Europa: wydarzenia tygodnia 32/2018

Przeczytaj także: Europa: wydarzenia tygodnia 31/2018

• Obecna sytuacja gospodarcza w Turcji jest bardzo niepokojąca. Już dziś wydarzenia w tym kraju mają widoczny wpływ na waluty rynków wschodzących i giełdy. "Financial Times" nie wyklucza możliwości zarażenia się tureckim krachem walutowym przez europejskie banki. Przyczyn obecnego stanu należy doszukiwać się w prowadzonej w Turcji od dłuższego czasu skrajnie nieodpowiedzialnej polityki fiskalnej i monetarnej oraz w ograniczeniu niezależności banku centralnego. Nastroje związane z gospodarką turecką gwałtownie pogorszyły się po fiasku rozmów z USA ws. nałożonych nowych stawek celnych, oraz decyzji D. Trumpa nakładającego na Ankarę podwójne cła na stal i aluminium (na stal do 50 proc. i aluminium do 20 proc.) i po zagrożeniu zakończeniem bezcłowej wymiany handlowej Stanów Zjednoczonych z Turcją. Skutek był piorunujący.... Lira osłabiła się wobec dolara o 15 proc. do nienotowanych dotąd poziomów. W tej sytuacji prezydent Recep Erdogan zagroził osłabieniem silnych dotąd związków politycznych i wojskowych z Waszyngtonem... Pojawiły się informacje mówiące o możliwości wsparcia przez Rosję słabnącej tureckiej gospodarki. Wiele wskazuje jednak na to, że przyspieszyło to ogłoszenie sankcji USA na Rosję za zamach na byłego rosyjskiego agenta Skripalai jego córkę w Wielkiej Brytanii... Wiele wskazuje na to, że amerykański udział w pogłębieniu tureckiego kryzysu ma "drugie dno". Chodziło zdyscyplinowanie sojusznika, bo Turcja w ostatnich latach wybiła się na niezależność od USA, zbliżyła się do Rosji, prowadzi samodzielną politykę w Syrii i w Iraku. A więc...
• Przywrócenie amerykańskich sankcji na Iran uderza w interesy europejskich firm. Jak wiadomo sankcje na Iran zostały zniesione po zawarciu w 2015 roku przez sześć światowych mocarstw (USA, Wielką Brytanię, Francję, Chiny, Rosję, Niemcy) porozumienia z tym krajem w sprawie ograniczenia jego programu nuklearnego. W maju USA wycofały się z tego porozumienia, ale pozostali uczestnicy tej umowy uznali ją za aktualną i stwierdzili, że będą ją przestrzegać. Podobne stanowisko zaprezentowała szefowa unijnej dyplomacji Federica Mogherini. Amerykańskiej decyzji towarzyszy ostrzeżenie, że żadna firma, która współpracuje z Iranem nie będzie mogła prowadzić interesów ze Stanami Zjednoczonymi. Analitycy nie mają wątpliwości, że prawdziwym celem Białego Domu jest zniszczenie irańskiej gospodarki i usunięcie Iranu z grona eksporterów surowców energetycznych, by na to miejsce weszły firmy amerykańskie...
• Kolejny etap burzenia dotychczasowych reguł w międzynarodowym handlu. Waszyngton nałożył z dniem 22 sierpnia nowe sankcje na Rosję. Powodem jest zarzut, że Moskwa użyła środka paralityczno-drgawkowego przeciwko byłemu rosyjskiemu agentowi Siergiejowi Skripalowi i jego córce w Wielkiej Brytanii. Moskwa zapowiada odwet, a premier Dmitrij Miedwiediew nazwał to wprost wypowiedzeniem wojny handlowej. Co obejmuje ta decyzja? W pierwszej kolejności dotyczą one spraw znaczeniu dla bezpieczeństwa narodowego, a więc inwestycji w rosyjskie projekty energetyczne, związane z zadłużeniem skarbu Rosji, majątkiem oligarchów, a także państwowych banków. W ramach tych sankcji jest też całkowity zakaz inwestowania w rosyjskie obligacje. D. Trump wzywa kraje NATO do pójścia śladem USA. Jednak nowym elementem jest zlecenie amerykańskim służbom wywiadowczym sporządzenie raportu ws. prywatnego majątku Władymira Putina. Należy spodziewać się kroków odwetowych ze strony Rosji.
• UE odpowiada na sankcje USA wobec Iranu broniąc interesów swoich firm. Szefowa unijnej dyplomacji Federica Mogherini, a także szefowie MSZ Francji, Niemiec i W. Brytanii wyrazili ubolewanie z powodu decyzji USA o wejściu w życie sankcji na Iran. Poinformowali, że będą w dalszym ciągu respektowali umowę z Iranem zawartą w 2015 roku. Nowością w tej sytuacji jest to, że po raz pierwszy w historii Unia wprowadza przepisy sprzed 20 lat o tzw. statusie blokującym (status blokujący został wprowadzony przez UE w 1996 r. w związku z restrykcjami gospodarczymi USA wobec Kuby. Warto jednak dodać, że UE nigdy dotąd nie skorzystała z tego narzędzia). Ponieważ sankcje uderzają rykoszetem w unijne firmy prowadzące biznes w Iranie, dlatego tak zwana dyrektywa blokująca ma im dać możliwość ubiegania się o odszkodowanie od USA z tytułu poniesionych strat. Dyrektywa ta unieważnia na terenie UE skutki wszelkich orzeczeń wydanych przez zagraniczne sądy na podstawie tych sankcji. Równocześnie unijne firmy będą mogły dochodzić odszkodowań od "osoby fizycznej lub prawnej, lub innego podmiotu powodującego szkodę, lub od osoby działającej w jej imieniu, lub pośrednika". Status blokujący zabrania też unijnym podmiotom stosowania się do tych sankcji, "z wyjątkiem sytuacji, w których wyjątkowo otrzymały upoważnienie od Komisji, ponieważ nieprzestrzeganie sankcji mogłoby poważnie zaszkodzić ich interesom lub interesom Unii".
• Gazprom "dopina" szczegóły techniczne Nord Stream 2. Na pierwotną trasę Nord Stream 2 wyraziły już zgodę: Szwecja, Niemcy i Finlandia. Na początku 2018 r. duński parlament wprowadził nowe prawo, które pozwala na zablokowanie budowy infrastruktury na swoich wodach terytorialnych, jeśli zagraża to bezpieczeństwu państwa. Od stycznia Gazprom czeka na decyzję władz duńskich w tej sprawie. Na wszelki wypadek rosyjski koncern przygotował alternatywny projekt trasy Nord Stream 2. Gazociąg, zamiast od południa, omijałby Bornholm od północy, co pozwoliłoby na uniknięcie wchodzenia na wody terytorialne Danii.

Komentarz do wydarzeń gospodarczych

---

MNIEJSZA, BO WAKACYJNA AKTYWNOŚĆ NA RYNKACH AKCJI I RYNKACH WALUTOWYCH...

Wakacyjną domeną jest mniejsza aktywność na rynkach akcji i rynkach walutowych. Tym samym jest mniej transakcji, a działalność inwestorów spada.

Sezon wakacyjny zaczął się od obaw dotyczących wojny handlowej między Stanami Zjednoczonymi a Chinami. Zastanawiano się jak ta wojna się rozwinie i w jakim stopniu uderzy w chińską gospodarkę. Napięcia na giełdzie związane z juanem rozlewały się po rynku walutowym i finansowym. To odbiło się także na polskiej walucie – złoty, jako waluta rynku wschodzącego zaczął wówczas spadać.

Lipiec i sierpień to miesiące, kiedy jest mniejsza aktywność, a w konsekwencji jest też niższa płynność. Na obniżoną aktywność na rynku akcji miały wpływ także Mistrzostwa Świata.

Ruch wzmógł się za to na polskiej giełdzie, wzrósł WIG i WIG20. Jest to związane z odreagowaniem wcześniejszego pesymizmu i gorszego traktowania Polski przez inwestorów. Jednocześnie inwestorzy coraz lepiej patrzą na polskie spółki. Pesymizm, który utrzymywał się do niedawna jest zastępowany bardziej przychylnym spojrzeniom ze względu na wzrost gospodarczy, który utrzymuje się bliżej 5 procent. To może ułatwić stronę przychodową.

Wojny handlowe są jednak wciąż sporym zagrożeniem, a obawa spowolnienia największej gospodarki rozwijającej się jest nadal realna. To może wpływać na osłabianie złotego w sierpniu o 5-7 groszy.

W sierpniu trzeba także patrzeć na poczynania Donalda Trumpa. To będzie wpływać nie tylko na relacje z Chinami, ale także ze strefą euro.

Konrad Białas, główny ekonomista Domu Maklerskiego TMS Brokers