Jak pandemia zmieniła życie Polaków? Nowe zachowania konsumentów

Przeczytaj także: Zachowania konsumentów już nie takie, jak w pandemii

W kolejnym badaniu z cyklu HX Study Starcom postanowił przyjrzeć się zmianom zachowań konsumentów w kilkunastu obszarach. Pod lupę wzięto 3 obszary czasowe:

1. początek pandemii (od marca do końca kwietnia);
2. wrzesień br.;
3. najbliższą przyszłość (jesień i zima 2020/2021).

W pandemii kupujemy przez internet

Jednym z kluczowych trendów, wynikających z ograniczeń w przemieszczaniu się i restrykcji związanych z dopuszczalną liczbą osób przebywających w sklepach, okazało się zwiększone zainteresowanie ofertą e-commerce. Na szczególne podkreślenie zasługuje wzrost popularności internetowych zakupów spożywczych, co w dużym stopniu wynikało z braku dostępności niektórych produktów na sklepowych półkach.

Obecnie 3% Polaków wspomina, że lockdown sprawił, że faktycznie zaczęli kupować artykuły spożywcze przez internet, 6% zwiększyło częstotliwość takich zakupów. 67% nie zrobiło takich zakupów i nie kupuje tak teraz, 14% zakłada kupienie produktów spożywczych przez internet w niedalekiej przyszłości. Mniej więcej co dziesiąty Polak po raz pierwszy zamówił podczas lockdownu jedzenie z dostawą do domu, co piąty zamawiał tak samo często jak wcześniej, tyle samo osób zakłada to w przyszłości.

Zdecydowanie bardziej na #zostańwdomu zyskały zakupy przez internet artykułów niespożywczych, za pośrednictwem np. Allegro, Zalando, Amazon, Aliexpress i innych. Co piąty Polak zaczął kupować w ten sposób, zwiększył częstotliwość lub wolumen takich zakupów (nie bez znaczenia było wyjście naprzeciw takiej potrzebie przez sprzedawców, np. Allegro proponowało wszystkim swoim użytkownikom bezpłatny abonament Smart, umożliwiający korzystanie z darmowej dostawy dla zakupów powyżej 40 zł), a aż 55% deklaruje, że będzie kupowało w ten sposób. Z kolei tylko 4% twierdzi, że po raz pierwszy w lockdownie przez internet kupiło leki, suplementy diety lub produkty higieniczne, podczas gdy 9% kupowało je częściej niż przed pandemią.

Boom na pieczenie chleba

Symbolem lockdownu stało się samodzielne pieczenie chleba, była to jedna z pierwszych reakcji na jego wprowadzenie. Niektórzy piekli, obawiając się kupowania pieczywa w sklepie, inni odpędzali w ten sposób niepokojące myśli. Z badania wynika, że w tym okresie chleb zaczęło piec 5% Polaków, a 8% piekło więcej niż wcześniej. Prawie co piąty (24%) piecze nadal, aż 28% zakłada, że będzie to robić w najbliższej przyszłości. Podobnie 9% zaczęło robić przetwory i kiszonki lub robiło ich więcej niż kiedyś, natomiast aż 43% planuje jesienne przetwórstwo.

- Nie powinniśmy lekceważyć tego trendu, spowodowanego tym, że bardzo wiele osób nagle odkryło, że potrafi samodzielnie przygotować coś, co wcześniej, niewiele myśląc, kupowało gotowe, oraz że przynosi to satysfakcję i niejako daje uczucie kontroli. – mówi Wiktor Skokowski Communications & Business Director w agencji mediowej Starcom. - Pamiętajmy też, że jesteśmy spadkobiercami wielu pokoleń, które musiały sobie radzić z mniejszym lub większym niedostatkiem, więc teraz, robiąc dżemy czy piekąc bułki, tak naprawdę wracamy do korzeni. Ten trend będzie się silnie rozwijał, a lockdown był jego katalizatorem. – zauważa Skokowski.

Powszechną reakcją na pierwsze informacje o wirusie było też robienie zapasów – w wielu przypadkach dość „atawistyczną”, bo towaru na półkach nie brakowało.

- Tutaj mogła dojść do głosu pamięć doświadczeń rodziców i dziadków, a także własnych, z czasów, gdy gromadzenie było rzeczywiście wskazane – komentuje Skokowski.

Z perspektywy czasu tylko 7% ankietowanych przyznaje, że zaczęło robić zapasy, 13% twierdzi, że tylko zwiększyło częstotliwość zakupów "na zaś". 40% utrzymuje, że nie zaczęło gromadzić na przykład żywności, 47% respondentów deklaruje, że nie będzie też tego robić nadchodzącej jesieni.

Z lekarzem przez telefon

Co piąty Polak w pierwszej fazie pandemii odbył po raz pierwszy w życiu wizytę lekarską w formie teleporady lub e-wizyty. 32% nadal korzysta z takiej formy porady, zapewne bardziej z konieczności, niż z wyboru, jednak aż 34% uważa, że nadał będzie korzystało z konsultacji przez internet (wśród mieszkańców największych miast – ponad 500 tysięcy mieszkańców – ten odsetek wynosi aż 44%).

Praca i rozrywka w trybie zdalnym

Kolejnym przełomem była praca zdalna – 9% respondentów zaczęło w ten sposób wykonywać zawodowe obowiązki w pierwszym okresie pandemii, 7% zwiększyło jej częstotliwość. Wśród mieszkańców miast powyżej 500 tysięcy mieszkańców ten odsetek był dużo wyższy – aż co czwarty ankietowany zaliczył debiut w domowym biurze lub pracował w nim częściej niż przed lockdownem. 16% (i 23% w największych miastach) zakłada taką formę pracy w najbliższej przyszłości.

- To otworzyło wrota dla kolejnej rewolucji – komunikatorów video, których co prawda używaliśmy wcześniej, ale niemożność spotkania się twarzą w twarz nie tylko ze współpracownikami, ale też z przyjaciółmi czy dalszą rodziną, sprawiła, że zaczęliśmy ich potrzebować i używać częściej, dłużej i do kontaktu z osobami, z którymi wcześniej nie komunikowaliśmy się w ten sposób. – komentuje Wiktor Skokowski.

7% ankietowanych zaczęło używać platform typu Zoom, Teams, Messenger, skype czy FaceTime do celów związanych z pracą, 9% zwiększyła częstotliwość, 19% używała tak samo jak wcześniej, 22% planuje to w przyszłości. Jednak prawdziwy boom miał miejsce w obszarze prywatnym, gdzie video wypełniało podstawową potrzebę kontaktu z bliskimi – co piąty Polak zaczął w tym celu używać platform i komunikatorów video, prawie połowa (46%) zakłada, że będzie to robić w najbliższej przyszłości.

Przymusowe bycie w domu, nieraz w sytuacji uniemożliwionej lub ograniczonej pracy zawodowej, dla niektórych oznaczało więcej czasu wolnego, który mogli spożytkować w ograniczony sposób, na czym zyskały media tradycyjne, ale też gry, VoD – filmy i seriale oglądane w internecie, i podcasty – czyli autorskie audycje, dostępne w internecie, np. na platformie Spotify, jak również na YouTube. Co piąty Polak zaczął oglądać filmy i seriale w internecie lub zwiększył częstotliwość oglądania (i aż co trzeci w wieku 18-24 lata), co dziesiąty – słuchać podcastów (łącznie na początku pandemii słuchało ich aż 32% wszystkich Polaków). Co dziesiąty zaczął grać w gry lub zintensyfikował granie, w najmłodszej badanej grupie (18-24 lata) – co piąty. 22% młodych nadal gra, i to z częstotliwością nie mniejszą niż w pandemii.

Pandemia, czyli czas na remont

#Zostanwdomu na co dzień oznaczało przebywanie cały czas w tej samej przestrzeni, której, im dłużej się przyglądaliśmy, tym większą czuliśmy potrzebę odświeżenia, ulepszenia, odremontowania; dlatego też w środku lockdownu przed marketami budowlanymi wiły się kolejki. Pandemia skłoniła w sumie 11% Polaków do spontanicznych lub bardziej złożonych remontów, 38% deklaruje, że nic w tym względzie nie zmieniła (czyli również np. przeprowadziła zmiany tak, jak to było zaplanowane wcześniej). Niemal co trzeci Polak nadal coś w domu zmienia i przerabia, 29% planuje remont w najbliższej przyszłości. Z największym zapałem podchodzą do tego osoby w wieku 45-54 (38%), i mieszkańcy największych miast (36%), oni też byli w tej kwestii najbardziej aktywni na początku pandemii.

- Ostatnie pół roku, od momentu ogłoszenia lockdownu i zamknięcia szkół, było czasem zupełnie wyjątkowym, który przyniósł zmiany w życiu bez mała każdego Polaka. Nie zdarza się codziennie żebyśmy dzielili jakieś doświadczenie w sposób tak masowy, by dotyczyło ono każdego bez wyjątku – mówi Wiktor Skokowski, Communications & Business Director w agencji mediowej Starcom – Postanowiliśmy więc przeprowadzić to badanie, by przynajmniej spróbować podsumować rewolucję, która wydarzyła się w życiu Polaków. Z lockdownem i kolejnymi ograniczeniami wiązało się wiele negatywnych emocji, lęku, obaw i pytań bez odpowiedzi, ale też i wiele pozytywów, które zostaną z nami na dłużej – podsumowuje Skokowski.

Badanie z serii HX Study przeprowadzone na panelu Ariadna, na ogólnopolskiej próbie liczącej N=1040 osób. Kwoty dobrane wg reprezentacji w populacji Polaków w wieku 18 lat i więcej dla płci, wieku i wielkości miejscowości. Metoda: CAWI