Ferie zimowe 2019: koniunktura w turystyce dość zagadkowa

Przeczytaj także: Ferie zimowe 2019: nieco drożej niż rok temu

I. Ważne wydarzenia ostatniego tygodnia w turystyce wyjazdowej

Sprzedaż wycieczek wróciła do poziomu zbliżonego do sprzed roku

W mediach pojawiła się pięćdziesiąta pierwsza odsłona raportu z systemu MerlinX (41/2018), poświęconego rezultatom sprzedaży wycieczek w drugim tygodniu października. Czego dowodzi? Wyniki okazały się niewiele lepsze niż w analogicznym okresie rok wcześniej. W przypadku najważniejszych z perspektywy branży imprez lotniczych dynamika sprzedaży sięgnęła +2,0 procent. Dla porównania, tydzień wcześniej było to +12,8 procent, a przed dwoma tygodniami +23,4 procent.


Pomimo zaledwie kosmetycznego wzrostu w tym sezonie, wysoka dynamika sprzedaży sprzed roku (czarna linia) zaowocowała pokaźną dynamiką w ujęciu dwuletnim (+ 81,7 procent). To lepszy wynik od osiągniętego przed tygodniem (+77,1 procent) i dwoma tygodniami (+60,5 procent). Po 13 tygodniach dużego marazmu (tygodnie 22-34), od ostatniego tygodnia sierpnia dwuletnia dynamika po bardzo silnym trendzie wzrostowym, wspięła się na bardzo wysokie poziomy, a sytuacja taka była z wyprzedzeniem sygnalizowana w naszych materiałach tygodniowych.

Dane o wzroście sprzedaży wycieczek w okresie dwuletnim są jednak coraz wyraźniej skutkiem wysokich wzrostów sprzed roku. Jak zaznaczaliśmy wcześniej należy pamiętać, że tak wysokie przyrosty są w dużym stopniu skutkiem wydłużania tegorocznego i poprzedniego sezonu na niektórych kierunkach, a zatem pojawieniem się dodatkowej podaży ofert, której w porównywalnym okresie roku ubiegłego w takiej skali nie było. Dwa lata temu efekt ten był silniejszy prawdopodobnie z powodu niekorzystnej pogody, podczas gdy w obecnym sezonie aura zachęcała wiele osób do spędzenia wypoczynku w kraju.

Pierwszy raport ze sprzedaży wycieczek w nowym roku turystycznym 2018/2019

W minionym tygodniu opublikowano też inauguracyjny raport z systemu MerlinX dotyczący sprzedaży wycieczek z wyjazdami w nowym sezonie turystycznym w typowej wersji. Przed kilkoma tygodniami była wprawdzie opublikowana informacja o sprzedaży, ale w niepełnej wersji. Obie te informacje mają jednak cechę wspólną, a jest nią dość pesymistyczny obraz dotyczący początków sprzedaży nowego sezonu. Poniżej prezentujemy wykres bazujący na danych z tego raportu w wersji takiej jak stosowana dla kończącego się już sezonu. Jest na nim ukazana dynamika dwuletnia, gdyż tygodniowe bazy dla dynamik ukazywanych w raporcie nadal nastręczają poważnych wątpliwości. Dzieje się tak dlatego, że poważna część sprzedaży wycieczek roku turystycznego 2018/2019 stanowią wyjazdy zimowe, które według raportów przyrosły o około 2,5 procent, podczas gdy z wielu innych źródeł wynika wzrost około 8-krotnie większy, czyli ponad 20-procentowy.

Taką sytuację można częściowo poprawić odnosząc się do bardziej wiarygodnej bazy sprzed dwóch lat, czyli tak jak było to stosowane w odniesieniu do sezonu 2017/2018. Poniżej przedstawiono wykres w takim właśnie ujęciu. Jak widać sprzedaż ostatnich dwóch tygodni jest na poziomie znacząco niższym niż przed rokiem (pomimo prawdopodobnie i tak zaniżonej bazy), ale wcześniejsza sprzedaż, która przedstawiona jest tu łącznie jako sprzedaż skumulowana do 39 tygodnia roku przedstawiała się zdecydowanie korzystniej.

Trzeba jednak pamiętać, że część tej sprzedaży była dokonywana w okresach, gdy baza dla porównań była zerowa (sezon sprzedażowy lata w tym roku wystartował wcześniej), a część dotyczy wyjazdów w sezonie zimowym, który jest sprzedawany przez wielu organizatorów już od miesięcy wiosennych i według różnych danych kształtowała się na ogół pomyślnie.

Nowy sezon – nowy kłopot dla organizatorów

Na razie wygląda na to, że nienajlepsza passa biznesowa będąca udziałem touroperatorów ulega przedłużaniu. Mijający już sezon przebiegał wprawdzie pod znakiem wysokiej dynamiki wzrostu sprzedaży, ale w jego drugiej części mieliśmy do czynienia ze znaczną nierównowagą rynkową (duża nadpodaż), co skutkowało okresowo bardzo niskimi cenami na poziomie istotnie poniżej kosztów. Teraz ceny są znacznie korzystniejsze – chociaż ich wzrost rok do roku często nie pokrywa przyrostu kosztów np. paliwa lotniczego – natomiast już pojawiły się kłopoty z odpowiednim poziomem sprzedaży.

Sezon letni sprzedaje się na razie zaskakująco słabo

W poprzednim materiale poruszaliśmy temat niepokojąco słabej sprzedaży lata wynikający z bieżących statystyk sieci sprzedaży Wakacje pl. Przybliżone zaawansowanie sumarycznej sprzedaży wydaje się obecnie być na poziomie wyraźnie poniżej oczekiwań zwłaszcza w odniesieniu do kierunków premiowych lub mieszanych, choć bardzo słabą sprzedaż Grecji można po części tłumaczyć oczekiwaniem na ofertę jednego z dwóch głównych graczy na tym kierunku czyli biura Grecos Holiday. Skalę zmartwienia słabym zaawansowaniem sprzedaży powiększa jeszcze wcześniejszy start sprzedaży wycieczek, który nastąpił w tym sezonie u wielu z organizatorów.

Sezon zimowy - sprzedaż lepsza, ale bez rewelacji

Biorąc pod uwagę te same trzy zasadnicze czynniki, którymi operowaliśmy przy omawianiu szacowanej sprzedaży sezonu letniego, czyli przewidywany wzrost sprzedaży rok do roku, wzrastający udział sprzedaży w kanałach własnych wiodących organizatorów dość skutecznie promujących taką sprzedaż, która jednak nie jest uwidoczniona w statystykach Wakacji.pl, oraz najprawdopodobniej bardzo dobrą sprzedaż oferty biura TUI Poland, której około 2/3 wymyka się obecnie statystykom sprzedaży sieci multiagenta, można na razie oszacować, że bezwzględna wartość sprzedaży pozostaje na razie na poziomie o około 10 procent wyższym niż przed rokiem.

Przebieg relatywnej sprzedaży, czyli w relacji z rozmiarami sezonu letniego reprezentowanego przez już stosunkowo dobrze podliczony w systemie statystyk portalu Wakacje.pl lipiec w tym i w zeszłym sezonie zimowym przedstawia poniższy wykres

Widoczne jest na nim wyraźne zapóźnienie tegorocznej sprzedaży zimy, a dodatkowo niepokojący jest fakt, że skala tego zapóźnienia jeszcze nadal delikatnie rośnie, co można zauważyć po rozchodzących się krzywych reprezentujących ten oraz poprzedni sezon oraz nieco różniących się ich katach nachylenia.

Kolejny wykres pokazuje przybliżoną dynamikę wzrostu/spadku rezerwacji na poszczególnych najistotniejszych kierunkach zimowych zbiorczo dla wyjazdów w okresie listopad 2018 - marzec 2019. Dane te skonstruowane są o oparciu o oszacowane i przyjęte założenie przybliżonej dynamiki bezwzględnego wzrostu rynku wyjazdów zimowych jako całości o 10,4 procent.

Wielkości oraz znaki słupków dla poszczególnych krajów wskazują na razie na znaczny popyt na kierunkach bardziej charakterystycznych dla tzw. Polski B, zaś mniejszy niż przed rokiem na zdecydowanej większości pozostałych.

Do wszystkich tych pierwszych danych należy podchodzić jeszcze z rezerwą, gdyż orientacyjne zaawansowanie sprzedaży sezonu zima 2018/2019 jest jeszcze na wstępnym etapie i kształtuje się w okolicach 10 procent.

Szybki przegląd możliwych przyczyn słabszych chęci nabywania zagranicznych wycieczek

Obecnie najwięcej emocji w branży budzą kwestie głębokiej nierównowagi popytowo-podażowej oraz ofensywna polityka cenowa biura TUI Poland. Problem jednak w tym, że nierównowaga jest też skutkiem niewłaściwego, czyli nazbyt optymistycznego oszacowania (lub świadomego przestrzelenia) możliwości popytowych społeczeństwa przy rozsądnych poziomach cenowych. Ponieważ podaż okazała się w tych warunkach wyższa od popytu, względna równowaga musiała być poszukiwana przy niższych poziomach cenowych. W niektórych okresach, zwłaszcza od połowy czerwca do połowy sierpnia, jej poziom wypadał istotnie poniżej ponoszonych przez organizatorów kosztów.

Jak zatem podejść do kwestii rozsądnego oszacowania popytu w kolejnym sezonie. Zastrzegając ogromną skrótowość potraktowania tego tematu warto wziąć pod uwagę kilka czynników.

Słabnąca dynamika wzrostu realnych wynagrodzeń

Jest to temat wielokrotnie omawiany w materiałach tygodniowych. Obecnie nasza sytuacja na tym polu na tle regionu ponownie uległa pogorszeniu. Polega to na tym, że jedyny kraj, który ostatnio jeszcze dość często wykazywał się niższym tempem wzrostu wynagrodzeń, czyli Słowacja, w lipcu i sierpniu okazała się już lepsza pod tym względem spychając nas do niechlubnej roli czerwonej latarni naszej części Europy. Jest to tym bardziej dziwne, że tempo wzrostu PKB (też jest liczone w kategoriach realnych) akurat u nas jest najwyższe w regionie, a zatem relacja jednego czynnika z drugim jest dla Polski podwójnie niekorzystna.

Program 500+ obecnie już hamuje tempo wzrostu turystyki

Działacze turystyczni w dużej części dość długo opierali się tezie o silnie pro-wzrostowym charakterze tego programu pokpiwając nieraz z niego w dość mało eleganckiej formie. Teraz niemal wszyscy wygłaszają na ten temat pochlebne opinie i to akurat w czasie, kiedy mówiąc kolokwialnie, zaczął on już „kręcić do tyłu”. Wynika to z dwóch przyczyn. Jedną są rosnące dochody rodzin, co powoduje, że niektóre dzieci wypadają z uprawniających do programu progów dochodowych, a druga to brak waloryzacji programu co sprawia, że w obliczu inflacji jego realna wartość spada.

Dekonsumpcja asekuracyjna

Zjawisko to wymaga osobnego omówienia (w turystyce jest generalnie słabo zbadane) i w ujęciu węższym oznacza ograniczanie konsumpcji w obawie przed niekorzystnymi zmianami w sferze dochodowej gospodarstw domowych w wyniku np. konsekwencji zmiany władzy, czy niezależnych zmian koniunktury mającymi charakter zewnętrzny.

O wczesnych symptomach takiego zjawiska może świadczyć zaskakująco wyraźny spadek dynamiki sprzedaży detalicznej we wrześniu, w tym w dużej mierze artykułów ogólnej potrzeby jak RTV, AGD, mebli, odzieży, czy obuwia.

Konsumenckie wnioski o ostatniego sezonu w turystyce

Ostatni sezon w polskiej turystyce wyjazdowej dał sporo do myślenia niektórym konsumentom zwłaszcza w kontekście optymalnego wyboru terminu wyjazdów i terminu zakupu imprez turystycznych. Prawidłowe rozpoznanie tej kwestii może mieć poważne znaczenie dla skuteczności zabiegów organizatorów nakierowanych na utrzymanie równowagi podażowo – popytowej, jak również na prowadzenie optymalnej polityki cenowej.

Lista ta nie jest oczywiście pełna, ale do kwestii będziemy często powracać, zwłaszcza w odniesieniu do kolejnych etapów rozwoju sytuacji na polskim rynku turystyki wyjazdowej