Zasiłki rodzinne i inne świadczenia na rzecz rodziny w 2017 r.

Przeczytaj także: Kto pobiera świadczenia rodzinne?

Świadczenia rodzinne

Jak wynika z danych przedstawionych przez GUS, w 2017 roku na świadczenia rodzinne, których celem było finansowe wsparcie rodzin z dziećmi i z osobami niepełnosprawnymi, przeznaczono 9,9 mld zł. Ze świadczeń tych korzystało średnio miesięcznie 1 938,8 tys. beneficjentów, a przeciętnie w miesiącu wypłacano ich 4 441,3 tys. W zestawieniu z 2016 r. liczba świadczeniobiorców korzystających ze świadczeń rodzinnych wzrosła o 0,9%, a kwota wypłaconych świadczeń okazała się o 5,9% wyższa. Wśród wydatków na świadczenia rodzinne, podobnie jak w poprzednich latach, dominowały wydatki na pomoc skierowaną do rodzin z dziećmi, czyli zasiłki rodzinne wraz z dodatkami, zapomogi z tytułu urodzenia się dziecka i świadczenia rodzicielskie – 59,4% ogólnej kwoty wydatków. Natomiast wydatki na pomoc skierowaną dla osób niepełnosprawnych, czyli na świadczenia opiekuńcze,
stanowiły 40,6% ogólnej kwoty wydatków.

Zasiłek rodzinny

W 2017 r. wypłacono zasiłki rodzinne w kwocie 3 023,4 mln zł (tj. o 2,8% więcej niż w 2016 r.). Średnio miesięcznie zasiłek rodzinny pobierało 1 119,2 tys. rodzin, tj. o 0,1% więcej niż
w 2016 r. Najliczniejszą grupę wśród rodzin pobierających zasiłek rodzinny stanowiły rodziny z dwojgiem dzieci uprawnionych do zasiłku (457,3 tys. rodzin, tj. 40,9% rodzin uprawnionych do zasiłku) oraz z jednym dzieckiem (425,4 tys. rodzin, tj. 38,0% rodzin uprawnionych). Najmniej liczną grupę stanowiły rodziny z trojgiem i więcej dzieci (236,5 tys., tj. 21,1% rodzin uprawnionych). Wśród rodzin pobierających zasiłki rodzinne, rodziny pełne stanowiły 78,8% (881,8 tys. rodzin), pozostałe 21,2% to rodziny niepełne (237,5 tys. rodzin). W 2017 r. z zasiłków rodzinnych korzystało 134,1 tys. rodzin z dzieckiem niepełnosprawnym, co stanowiło 12,0% wszystkich rodzin pobierających zasiłek rodzinny. Rodziny z dzieckiem niepełnosprawnym stanowiły 11,8% rodzin pełnych i 12,6% rodzin niepełnych.

Przeciętnie miesięcznie zasiłek rodzinny wypłacano na 2 195,9 tys. dzieci, przy czym najliczniejszą grupę stanowiły dzieci w wieku 6–12 lat (827,3 tys. – 37,6% ogólnej liczby dzieci z zasiłkiem rodzinnym) oraz poniżej 6 lat (670,0 tys. dzieci – 30,5% ogólnej liczby dzieci z zasiłkiem).

W pozostałych grupach wieku udziały były niższe, dzieci w wieku 13–15 lat stanowiły 14,3%, w wieku 16–17 lat – 9,8%, a młodzież 18-letnia i starsza, która pozostawała na utrzymaniu głównie z powodu nauki – 7,8% wszystkich dzieci, na które wypłacano zasiłek rodzinny. Udział dzieci w wieku poniżej lat 18, na które rodzice otrzymali zasiłek rodzinny w ogólnej liczbie dzieci w tym wieku w 2017 r. wynosił 29,3% i był niższy o 0,1 p. proc. w porównaniu z 2016 r. Omawiany wskaźnik wykazywał znaczne zróżnicowanie terytorialne, osiągając najniższe wartości (24,0% i mniej) w dwóch województwach dolnośląskim i śląskim, a najwyższe wartości (37,1% i więcej) w województwach: lubelskim, podkarpackim i świętokrzyskim.

Rodziny korzystające z dodatków do zasiłku rodzinnego

W 2017 r. osoby pobierające zasiłki rodzinne otrzymały dodatki do tych zasiłków na kwotę 1,5 mld zł, co stanowiło 15,1% ogólnej kwoty świadczeń rodzinnych.

W omawianym roku średnio miesięcznie wypłacono 1 044,6 tys. tych świadczeń, czyli o 1,1% więcej niż w 2016 r. Wydatki na dodatki do zasiłków rodzinnych sfinansowane zostały z budżetu państwa, a dodatkowo gminy z własnych środków (zgodnie z art. 15 ustawy o świadczeniach rodzinnych) wydały 11,9 mln zł na zwiększenie tych kwot.

Spośród wydatków na dodatki do zasiłków rodzinnych największą kwotę – 381,2 mln zł (25,5%) wypłacono z tytułu wychowywania dziecka w rodzinie wielodzietnej, a najmniejszą – 127,9 mln zł (8,6%) z tytułu urodzenia się dziecka.

Świadczenia opiekuńcze

W ogólnej kwocie świadczeń rodzinnych wypłaconych w 2017 r. – 4,0 mld zł, tj. 40,6% stanowiły świadczenia opiekuńcze skierowane do osób niepełnosprawnych. W porównaniu z 2016 r. kwota świadczeń opiekuńczych wzrosła o 7,2%, a ich udział w ogólnej kwocie świadczeń rodzinnych o 0,5 p. proc. Ponad połowę kwoty przeznaczono na świadczenia pielęgnacyjne (2,1 mld zł). Pozostała część to zasiłki pielęgnacyjne (1,7 mld zł) oraz specjalny zasiłek opiekuńczy (270,5 mln zł). Zasiłek pielęgnacyjny wypłacono średnio miesięcznie dla 912,4 tys. osób, tj. o 0,5% mniej niż w 2016 r. W strukturze zasiłków pielęgnacyjnych najwyższy udział – 74,4% stanowiły zasiłki wypłacane osobom niepełnosprawnym w wieku 16–74 lata.

Zasiłki dla niepełnosprawnych dzieci w wieku poniżej 16 lat stanowiły 23,2%, natomiast dla osób, które ukończyły 75 lat – 2,4%. W omawianym roku zasiłek pielęgnacyjny wypłacono przeciętnie miesięcznie dla 211,3 tys. dzieci w wieku poniżej 16 lat. Udział dzieci niepełnosprawnych, na które rodzice otrzymywali zasiłek pielęgnacyjny w ogólnej liczbie dzieci w tym wieku wynosił 3,4%. W 2017 r. świadczenie pielęgnacyjne przyznano średnio miesięcznie dla 123,2 tys. osób, a specjalny zasiłek opiekuńczy dla 43,9 tys. osób.

Jednorazowa zapomoga z tytułu urodzenia dziecka

W 2017 r. jednorazowa zapomoga z tytułu urodzenia dziecka, tzw. „becikowe” skierowana została do rodziców 300,0 tys. dzieci, co stanowiło 74,6% ogólnej liczby urodzonych dzieci. Wydatki na wypłatę jednorazowej zapomogi z tytułu urodzenia dziecka finansowane z budżetu państwa wyniosły 300,0 mln zł i były niższe o 1,5% w porównaniu z 2016 r. Wśród rodzin pobierających jednorazową zapomogę z tytułu urodzenia się dziecka najwięcej, tj. 46,3% stanowiły rodziny z jednym dzieckiem, rodziny z dwójką dzieci – 38,4%, a rodziny wielodzietne (z trójką dzieci i więcej) – 15,3% omawianej zbiorowości. W 2017 r. wypłacono dodatkowo ponad 10 tys. zapomóg z tytułu urodzenia dziecka ze środków własnych gmin na łączna kwotę 9,3 mln zł.

Świadczenie rodzicielskie

Wprowadzone od 1 stycznia 2016 r. świadczenie rodzicielskie przysługuje osobom, które urodziły dziecko, a które nie otrzymują zasiłku macierzyńskiego lub uposażenia macierzyńskiego. W 2017 r. wydatki na świadczenia rodzicielskie wyniosły 1 044,6 mln zł i stanowiły 10,6% wszystkich wydatków na świadczenia rodzinne, a pobierało je średnio miesięcznie 94,9 tys. osób. W porównaniu z poprzednim rokiem wzrosła zarówno kwota jak i średnio miesięczna liczba wypłaconych świadczeń rodzicielskich (odpowiednio o: 21,1% i 21,6%).

Składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne

Za osoby pobierające świadczenia pielęgnacyjne i specjalny zasiłek opiekuńczy opłacane są składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz składki na ubezpieczenia zdrowotne. W 2017 r. na składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe wydano 491,9 mln zł. Składki te zostały opłacone przeciętnie miesięcznie za 135,3 tys. świadczeniobiorców. Na składki na ubezpieczenia zdrowotne wydano 87,3 mln zł, a opłacono je za 75,5 tys. świadczeniobiorców.

Świadczenia z funduszu alimentacyjnego

Z funduszu alimentacyjnego może korzystać osoba uprawniona do pobierania alimentów od rodzica na podstawie tytułu wykonawczego pochodzącego lub zatwierdzonego przez Sąd, jeżeli egzekucja okazała się bezskuteczna. W 2017 r. wypłacono 3,4 mln świadczeń z funduszu alimentacyjnego, tj. o 7,8% mniej niż w 2016 r. Świadczenia te wypłacono na łączną kwotę 1 346,7 mln zł, o 6,3% mniejszą niż w roku poprzednim. Średnio miesięcznie wypłacono 283,4 tys. świadczeń, a ich przeciętna kwota wynosiła 395,9 zł.

Ulgi prorodzinne

W 2016 r.5 według danych pozyskanych z Ministerstwa Finansów 4 057,6 tys. podatników skorzystało z odliczeń od podatku z tytułu ulg prorodzinnych na kwotę 5 625,0 mln zł.

W Polsce 17,4% podatników wykazujących przychód w zeznaniach PIT skorzystało z ulg prorodzinnych. W skali województw udział ten wahał się od 16,1% w województwie dolnośląskim do 19,3% w województwie podkarpackim. Łączna liczba dzieci, na które dokonano odliczenia od podatku jak również dzieci, na które przysługiwał zwrot nieodliczonej kwoty ulgi na dzieci wyniosła 6,4 mln. Równocześnie 558,2 tys. podatników skorzystało z preferencyjnego opodatkowania dochodów przysługującego osobom samotnie wychowującym dzieci.