Rośnie liczba Ukraińców świadczących pracę na czarno

Przeczytaj także: Pracownicy z Ukrainy coraz bardziej deficytowi

Statystyki prowadzone przez Komendę Głównej Straży Granicznej dowodzą, że od stycznia do września br. roku udało się ujawnić niemal 10,5 tys. przypadków, w których obywatele Ukrainy bądź to świadczyli pracę na czarno bądź też nielegalnie prowadzili działalność gospodarczą. To o blisko 2,2 tys. przypadków więcej niż w analogicznym okresie minionego roku.

Praca na czarno nie jest jednak czymś, czego Ukraińcy dobrze by nie znali. Dowodem na to mogą być dane Kijowskiego Międzynarodowego Instytutu Socjologii. Wynika z nich, że w minionym roku nielegalne zatrudnienie dotyczyło blisko co trzeciego obywatela Ukrainy, a blisko połowa (45 proc.) pracujących pensję otrzymywała pod stołem.

W świetle powyższego fakt, że ukraińska szara strefa ma się dobrze również nad Wisłą nie powinien być dużym zaskoczeniem, tym bardziej, że coraz częściej tego procederu dopuszczają się nieuczciwi pośrednicy pracy z Ukrainy, którzy nielegalnie zatrudniają swoich rodaków w naszym kraju. Sprawę tak komentuje Piotr Zając, Prezes Grupy Progres:

– Obecnie rynek agencji pracy jest bardzo rozproszony, co sprzyja rosnącej liczbie nieuczciwych pośredników tworzących szarą strefę w Polsce. Na ogół są to małe podmioty z ukraińskim kapitałem zatrudniające pracowników bez umów. Innym z nielegalnych działań jest obchodzenie prawa przez nieuczciwych ukraińskich pośredników, którzy w swoich firmach zarejestrowanych na Ukrainie tworzą fikcyjne grupy udziałowców. Dzięki temu taka agencja nie tylko unika płacenia podatków, ale też jest w stanie zaproponować polskim pracodawcom konkurencyjne stawki za zapewnienie osób chętnych do pracy. Niejednokrotnie trafiają na podatny grunt - ich oferta wygrywa, bo jest tańsza, a przedsiębiorca potrzebuje kadry na już – zaznacza.

Praca na czarno - jak to się robi?

Ukraińscy pośrednicy działający nielegalnie pobierają od pracowników opłaty związane nie tylko ze znalezieniem im zajęcia, ale też legalizacją ich pobytu w Polsce, kolejną prowizję pobierają od pracodawcy. Zwerbowane osoby często nie są świadome, że padły ofiarą oszustów. Przyjeżdżają do Polski i rozpoczynają pracę bez jakiejkolwiek umowy lub pod „przykrywką” - na podstawie umów o dzieło, które nie gwarantują ciągłości pracy przez 6 miesięcy. Nie dają też możliwości korzystania ze świadczeń medycznych, co jest bardzo ważnym aspektem dla każdego, zwłaszcza cudzoziemca, który jest w Polsce, żeby zarobić i nie stać go na wizyty w prywatnych placówkach medycznych. Nagminnie nie otrzymują oni także wynagrodzenia lub jest ono niższe niż się spodziewali.

– Z zasady każdy cudzoziemiec powinien w czasie całego okresu pobytu być ubezpieczony, mając odprowadzane składki ZUS lub wykupioną polisę ubezpieczeniową, niestety nie gwarantuje ona dostępu do wszystkich usług medycznych, a tylko tych objętych ubezpieczeniem. Poza tym, bardzo często obowiązek odprowadzenia składek na podatek nieuczciwi pośrednicy przekładają na samych cudzoziemców nieświadomych zaistniałej sytuacji. Większość z nich naraża się na nieprzyjemności, niejednokrotnie ponosząc konsekwencje pracy w szarej strefie, mimo że są ofiarami firmy podszywającej się pod agencję pracy – Yuliia Novytska, Kierownik Działu Legalizacji Zatrudnienia w Grupie Progres.

2 lata kary dla pracownika z Ukrainy?

Konsekwencją pracy na czarno jest deportacja Ukraińca z Polski i zakaz wykonywania pracy w naszym kraju przez następne 2 lata. Takie przypadki w Polsce nie są jednostkowe, co potwierdzają dane Straży Granicznej. W pierwszych III kwartałach 2019 r. aż 15 606 Ukraińców wyjechało od nas na podstawie decyzji administracyjnych, obligujących ich do opuszczenia terytorium RP oraz innych umów i porozumień. Część z nich pracowała w szarej strefie lub werbowała do nielegalnej pracy w Polsce. Według Piotra Zająca ten proceder uprawiany w Polsce przez Ukraińców i innych obcokrajowców będzie się rozwijał, chyba że zostaną podjęte odpowiednie działania. Wiele zależy od kontrolujących rynek organów i instytucji państwowych, które obecnie są niewydolne – nie są w stanie sprawdzić, jak działają wszystkie agencje pracy i na ogół kierują kroki w stronę tych dużych, legalnych firm, a przecież to małe podmioty najczęściej tworzą szarą strefę. Ważne jest również odpowiednie ustawodawstwo i przepisy jasno regulujące warunki zatrudnienia. – Te narzędzia pozwolą uczciwym agencjom pracy walczyć z szarą strefą pochodzącą z Ukrainy. Obecnie m.in. poprzez prowadzone kampanie informacyjne nt. legalizacji pracy. Firmy takie jak nasza mogą informować o nielegalnych procederach ZUS czy Urząd Skarbowy, ale też i przede wszystkim klienta, jeśli uznamy, że może być przez kogoś oszukiwany, ale to nie wystarczy, żeby wyeliminować z rynku łamiących prawo pośredników pracy – podsumowuje Prezes Grupy Progres.