonego stanowiska wobec projektu.

W komunikacie z 15 czerwca br., Business Centre Club stwierdził m.in., iż: „dostrzega i pozytywnie ocenia uwzględnienie w projekcie ustawy o pracowniczych planach kapitałowych z 24 maja 2018 r. część zgłoszonych przez organizację postulatów. Równocześnie, zauważamy potrzebę stworzenia mechanizmów zachęcających Polaków do długoterminowych oszczędności, które będą uzupełnieniem ich budżetów domowych po przejściu na emeryturę, stanowiąc jednocześnie źródło finansowania projektów inwestycyjnych sektora przedsiębiorstw, co w perspektywie długoterminowej może przełożyć się na uzyskanie pozytywnych efektów gospodarczych. Projekt ustawy o pracowniczych planach kapitałowych ma szanse na osiągnięcie powodzenia wówczas, gdy będzie posiadał zaufanie społeczne. Ograniczenie obciążeń pracodawców i pracowników jest jednym z filarów budowy tego zaufania, które może zostać nadwyrężone w wyniku kumulacji kosztów związanych ze zniesieniem limitu tzw. 30-krotności o-zusowania i kosztów ponoszonych w związku z wpłatami do PPK oraz kosztami administracyjnymi związanymi z funkcjonowaniem planów kapitałowych.”.

BCC zgłosił uwagi generalne i szczegółowe, dot. poszczególnych przepisów ustawy, w trakcie całego procesu prac nad projektem. Wskazano, iż:

I. Proponowany sposób tworzenia i funkcjonowania PPK w zakładach pracy akcentuje konieczność zgodnego współdziałania pracodawców i pracowników. Zasada ta jest akceptowana przez członków BCC jako ważna w prowadzeniu działalności gospodarczej. Z badania ankietowego, przeprowadzonego wśród pracodawców BCC (głównie firm średniej wielkości), w lutym br., wynikło, że ponad połowa jej respondentów, oceniło przedłożony projekt rządowy o PPK - negatywnie. Zastrzeżenia przedsiębiorców wzbudziły: wzrost pozapłacowych kosztów pracy, oraz zamysł surowych kar, zawierających sugestię domyślnej nieuczciwości pracodawców w stosunku do pracowników.

II. Próba rozwinięcia w latach 2000-2018, tzw. trzeciego, dobrowolnego filara emerytalnego, nie powiodła się, w PPE zgromadzono niespełna 400 tys. uczestników, a indywidulane konta emerytalne gromadzą łącznie – niespełna 5% zatrudnionych.

III. PPK ma być nowym mechanizmem oszczędzania i nie będzie elementem systemu emerytalnego, co zasadniczo odróżnia je od OFE. Ten projekt dotyczy tworzenia oszczędności uczestników na cel emerytalny u pracodawcy, i ma na uwadze osłabienie systemu emerytalnego działaniami kolejnych rządów, począwszy od 2012 r, kiedy rozpoczęto demontaż OFE. Było to radykalne odejście od umowy społecznej przyjętej w 1999 r. i podważyło zaufanie obywateli do państwa.

Dzięki staraniom BCC, w projekcie ustawy, potwierdzono prywatną własność, dla tworzonych w ramach PPK aktywów składkowych uczestników – co jest niezbędne dla odbudowy zaufania ludzi dla działań państwa.