Spowolnienie gospodarcze i koronawirus a rynek pracy

Przeczytaj także: Rynek pracy: 9 mln miejsc pracy "zombie" w Europie

Najszybszą konsekwencją spowolnienia gospodarczego dla rynku pracy jest zmniejszenie liczby etatów, co można było już zauważyć w ubiegłym roku. Wg danych GUS na koniec III kwartału 2019 r. liczba wolnych miejsc pracy w podmiotach gospodarki narodowej lub ich jednostkach lokalnych zatrudniających co najmniej 1 osobę wynosiła 148,6 tys. i była mniejsza niż w końcu II kwartału 2019 r. o 3,2 tys., tj. o 2,1%. Z kolei w porównaniu z końcem III kwartału 2018 r. liczba wolnych miejsc pracy była mniejsza o 8,5 tys., tj. o 5,4% ¹.

Czy powyższe dane oznaczają kres rynku pracownika i szeroki dostęp do specjalistów? Choć liczba etatów spada, trzeba pamiętać, że jednocześnie nie zwiększa się popyt na pracę. Aktywność zawodowa polskiego społeczeństwa jest niska. Mówi się wręcz o bierności zawodowej. Dotyczy to w szczególności kobiet, ale także osób młodych ². Według danych Eurostatu około 17% obywateli Polski w wieku 20-34 lat w 2018 r. formalnie ani nie posiadało pracy, ani się nie uczyło. To jeden z najwyższych wskaźników w Unii Europejskiej. Odsetek młodych mężczyzn, którzy nie uczą się i nie pracują, wyniósł 9,6% w porównaniu z 23,5% młodych kobiet.

Choć można przyjąć, że statystyki są niedoszacowane i część z wymienionych osób pracuje nielegalnie, polski rynek pracy boryka się z dodatkowymi niekorzystnymi czynnikami, takimi jak starzenie się społeczeństwa i mała dzietność, a także programy socjalne, które nie zachęcają do podjęcia pracy. Równocześnie zamykanie szkół zawodowych powoduje, że zmniejsza się liczba pracowników o takim profilu.

Rynek pracy w obliczu koronawirusa

Pandemia koronawirusa mocno wpływa na ogólnoświatową gospodarkę, czego negatywne efekty widoczne są również na rynku pracy. Jako agencja zatrudnienia obserwujemy kilka najczęstszych zjawisk.

1. Firmom produkcyjnym (np. automotive, AGD/RTV, elektronika) zaczyna brakować komponentów, zatem ograniczają lub wstrzymują działalność na 1 miesiąc, a w związku z tym wysyłają pracowników na urlopy lub na tzw. przestojowe. Jeśli sytuacja nie ulegnie zmianie istnieje duże zagrożenie zwolnień.
2. Firmy wstrzymują procesy rekrutacyjne, zarówno te masowe, jak i pojedyncze. Z jednej strony pracodawcy w tak niepewnej sytuacji nie chcą decydować się na dodatkowe koszty stałe, z drugiej nie wszyscy są przygotowani pod kątem sprzętu na zapewnienie pracy zdalnej.
3. Paradoksalnie część firm ma duże zapotrzebowanie na pracowników (np. sklepy spożywcze) spowodowane wzrostem popytu na ich usługi/produkty, ale też odejściem dużej części stałego zespołu na urlopy czy zwolnienia lekarskie. Firmy te pilnie potrzebują pracowników tymczasowych, jednak Ci w obecnej sytuacji z dużą obawą podchodzą do podejmowania pracy i nierzadko rezygnują z opcji zatrudnienia.
4. Obecnie wiele przedsiębiorstw w Polsce bazuje na pracownikach z zagranicy (gł. z Ukrainy). W kontekście zamkniętych granic taki model biznesowy może okazać się ogromnym zagrożeniem dla firm, nie tylko z powodu braku dostępności pracowników, ale też wzrostu kosztów pracy w sytuacji konieczności zatrudnienia pracowników krajowych.

Jak widać, sytuacja na rynku pracy jest mocno zróżnicowana. Mamy do czynienia zarówno z uwalnianiem zasobów ludzkich na rynku pracy, jak i z krótkoterminowym, większym na nich zapotrzebowaniem. W obu przypadkach bezpiecznym rozwiązaniem jest skorzystanie z usługi pracy tymczasowej i/lub outsourcingu usług. Największą wartością, którą zyskujemy jest przekształcenie kosztu stałego (wynagrodzenia) na zmienny (faktura vat od agencji zatrudnienia). Pracodawca stosunkowo szybko może zredukować część załogi na wypadek dekoniunktury czy tak nieprzewidzianej sytuacji jak pandemia koronawirusa. W rzeczywistości płaci więc za realnie wypracowane godziny, co zapewnia mu większe bezpieczeństwo finansowe oraz komfort prowadzenia działalność. To jednak nie jedyna zaleta współpracy z agencją zatrudnienia. Gdy sytuacja z koronawirusem się uspokoi, firmy z dużym prawdopodobieństwem będą musiały „nadrobić” produkcję, a co za tym idzie, gwałtownie powiększyć zespoły. Aby ten proces przebiegł sprawnie i szybko, niezbędne będzie skorzystanie z posiadającej duże zasoby rekrutacyjne agencji pracy tymczasowej. Wewnętrzne działy HR, które w większości firm nie są liczebne, nie będą w stanie podołać takiemu wyzwaniu i odpowiednio szybko zrekrutować ludzi do pracy.

W obliczu potencjalnej dekoniunktury często pojawiającym się zagadnieniem jest też zarządzanie zwolnieniami. Tu odpowiedzią jest usługa outplacementu. Dobrze przeprowadzona, z uwzględnieniem potrzeb i poczucia bezpieczeństwa pracownika, korzystnie wpływa na wizerunek pracodawcy i znacząco niweluje ryzyko ewentualnych roszczeń prawnych. Wsparcie oraz przygotowanie zwalnianych pracowników do nowej sytuacji zawodowej jest ważnym elementem odpowiedzialnego prowadzenia biznesu, który przekłada się na większe zaufanie do firmy, zapobiega przekazywaniu na zewnątrz wrażliwych danych i tajemnic firmy, a także wpływa na poziom satysfakcji z pracy osób, które pozostały w jej strukturach.

Rynek pracy ma skuteczne rozwiązania

Pandemia koronawirusa połączona z notowanym wcześniej spadkiem gospodarczym spowodowały, że kwestie zatrudnienia stały się dla pracodawców bardzo trudnym i wrażliwym obszarem. Rozwój biznesu wymaga bowiem zatrudniania odpowiednich kadr, ale widmo dekoniunktury czy nieprzewidzianych sytuacji, takich jak obecna, wzbudza duże obawy przed długoterminowymi zobowiązaniami. Na rynku istnieją jednak rozwiązania takie jak praca tymczasowa czy outsourcing pracowniczy, które skutecznie niwelują ryzyka, zapewniając jednocześnie dostęp do potrzebnej liczby pracowników. W obliczu obecnej sytuacji na rynku pracy, rozwiązania te dodatkowo zyskują na znaczeniu.

Katarzyna Dąderewicz, dyrektor regionalna w agencji zatrudnienia

1. https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/rynek-pracy/popyt-na-prace/popyt-na-prace-w-trzecim-kwartale-2019-roku,2,35.html
2. https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/rynek-pracy/pracujacy-bezrobotni-bierni-zawodowo-wg-bael/aktywnosc-ekonomiczna-ludnosci-polski-iii-kwartal-2019-roku,4,35.html