Polska: wydarzenia tygodnia 22/2019

Przeczytaj także: Polska: wydarzenia tygodnia 21/2019

• Niestety mam wrażenie, że na temat stanu gospodarki nasze społeczeństwo wie niewiele. Równie mało rozumie ono tak reguły nią rządzące, jak i konkretne mechanizmy w niej działające oraz to, które z nich dominują na jakimś etapie rozwoju gospodarczego. Z żalem muszę też przyznać, że w kręgach rządzących pojawili się "zdolni" PR-owcy, którzy wspomagani coraz doskonalszymi środkami technicznymi oraz technologiami obróbki i przekazywania informacji, coraz skuteczniej wpływają na świadomość milionów obywateli, kształtują świadomość gospodarczą dużej części społeczeństwa... Lata obserwacji świata gospodarki i biznesu pozwalają mi na postawienie tezy, że generalnie gospodarka kieruje się prawami podobnymi do tych, które znamy z klasycznej fizyki, czy też z codziennego życia. Więcej wydasz niż masz, wpadasz w długi, tak czy inaczej długi będziesz musiał spłacić itp. Nie wchodząc w zbyt szczegółowe rozważania zwrócę uwagę na to, co prawie każda żona wie, a więc na czym polega skuteczne gospodarowanie finansami rodzinnymi i czym się kończy brak respektowania obowiązujących w tym zakresie reguł. Z tegorocznych wydarzeń polityczno – gospodarczych pozostały mi dwa ślady: pierwszy na początku br, kiedy decydenci informowali że budżet państwa nie ma już rezerw na dodatkowe wydatki, a potem szybko znalazły się one na podwyżki dla służb mundurowych: drugi, gdy w przedwyborczym okresie opublikowano decyzje o zwiększeniu wydatków i uruchomieniu programów społecznych szacowanych na ponad 40 mld zł. Nie miejsce tu i czas, by mówić o słuszności tych wydatków i sposobie rozdysponowania tych środków. Zwracam jednak uwagę na to, że w przedwyborczej bitwie nie usłyszałem, że zadłużenie Polski przekroczyło już granicę 1 biliona złotych, a w obecnej kadencji Sejmu, w latach 2016-18 zadłużyliśmy się dodatkowo na 110 mld zł, a rozliczenie za 2019 rok jest jeszcze przed nami... Na powyższe, niepokojąco wyglądające liczby zwrócił ostatnio uwagę prof. Dariusz Filar, ekonomista, były członek Rady Polityki Pieniężnej Prosty rachunek wskazuje, że średnio o 3 mld zł w każdym miesiącu wzrasta nasze zadłużenie. Wiele słyszymy o tempie wzrostu naszego PKB. Jest prawdą, że w roku 2018 było ono zbliżone do 5 proc., ale nie tłumaczy to szybki wzrost zadłużenia Teraz ten wskaźnik spada, wg prognoz wyniesie ono 3-4 proc. rocznie, a w roku przyszłym może to być nawet poniżej 3 proc. Będzie to miało swoje konsekwencje...
• W ostatnich latach dużo mówiono o luce podatkowej w podatku od towarów i usług (VAT) oraz o działaniach mających na celu jej zmniejszenie. Wstępne szacunki MF informują, iż luka podatkowa w podatku od towarów i usług (VAT) zmniejszyła się w 2018 roku do 12,5 proc. potencjalnych wpływów z 15,4 proc. rok wcześniej. Analizując skuteczność działań w tym zakresie przypominamy, że w latach 2012-2015" szacowano ją na poziomie 24-25 proc. Warto dodać, że w 2018 r. dochody z podatku od towarów i usług wyniosły 174 947 071 tys. zł i były wyższe o 8 947 071 tys. zł od kwoty prognozowanej w ustawie budżetowej. Ten wynik warto porównać do 2017 r. kiedy to dochody z podatku VAT były wyższe o 18 145 860 tys. zł, tj. o 11,6 proc. nominalnie i o 9,8 proc. realnie w stosunku do roku poprzedniego.
• Energetyka to jeden ze strategicznych problemów polskiej gospodarki. Ostatnie dni są wyjątkowo ciepłe i przypominają nam o możliwym wzroście zapotrzebowania na energię (klimatyzatory), ale też są to trudniejsze warunki pracy naszych elektrowni, (w większości węglowych). Nie oznacza to, że grozi nam powrót trudnych warunków zasilania gospodarstw rodzinnych, fabryk i urzędów wraz ze zdarzającymi się w dawnych latach przerwami w zasilaniu. W opinii rządu jeśli zapotrzebowanie na energię będzie przekraczało możliwości jej produkcji, nie stanie się tragedia, bo nasza energetyka jest połączona do sieci europejskiej i może korzystać rezerw wspólnotowych. Nie zmienia to faktu, że od dawna mówimy o rozwoju naszej energetyki i niezbędnym zmienianiu jej struktury. Jeśli mówimy o poważnym stopniu wyeksploatowania naszych elektrowni i konieczności zwiększenia mocy produkcyjnych, to trzeba mieć świadomość, że Polska stoi przed dużą szansą na skok w stronę odnawialnych źródeł energii. Trudno powiedzieć, czy uda się nam tą szansę wykorzystać. W najnowszym badaniu firmy Kantar dla Greenpeace 76 proc. Polaków chce odejścia od węgla do 2030 r. Do tego dochodzą regulacje unijne, m.in. zobowiązania wynikające z pakietu klimatycznego. Jak na razie nie są zapowiadane żadne zmiany w polityce energetycznej... Budujemy obecnie kolejne bloki węglowe, po drodze mieliśmy walkę ministerstwa energii z wiatrakami. Podzielam opinię że w porównaniu ze stanem energetyki w innych krajach unijnych można powiedzieć, że przespaliśmy pewien dobry okres...
• O poszukiwaniu rozwiązań dających możliwość złagodzenia obciążeń kredytobiorcom, którzy kilka lat temu zdecydowali się na tzw. kredyty frankowe, czyli kredyty złotowe powiązane z frankiem szwajcarskim pisaliśmy wielokrotnie. Jak dotąd tego problemu nie udało się rozwiązać kompleksowo. Dziś szacuje się, że kredytobiorcy mają do spłaty łącznie ponad 100 miliardów złotych. Duża grupa frankowiczów przestaje czekać na decyzje ze strony rządzących, bierze sprawy w swoje ręce i drogą sądową nierzadko osiąga pozytywny skutek. Pozycję skarżących wzmocniło orzeczenie Sądu Najwyższego, sądów powszechnych i Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Przy okazji tego ostatniego, warto wspomnieć o opinii Rzecznika Generalnego Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 14 maja br.
• Ministerstwo Energii 14 maja wydało pozytywną opinię ws. wydania koncesji dla nowej odkrywki węgla brunatnego w Złoczewie. To jest alternatywa dla kończących się złóż w Bełchatowie. Jak wiadomo Elektrownia Bełchatów zaopatruje w prąd ok. 20 proc. Polski. Grupa PGE kontynuuje przygotowania do zagospodarowania złoża Złoczew.
• Zmienia się rynek pracy, zmienia się sytuacja w górnictwie. W latach 2015–2040 liczba górników zmniejszy się o ok. 50 tys. osób - przewiduje Instytut Badań Strukturalnych (IBS). Większość z nich odejdzie z sektora w sposób naturalny na emeryturę, a górnicy, których kopalnie zostaną zamknięte zanim osiągną oni wiek emerytalny, mają duże szanse znaleźć pracę w sektorach przetwórstwa przemysłowego, transportu czy budownictwa. IBS ostrzega, że sytuacja części górników z niższym wykształceniem może być bardziej skomplikowana. W ich przypadku zdobycie dodatkowych kwalifikacji może okazać się niezbędnym warunkiem znalezienia płacowo atrakcyjnej pracy poza górnictwem.

Komentarz do wydarzeń gospodarczych

---

GOSPODARKA DALEJ MOCNO ROZPĘDZONA.

Opublikowany dzisiaj przez GUS wstępny szacunek PKB weryfikuje szybki odczyt sprzed dwóch tygodni in plus. Dynamika niewyrównanego sezonowo produktu krajowego brutto w I kwartale 2019 wyniosła 4,7% r/r (korekta o 0,1 pp. w górę; 5,2% przed rokiem), po wyrównaniu - 4,7% r/r, 1,5% q/q. To bardzo dobry wynik, który potwierdza, że gospodarka jest nadal mocno rozpędzona. Dzisiejsze dane o strukturze PKB dostarczają bardzo ciekawego obrazu o tym, co za ten impet polskiej gospodarki odpowiada.

Popyt krajowy jest silnie zdominowany przez spożycie i to zarówno spożycie gospodarstw domowych, jak i publiczne. Obserwujemy jednak trend spadkowy dynamiki spożycia prywatnego, pomimo nowej oferty transferów publicznych. Ich struktura (transfery regularne z wstecznym wyrównaniem i jednorazowe wysokie świadczenie) oraz sposób komunikacji (realizacja poprzedzona zapowiedzią) miały zachęcić gospodarstwa domowe do zwiększonej konsumpcji – dokonywania dużych zakupów, jak i powzięcia regularnych zobowiązań na przyszłość. Badania koniunktury konsumenckiej wprawdzie wskazują, że gospodarstwa zareagowały pozytywnie, jednak być może jest to sygnał, że racjonalni konsumenci zdają sobie sprawę, że zwiększone deficyty będą w przyszłości spłacane przy pomocy wyższych podatków. Nie należy również bagatelizować spożycia publicznego, którego dynamika rośnie (6,4%), a jego wkład w dynamikę PKB po raz pierwszy od lat przekroczył 1 pp.

Nakłady brutto na środki trwałe miały również pozytywny wpływ na dynamikę PKB (wzrost o 12,6% r/r). Jakkolwiek te dane należy traktować bardzo pozytywnie, nie pozwalają one orzec jednoznacznie o inwestycjach przedsiębiorstw (takiej kategorii GUS nie wyróżnia w tym zestawieniu). Powinny one raczej studzić optymizm po zeszłotygodniowych danych. Wygląda na to, że zryw inwestycyjny dużych i średnich firm nie jest miarodajny dla całej gospodarki. Ten wniosek wzmacnia deklaracja ministra Kwiecińskiego, który w końcu marca sygnalizował, że za wzrost stopy inwestycji w 2018 w największym stopniu odpowiadały podmioty sektora rządowego i samorządowego, mobilizowane obecnością środków unijnych.

Warto jednak zwrócić uwagę na silnie ujemny wkład zapasów (-1,1 pp.) – najprawdopodobniej oznacza to, że przedsiębiorstwa je wyprzedają. To naturalnie byłby dobry sygnał, gdyby okazał się czymś więcej niż zjawiskiem statystycznym. Najprawdopodobniej ten wynik potwierdza, że dalsze inwestycje przedsiębiorstw będą nieuniknione, jeśli już teraz sięgają one granic możliwości produkcyjnych, krajowa gospodarka nie spowalnia znacząco, a działalność eksportowa wydaje się mieć potencjał (o czym piszemy dalej).

Obserwujemy mniejszy niż dotąd udział czynników krajowych – saldo obrotów zagranicznych jest mocno dodatnie (0,7 pp. z 4.7% dynamiki), a zatem eksport silnie przeważa nad importem. To nie jest typowe, wziąwszy pod uwagę kiepską koniunkturę naszych głównych partnerów handlowych, natomiast przejawy aktywności eksportowej widzieliśmy w danych o sytuacji finansowej przedsiębiorstw – rósł udział firm zaangażowanych w nią, a wskaźniki finansowe eksporterów są lepsze niż przedsiębiorstw, które nie podbijają nowych rynków.

Podsumowując, wyższe wzrosty niż w 2018 są raczej poza zasięgiem. Motory wzrostu są krótkowzroczne, ale podmioty w gospodarce reagują na nie, co sugerowałoby, że prognozy dynamiki PKB w 2019 należy skorygować w górę.

Komentarz Soni Buchholtz, ekspertki ekonomicznej Konfederacji Lewiatan