Wiedza na temat segregacji odpadów rośnie, ale...

Przeczytaj także: Jak nam idzie segregacja odpadów?

Fundacja ProKarton pracuje na co dzień nad projektami związanymi z edukacją ekologiczną społeczeństwa oraz promocją selektywnej zbiórki i recyklingu odpadów opakowaniowych. W ramach swojej stałej działalności Fundacja postanowiła wziąć pod lupę świadomość Polaków w kwestii selektywnej zbiórki szczególnego rodzaju odpadów opakowaniowych - opakowań wielomateriałowych. Chodzi tu o opakowania wykonane z minimum dwóch różnych materiałów, których nie można rozdzielić ani ręcznie, ani też przy zastosowaniu prostych metod mechanicznych.

Selektywna zbiórka oraz recykling opakowań wielomateriałowych to temat, który zarówno w mediach jak i przestrzeni publicznej zyskuje coraz większą popularność. Czy jednak samo nagłośnienie wystarcza, aby Polacy stosowali się do jego zasad? Jakie działania należy podjąć, aby zachęcić społeczeństwo do prawidłowego segregowania różnego rodzaju odpadów opakowaniowych? Na te pytania stara się odpowiedzieć najnowsze badanie Fundacji ProKarton.

JAK ZMIENIA SIĘ WIEDZA POLAKÓW NA TEMAT ZASAD SEGREGACJI ODPADÓW OPAKOWANIOWYCH?

Z badań Fundacji ProKarton prowadzonych na przestrzeni ostatnich trzech lat wynika, że wiedza Polaków na temat segregacji odpadów opakowaniowych utrzymuje się mniej więcej na stałym poziomie. Do zasad segregacji w odniesieniu do opakowań po różnych produktach stosuje się sześciu na dziesięciu Polaków (60 proc.). Najczęściej są to osoby posiadające wykształcenie wyższe oraz zamieszkujące małe miasta oraz wsie. Poziom wiedzy w zakresie segregacji jest najwyższy w województwach: kujawsko-pomorskim, podkarpackim oraz świętokrzyskim. W przeciwieństwie do osób starszych, młodzi ludzie w wieku od 15 do 29 lat nie przywiązują wagi do segregacji odpadów opakowaniowych w polskich domach (40 proc. ankietowanych).

Prawie połowa Polaków uważa, że ich wiedza na temat segregacji odpadów opakowaniowych w ciągu ostatnich 3 lat nie uległa zmianie (48 proc.). Brak różnic w poziomie wiedzy na temat segregacji odpadów dostrzegają przede wszystkim osoby starsze oraz te z wykształceniem podstawowym i zasadniczym zawodowym.

Osobami, które uważają, że ich wiedza na temat segregacji odpadów opakowaniowych zmieniła się w ciągu ostatnich 3 lat są przede wszystkim osoby młode z wykształceniem wyższym, mieszkające w małych miastach (38 proc.). Niestety aż 13 proc. badanych przyznaje, że dostrzega spadek poziomu swojej wiedzy nt. segregacji odpadów.

-Selektywna zbiórka oraz recykling odpadów opakowaniowych są tematami coraz częściej pojawiającymi się nie tylko w obszarze działań władz centralnych i samorządowych, ale także jako przedmiot debat angażujących opinię publiczną. W lipcu 2017 r. weszło w życie Rozporządzenie Ministra Środowiska w sprawie szczegółowego sposobu zbierania wybranych frakcji odpadów, zgodnie z którym na terenie całego kraju ujednolicony zostanie system selektywnej zbiórki w postaci czterech dostępnych pojemników: niebieskiego na papier, zielonego na szkło, żółtego na plastik, metal oraz odpady wielomateriałowe oraz brązowego na odpady ulegające biodegradacji. Ponadto w tym roku ustalono także strategiczne cele w zakresie rozwoju recyklingu odpadów komunalnych – odpowiednio 55% w 2025r. i 65% w 2035r. Jasno wyznaczone cele na poziomie władz lokalnych pozwalają także na wypracowanie i wdrożenie odpowiednich działań informacyjnych oraz edukacyjnych, co spowoduje, że w kolejnych latach będziemy mogli mówić o wzroście świadomości Polaków na temat segregacji odpadów opakowaniowych, a nie o jej spadku lub braku zmian – twierdzi Jan Jasiński, Prezes Zarządu Fundacji ProKarton, inicjator badania.

GDZIE POWINNY TRAFIAĆ ZUŻYTE KARTONY PO MLEKU I SOKACH?

Respondenci zapytani o to, do jakiego pojemnika wrzucają zużyte kartony po mleku i sokach w pierwszej kolejności wymienili pojemniki w kolorze żółtym (30 proc.), co oznacza prawie dwukrotny wzrost użycia odpowiedniego (żółtego) pojemnika/worka przeznaczonego do segregacji odpadów wielomateriałowych (w ubiegłym roku korzystanie z żółtego pojemnika deklarowało 17 proc. ankietowanych). Polacy przy segregacji odpadów wielomateriałowych na drugim miejscu wymienili pojemniki lub worki w kolorze niebieskim (16 proc.), zielonym (9 proc.) oraz brązowym (4 proc.).

Dla porównania rok temu korzystanie z pojemników niebieskich i zielonych do segregacji odpadów wielomateriałowych deklarowało 8 proc. badanych, a brązowych 4 proc respondentów.

Wśród badanych aż 36 proc. osób przyznaje, że nie zwraca uwagi do jakiego pojemnika wrzuca zużyte kartony po mleku lub sokach, co stanowi wyraźnie mniejszy odsetek w porównaniu do ubiegłego roku (45 proc. ankietowanych).

-W społeczeństwie rośnie świadomość dotycząca zasad selektywnej zbiórki w zakresie frakcji odpadów wielomateriałowych, niestety wciąż wysoki pozostaje odsetek osób wrzucających, np. kartoniki po mleku i sokach do pojemnika niebieskiego (papier), bądź zupełnie nie zwracających uwagi na to do jakiego pojemnika wyrzucają tego typu odpady Taka sytuacja może wiązać się z brakiem dostępności odpowiednich pojemników w pobliżu miejsca zamieszkania. Zgodnie z wspomnianym wcześniej Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 1 lipca 2017 r. o zasadach selektywnego zbierania wybranych frakcji odpadów, gminy mają czas do 2021 roku na wprowadzenie nowego systemu zarządzania odpadami, który pozwoli na ujednolicenie selektywnej zbiórki w cały kraju. Okres przejściowy oznacza jednak, że do tego czasu w niektórych gminach wciąż mogą być stosowane uprzednio obowiązujące rozwiązania, a więc kartoniki po mleku i sokach będą trafiać do nieodpowiedniego pojemnika – podkreśla Jan Jasiński, prezes Fundacji ProKarton.

JAKĄ MAMY MOTYWACJĘ DO SEGREGACJI ZUŻYTYCH KARTONÓW PO MLEKU I SOKACH?

Polacy w odpowiedzi na pytanie co zachęciłoby ich do segregowania zużytych kartonów po mleku i sokach w pierwszej kolejności wymienili jasną informację do jakiego pojemnika powinny trafiać poszczególne odpady oraz prowadzenie lepszych działań informacyjno- edukacyjnych w zakresie segregacji odpadów (36 proc.). W dalszej kolejności Polacy wskazywali lepszą dostępność pojemników do selektywnej zbiórki odpadów w miejscu zamieszkania (18 proc.), pewność, że proces selektywnej zbiórki i recyklingu odpadów opakowaniowych jest przeprowadzony rzetelnie (17 proc.). Na ostatnim miejscu znalazły się społeczne akcje zbierania kartonów, np. sprzątanie najbliższej okolicy (8 proc.).

23 proc. badanych twierdzi, że żadne dodatkowe działania nie zachęciłyby ich do wprowadzenia w życie zasad selektywnej zbiórki.

-Z badania wynika, że działania informacyjno- edukacyjne w zakresie selektywnej zbiórki odpadów są kluczowe, aby zachęcić Polaków do segregowania zużytych kartonów po mleku i sokach. Jako Fundacja staramy się nieustannie edukować nasze społeczeństwo oraz kształtować odpowiednie postawy ekologiczne zarówno wśród młodzieży, jak i osób dorosłych, między innymi poprzez prowadzenie działań edukacyjnych na różnych płaszczyznach. Przykładowo, współpraca z wybranymi szkołami podstawowych na terenie całej Polski, w zakresie stworzonego przez Fundację ekologicznego programu edukacyjnego „Zielona Szkoła Pana Kartona”, pozwoliła nam dotrzeć do prawie dwóch tysięcy dzieci i ich nauczycieli. Priorytetowe dla Fundacji zagadnienia, o których traktuje program, w tym przede wszystkim obowiązek selektywnej zbiórki wszystkich odpadów opakowaniowych (ze szczególnym uwzględnieniem kartonów po mleku i sokach) i ich recyklingu, są częścią większej kampanii pod hasłem „Nie ma śmieci, są surowce”. Poprzez tworzenie ekologicznych wydarzeń oraz wspieranie akcji i inicjatyw związanych z selektywną zbiórką i recyklingiem staramy się nieustannie podnosić poziom motywacji dla wprowadzania w życie zasad segregacji odpadów wśród Polaków. W konsekwencji będzie to realnie oddziaływać na wzrost poziomu recyklingu w Polsce – podkreśla Jan Jasiński, Prezes Zarządu Fundacji ProKarton.

KTO JEST ODPOWIEDZIALNY ZA EDUKACJĘ W ZAKRESIE SELEKTYWNEJ ZBIÓRKI ODPADÓW?

Respondenci zapytani o to, kto ich zdaniem jest odpowiedzialny za edukację w zakresie segregacji zużytych kartonów po mleku i sokach, na pierwszym miejscu wymienili władze samorządowe oraz szkoły (35 proc.), a dopiero w dalszej kolejności odpowiedzialność w tym zakresie przypisywali Ministerstwu Środowiska (15 proc.). Ankietowani, którzy najczęściej sygnalizują, że to właśnie władze samorządowe i szkoły są odpowiedzialne za edukację w zakresie segregacji, to przede wszystkim osoby z małych miast i wsi.

Osoby z dużych miast są zdania, że to media i wspólnoty mieszkaniowe powinny edukować jak segregować kartony po mleku i sokach (po 12 proc.). Mniejsza ilość respondentów uważa, że rola ta jest przypisana przede wszystkim producentom opakowań kartonowych (9 proc.) bądź organizacjom pozarządowym (6 proc.).

-Wielu Polaków jest zdania, że to władze samorządowe oraz szkoły powinny być odpowiedzialne za społeczną edukację w zakresie segregacji zużytych opakowań (w tym także dotyczącą odpadów wielomateriałowych). To właśnie na nich według opinii publicznej spoczywa ciężar edukowania nie tylko młodych ludzi, ale i dorosłych, którzy nie wiedzą lub mają w dalszym ciągu wątpliwości, jak poprawnie segregować odpady opakowaniowe. Ze swej strony jesteśmy przekonani, że wdrażanie do szkół podstawowych takich programów jak „Zielona Szkoła Pana Kartona” pozwoli nam zwiększać świadomość dzieci w zakresie segregacji odpadów, a tworzenie nowych kampanii informacyjnych oraz organizowanie wydarzeń propagujących poprawną segregację odpadów (w tym odpadów wielomateriałowych) ułatwi władzom oraz placówkom dydaktycznym rzetelne informowanie obywateli i kształtowanie właściwych nawyków konsumenckich w tym zakresie – podkreśla Jan Jasiński.

Metodologia:
Badanie zostało zrealizowane przez ośrodek Kantar TNS w dniach 25-30 maja 2018 roku, techniką wywiadów bezpośrednich wspomaganych komputerowo (CAPI), na ogólnopolskiej, reprezentatywnej próbie 1054 osób powyżej 15 roku życia.