Coface TOP 500 CEE: kolejny rok dominacji Orlenu

Przeczytaj także: Orlen znowu na szczycie Coface TOP 500 CEE

Tytułem wstępu, kilka słów o sytuacji gospodarczej. Miniony rok okazał się kolejnym już okresem, w którym kontynuowana była dynamiczna aktywność gospodarcza w regionie CEE. W znacznym stopniu dotyczyła ona Polski, Węgier i Łotwy. Tym trzem krajom udało się zanotować wzrosty PKB bliskie 5 proc. Rumunia, Estonia i Bułgaria rozwijały się w wolniejszym tempie. Pomimo dysproporcji pomiędzy poszczególnymi państwami, ogólna dynamika wzrostu gospodarczego w regionie CEE osiągnęła w 2018 roku satysfakcjonujący poziom 4,3 proc. (4,6 proc. w 2017 r.).

– Głównymi czynnikami napędzającymi wzrost były konsumpcja prywatna, wzrost inwestycji w środki trwałe, a także eksport, którego dynamika nieco osłabła, ale nadal była dodatnia mimo spowolnienia w strefie euro – ocenia Grzegorz Sielewicz, główny ekonomista Coface w Regionie Europy Środkowo-Wschodniej.

W ubiegłym roku Coface zdecydował się na podniesienie oceny ryzyka krajów dla Chorwacji i Słowacji i to po serii identycznych decyzji o podniesieniu ocen rok wcześniej.

Przejdźmy do rankingu. Przed nami czternaste doroczne badanie 500 największych firm w Europie Środkowo-Wschodniej – Coface TOP 500 CEE 2019. Jest to ranking przedsiębiorstw według obrotów, uwzględniający także analizę innych faktów, takich jak liczba pracowników, struktura firm, sektorów i rynków, a także nowe oceny ryzyka kredytowego firm dokonane przez Coface. Rozwój gospodarczy 500 największych firm z Europy Środkowo-Wschodniej jest reprezentatywny dla trendu rynkowego w całym regionie.

500 największych firm: wzrost obrotów i zatrudnienia, spadek zysków netto

– Korzystna koniunktura sprzyjała 500 największym przedsiębiorstwom w regionie, co przełożyło się na wyższe przychody – wyjaśnia Grzegorz Sielewicz.

Łączne obroty wszystkich 500 firm wzrosły aż o 9,6 proc. do 698 mld EUR. Polskie firmy wygenerowały obroty wyższe o 9,1 proc. i zdominowały ranking największych przedsiębiorstw w regionie zarówno pod względem liczby firm (175 podmiotów), jak również wartości obrotów osiągniętych w 2018 r., które przekroczyły 275 mld euro.

– Sprzyjające otoczenie makroekonomiczne przyczyniło się do zwiększenia obrotów jednak zyski przedsiębiorstw spadły – w przypadku firm z Polski obniżyły się o 5,7%. Nawet największe przedsiębiorstwa musiały mierzyć się z istotnymi wyzwaniami dla biznesu, do których zaliczyć można rosnące koszty produkcji, presję na dalszy wzrost wynagrodzeń czy braki kadrowe wpływające na ograniczenie bieżącej działalności i potencjalnego rozwoju. W wielu branżach wysoki poziom konkurencji nie pozwalał na adekwatny wzrost marży, która byłaby w stanie zrekompensować wyższe koszty – dodaje Grzegorz Sielewicz.

Duże przedsiębiorstwa w Polsce oraz w sektorze motoryzacyjnym

Najnowsze badanie potwierdza, że w Polsce mają siedzibę największe przedsiębiorstwa regionu, których zagregowane obroty rosną z roku na rok. Największe firmy z publikacji Coface są dobrze znane z wcześniejszych rankingów. Polska firma petrochemiczno-paliwowa PKN Orlen pozostaje niekwestionowanym liderem, który zanotował 15 procentowy wzrost obrotów. Czeska Skoda Auto (2. miejsce), wielonarodowy koncern naftowo-gazowy MOL z Węgier (3. miejsce) i Jeronimo Polska (4. miejsce) reprezentująca handel detaliczny, obroniły swoje pozycje z poprzedniego roku, zwiększając jednocześnie przychody.

W pierwszej dziesiątce wciąż mocne pozycje zajmuje sektor motoryzacyjny, reprezentowany przez znane marki, takie jak czeska Skoda Auto (2. miejsce), Volkswagen Slovakia (5. miejsce) i Audi Hungaria (7. miejsce). W porównaniu z poprzednim rokiem Volkswagen Slovakia awansował w rankingu dzięki imponującemu wzrostowi obrotów o 37,5 proc. Audi Hungaria odnotował umiarkowany wzrost przychodów o 1,1 proc.

Sektory: branża paliwowo-chemiczna wyprzedza mocną motoryzację i transport

Trzy sektory reprezentowane przez największe firmy w regionie (motoryzacja i transport, paliwowo-chemiczny oraz handel) wciąż odpowiadają za prawie 60 proc. generowanych przychodów. Wprawdzie wszystkie branże zanotowały wzrost obrotów, ale największy wkład wniosły energetyka, motoryzacja i handel.

Zyski netto rosły jednak tylko w niektórych branżach oraz w różnej skali: od 4,6 proc. (przemysł drzewny i produkcja mebli) do 41,9 proc. (handel niewyspecjalizowany). Sektor budowlany wciąż przeżywał największe kłopoty – strata netto wyniosła w nim -146 proc. mimo wzrostu przychodów o 10,6 proc.

Sektor paliwowo-chemiczny (surowców mineralnych, chemikaliów, produktów ropopochodnych oraz tworzyw sztucznych i produktów farmaceutycznych) wraca na pozycję lidera i jest największym sektorem korzystającym ze wzrostu cen ropy naftowej w pierwszych trzech kwartałach 2018 r. Wzrost napięć i obaw dotyczących światowego handlu spowodował spadek cen ropy w ostatnich miesiącach 2018 r., ale ograniczenie podaży przez OPEC i jej sojuszników utrzymało je powyżej minimum z 2016 r. Ponadto firmy z Europy Środkowo-Wschodniej są aktywne głównie w dolnym segmencie tego sektora, czyli w rafinacji i przetwórstwie ropy naftowej i gazu. Dlatego też mogły one dostosować marże w przemyśle rafineryjnym i nie straciły wiele na spadku cen surowca.

Sektor motoryzacji i transportu stracił pozycję lidera, którą zajmował jeszcze rok wcześniej. Przychody firm wzrosły o +7,6 proc. przy spadku zysków netto o -11,7 proc. Słabsze wyniki motoryzacji i transportu w porównaniu z 2017 r. odzwierciedlają globalne pogorszenie się koniunktury w tym sektorze. Szkodzą mu takie czynniki, jak cykliczne spowolnienie, rosnący protekcjonizm i strukturalne zmiany w branży wynikające między innymi z inwestycji w innowacje oraz zmieniających się zachowań konsumentów. Pogorszenie sytuacji w sektorze ma swoje reperkusje w krajach Europy Zachodniej, w tym w Niemczech, gdzie produkcja motoryzacyjna wyraźnie się kurczy. Sektor ten wciąż jednak pozostaje mocnym gospodarczym przyczółkiem dla regionu.

Trzeci sektor na podium to handel niewyspecjalizowany. Podobnie jak rok wcześniej, główną siłą napędową wzrostu w Europie Środkowo-Wschodniej była konsumpcja gospodarstw domowych, której tempo wzrostu jeszcze przyspieszyło w 2018 r. w ślad za niskim bezrobociem i rosnącymi płacami. Pozytywny wpływ dużego popytu jest tłumiony przez trudności, z którymi musi zmagać się ten sektor: rosnące wynagrodzenia pracowników, o których coraz trudniej, wciąż wrażliwi na ceny klienci oraz intensywna konkurencja wywierają presję na marże.

– Ograniczenia podażowe, w tym deficyt siły roboczej, wysokie wykorzystanie zasobów, rosnące koszty prowadzenia działalności oraz skutki zewnętrznego spowolnienia (bezpośrednie i pośrednie) to powody zmartwienia firm działających w regionie CEE. Oczekuje się, że konsumpcja w gospodarstwach domowych pozostanie głównym motorem wzrostu, mimo że ograniczona dynamika inwestycji w środki trwałe i mniejszy eksport przyczynią się do zmniejszenia tempa wzrostu PKB. Niemniej jednak skala spowolnienia będzie ograniczona: Coface prognozuje, że średnie tempo wzrostu PKB w regionie CEE osłabnie do 3,6 proc. w 2019 r. oraz 3,2 proc. w 2020 r. – dodaje Grzegorz Sielewicz, regionalny ekonomista Coface w Europie Środkowo-Wschodniej.