Tydzień 32/2006 (07-13.08.2006)

Przeczytaj także: Tydzień 31/2006 (31.07-06.08.2006)

• W ocenie Ministerstwa Gospodarki w I półroczu PKB naszego kraju wzrosło o 5,2% r/r, a w całym 2006 roku wzrośnie o ok. 5% r/r, natomiast nakłady brutto na środki trwałe wzrosną o 10,9% r/r.
• Wg Ministerstwa Gospodarki w 2006 roku eksport wyrażony w euro wzrośnie o ok. 17% i wyniesie ok. 90 mld euro, a import wzrośnie o ok. 14% i osiągnie wartość 90,4 mld euro.
• W pierwszym półroczu 2006 nastąpił wzrost spożycia o 4,6% r/r (spożycie indywidualne o 5,1% r/r, a zbiorowe o 3,2% r/r).
• W opinii Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej na koniec 2006 roku bezrobocie będzie na poziomie 16,2%. MPiPS informuje, że stopa bezrobocia w lipcu była na poziomie 15,7%, a w czerwcu wyniosła 16%.
• Według Ministerstwa Skarbu wpływy z prywatyzacji mogą wynieść w tym roku od 1,2 - 1,5 mld zł, podczas gdy plany budżetowe na 2006 rok zakładały wpływy z prywatyzacji na poziomie 4,3 mld zł. Resort skarbu ocenia, że tegoroczne plany dotyczące dochodów z dywidendy będą przekroczone o 5-10%.
• Mimo wyższych wydatków wg MF jest duża szansa utrzymania deficytu budżetowego poniżej 30 mld zł. To rezultat wyższego, niż prognozowano wzrostu gospodarczego. W projekcie budżetu na ten rok przewidywano deficyt na poziomie 30,5 mld zł. Optymistyczne prognozy mówią nawet o deficycie mniejszym o 2-3 mld zł od planowanego.
• Deficyt w handlu zagranicznym w pierwszym półroczu 2006 roku wyniósł 4,5 mld euro (wobec 4,4 mld euro w roku 2005). Eksport wzrósł o 23,1% r/r i wyniósł 41,47 mld euro, a import wzrósł o 20,8% r/r i wyniósł 45,95 mld euro. Wymiana towa­rowa odbywała się głównie z krajami rozwiniętymi (83,8% w eksporcie i 70,7% w imporcie, w tym z Unią 77,8% w eksporcie i 63,1% w imporcie). Największym naszym partnerem handlowym są Niemcy (27,4% w eksporcie i 23,8% w imporcie).
• Według nowego projektu ordynacji podatkowej wzrosną uprawnienia organów kontrolnych. Kontrolerzy będą mogli wejść do firmy i poddać ją kontroli nawet bez obecności przedsiębiorcy, na podstawie legitymacji służbowej. Protestują BCC oraz KPP Lewiatan.
• Rząd zdecydował o sposobie podziału funduszy strukturalnych w latach 2007-13. Decyzja dotyczyła 60 mld euro z budżetu Unii i 25 mld euro z polskiego budżetu i środków prywatnych. Największą ilość środków przeznaczono na pomoc dla województw: warmińsko-mazurskiego, podlaskiego, lubelskiego, świętokrzyskiego i podkarpackiego.
• Powstaje plan informatyzacji państwa na lata 2007–2010, którego celem jest tworzenie spójnego (w ramach kraju oraz Unii) systemu usług on-line w administracji publicznej. Drogą elektroniczną mają być świadczone takie usługi jak: rejestracja usług lekarskich, pośrednictwo pracy, przesyłanie danych statystycznych i celnych, rozliczanie podatku dochodowego od osób prawnych lub VAT, a nawet głosowanie.
• Pół miliarda złotych pomocy otrzymają rolnicy z powodu tegorocznych upałów. Rząd nie podjął jeszcze decyzji o dopłatach do obowiązkowych ubezpieczeń. Rządowa pomoc obejmie 300 tys. gospodarstw.
• Podjęto decyzję o zbudowaniu gazoportu w Gdyni. To zawód dla Szczecina i Gdańska. Budowa terminalu gazowego kosztować będzie 300-400 mln euro. Jest to kolejny krok mający nas uniezależnić od dostaw z Rosji. Zbiorniki gazu zostaną zlokalizowane w pomieszczeniach pozostałych po złożach soli w Kosakowie pod Gdynią, na głębokości 1 tys. m pod ziemią.
• Norweska spółka Gassco ASA wyraziła zgodę, by Polska uczestniczyła w budowie gazociągu z Norwegii do Szwecji. Polska jest zainteresowana tym, by został on przedłużony do naszego kraju. O tym przedsięwzięciu i o dostawach norweskiego gazu do Polski pozytywnie wypowiedzieli się premierzy obu krajów. Trwają rozmowy między PGNiG i Statoil
• Powstaje nowa fabryka Toyoty w Wałbrzyskiej Specjalnej Strefie Ekonomicznej.
• Rząd ma nadzieje korzystnie zakończyć spór z Eureko o niew udziały w PZU (ma w nim teraz 33% akcji i w myśl zawartej umowy domaga się dalszych 21%, a przy tym straszy nas wielomiliardowymi karami) w ciągu roku. Polska przegrała w tej sprawie międzynarodowy arbitraż, którego wyrok stara się obecnie podważyć, kwestionując obiektywność jednego z arbitrów.
• Obecnie importujemy rocznie z Rosji ok. 6,3 mld m³ gazu rocznie, ponad 4 mld m³ pozyskujemy z krajowych złóż, a ok. 1 mld m³ kupujemy z Niemiec i Norwegii. Dotychczas 2 mld m³ PGNiG kupowało od spółki RosUkrEnergo, ale umowa wygasa z końcem roku i mamy kłopoty z zawarciem nowej lub przedłużeniem starej umowy. PGNiG jest w trudnej sytuacji negocjacyjnej dlatego, że potwierdzają się obawy, iż zawarcie kontraktu zależeć będzie przede wszystkim od rosyjskiego potentata – Gazpromu. Rynek gazu w naszym regionie staje się coraz trudniejszy. Ukraiński Naftohaz i rosyjski Gazprom rozwijają współpracę. RosUkrEnergo (posiada dostęp do taniego gazu z Azji a także do eksportu rosyjskiego) sprzedaje gaz na Ukrainę, ale też do Polski. Polska jest zainteresowana przedłużeniem umowy na 2007 i 2008 r. Gazprom mając połowę udziałów RosUkrEnergo, będzie teraz miał duży wpływ na ceny dostaw i zakres współpracy z klientami. To poważna trud­ność dla Polski, która szuka stabilnego dostawcy gazu, a ma nie najlepsze stosunki z Rosją.
• PKN Orlen po zakupie litewskiej rafinerii w Możejkach chce teraz kupić terminal naftowy w Wendawie na Łotwie. I o zawarcie tej transakcji PKN Orlen będzie konkurował z rosyjskimi koncernami naftowymi i kazachskim KazMuinaiGaz.

Komentarz do wydarzeń gospodarczych

---

ZMIANY W BIZNESOWYM OTOCZENIU - ZAGROŻENIE, KRYZYS, UPADEK, ALE TEŻ NADZIEJA NA PRZYSZŁY SUKCES FIRMOWY

W procesach gospodarczych rynek jest w zasadzie jedynym, ale też obiektywnym sędzią. Weryfikuje wszystkich i każdemu po­kazuje jego słabe miejsca. Precyzyjnie wskazuje też każdemu jego miejsce w szeregu innych firm rynkowych, wszyscy też od niego otrzymują jakąś ocenę, której nie można zakwestionować. Rynek rozstrzyga też o rozmiarach sukcesu lub porażki, obiek­tywnie ocenia jakość tak koncepcji przedsiębiorstwa jak i sposobu jej realizacji. To on orzeka czy firma trafnie wybrała produkty oraz warunki ich udostępniania. Dla jednych jest to prolongata obecności w gronie rynkowych konkurentów, dla innych jest to wyrok, często bez odwołania. Nierzadko firma kończy swoją działalność niepowodzeniem. W dużym stopniu winę za to ponoszą menedżerowie, bowiem zbyt często nie doceniają zagrożeń lub je lekceważą. W rezultacie przegrywają oni i ludzie fir­my, przegrywają ich partnerzy biznesowi, traci właściciel...

Zmiany w szeroko rozumianym otoczeniu biznesowym oraz wynikające z nich szanse i zagrożenia, są wpisane w działalność biz­nesową każdego rodzaju. Firma by istnieć, musi mieć zdolność do skutecznego radzenia sobie z nie do końca rozeznanymi zmianami. Brak wystarczających umiejętności w tym zakresie prowadzi do kryzysu, a nierzadko i do upadku firmy. Wielokrotnie powtarzam tę w uszach menedżerów niemile brzmiącą diagnozę, że upadek firmy to najczęściej koronny dowód na inte­lektualne bankructwo koncepcji zarządzania zmianami przyjętej przez jej kierownictwo.

W działalności firmy coraz częściej zdarzają się okresy trudne, a nawet krytyczne. Mówi się wówczas o sytuacji kryzysowej, a zarządzanie nazywa się kryzysowym. Objawy nadchodzącego kryzysu to zwykle spadek konkurencyjności, a w konsekwencji spadek popytu, obniżka zyskowności i utrata płynności finansowej. Brak skutecznych działań antykryzysowych to na początku zagrożenie realizowanych programów rozwojowych, potem coraz większe trudności w normalnym funkcjonowaniu firmy, a na końcu nawet jej upadek.

Nie należy się dziwić, że dziś radzenie sobie z zagrożeniami, z sytuacjami kryzysowymi i z samym kryzysem urasta do umiejętności o zasadniczym znaczeniu. To dziś umiejętność menedżerska uznawana za podstawową, gdyż w dobie gospodarki globalnej warunki, w których działają firmy kreują nieustanny ciąg sytuacji zagrażających firmie kryzysem. By istnieć i prosperować przedsiębiorstwo musi mieć zdolność skutecznego radzenia sobie z nie do końca rozeznanymi zmianami w swoim otoczeniu. Musi umieć skutecznie wykorzystywać nadarzające się okazje - szanse i musi umieć unikać zagrożeń oraz musi mieć zdolność do pokonywania sytuacji kryzysowych.

Firma musi umieć wykorzystywać swoją zespołową inteligencję do nieustannego odnawiania się. Odnawianie się firmy należy rozumieć jako tworzenie, wprowadzenie i stymulowanie zmian, których celem jest zapewnienie jej dalszego istnienia i rozwoju, a przynajmniej przetrwania. Skrótowo nazywane jest to zarządzaniem zmianami i do­tyczy to tak samej firmy, jak i jej styku i współdziałania z otoczeniem. Ten proces zawsze absorbuje siły firmy, zużywa posiada­ne przez nią środki i ogranicza możliwość zaangażowania się firmy w inne (niekiedy rezerwowe) obszary działania. Jednak inna droga nie istnieje. Powyższe uwagi nieuwzględnione w kierowaniu firmą czynią, że jej działalność jest obarczana większym po­ziomem ryzyka, co nierzadko kończy się przegraną, dotkliwą porażką, a nawet klęską firmy. Moim zdaniem kierowanie współczesną firmą należy rozumieć przede wszystkim jako kierowanie zespołowym procesem jego odnawiania, chociaż coraz częściej to odnawianie sprowadza się do wymyślania firmy od nowa!

Dlatego zrozumienie przez menedżera istoty zarządzania organizacją jest niemożliwe bez zrozumienia swojego otoczenia biz­nesowego. To otoczenie dla menedżera to nie tylko wnętrze organizacji, którą kieruje. To także otoczenie rynkowe i szeroko ro­zumiane otoczenie społeczne. Ponieważ otaczające menedżera warunki ulegają nieustannym przemianom, więc to zrozumienie nie jest jednorazowym aktem, jest procesem ciągłym!

Kluczowym elementem współczesnego przedsiębiorstwa jest jego idea. Jej nośnikiem są przede wszystkim produkty oferowane przez firmę. Ta idea jest osią, wokół której koncentruje się działalność firmy i jej biznesowych partnerów. Lecz żadna firmowa idea nie trwa wiecznie, okres jej rynkowej atrakcyjności jest ograniczony i na obecnie coraz bardziej globalnym rynku jest on co­raz krótszy.

Moment utraty przez firmę atrakcyjności jej idei jest trudny do przewidzenia, zazwyczaj pojawia się nagle wywołując zagrożenie i niebezpieczeństwo. Jednak niekiedy zdarza się też, że przyczynia się do ujawnienia nowych możliwości, o których istnieniu fir­ma nie była dotąd świadoma, lub które dotąd nie były przez nią doceniane. Dziś czas życia większości przedsiębiorstw jest krót­szy niż to wynika z ich potencjalnych możliwości. Zależy on od zdolności firmy do ciągłego odnawiania się, zależy od umiejętno­ści nieustannego odnawiania ich idei. Celem tego odnawiania się jest dostosowanie swoich możliwości do coraz to innych po­trzeb w nieustannie zmieniającym się otoczeniu biznesowym, ale też celem tym jest takie wpływanie na zmiany w otoczeniu, by było ono jak najkorzystniejsze dla aktualnych możliwości firmy.

A teraz kilka spraw z cyklu "powróćmy do naszych baranów".

1. Nie wszystkim w tym świecie żyje się dostatnio. Ubóstwo jest ogólnoświatową "chorobą". Corocznie ukazują się światowe, regionalne i krajowe raporty o jego skali. Podobnie jest i w Polsce. Ostatni raport za 2005 rok informuje, że ok. 12% na­szych obywateli żyło poniżej tzw. minimalnego poziomu egzystencji. Ten poziom ustalony przez Instytut Pracy i Spraw Socjalnych wynosił w 2005 r. w jednoosobowym gospodarstwie domowym 387 zł miesięcznie, a w gospodarstwie czteroosobowym 1,045 tys. zł. Jest oczywistym, że takie pieniądze pozwalają na zaspokojenie tylko elementarnych potrzeb. W tym miejscu trzeba dodać, że nasza ustawa o pomocy społecznej nieco inaczej definiuje ten poziom ubóstwa, który upo­ważnia do otrzymania zasiłków. Ta definicja wyznacza dwa progi ubóstwa; 461 zł dla jednej osoby i 1260 zł dla rodziny 4-osobowej. I przy takiej definicji (ustawowej) poniżej progu ubóstwa żyło w 2005 roku 18% naszych obywateli.
Badania przeprowadzone w tej grupie społecznej wykazały, że sami zainteresowani określają takie minimum na poziomie 941 zł miesięcznie na jedną osobę i 1492 zł na rodzinę czteroosobowa. Poniżej tych granic w 2005 roku było 23% rodzin.

2. Rządowa nowelizacja ustawy o podatku VAT (jest już w Sejmie) przewiduje, że od 1.01.2007 "każdy, kto wykonuje usługi w sposób ciągły i zorganizowany na podstawie prawa autorskiego i umów zleceń oraz o dzieło, stanie się podatnikiem VAT". Oznacza to, że jego przychody z tego tytułu obniżą się o 22 lub 7%. Dotyczy to grup zawodowych twórców, naukowców, artystów, wynalazców, dziennikarzy, kontraktowych menedżerów, kierowników projektów. Zostało to uznane za kolejny za­bieg (po nieudanej próbie odebrania niektórym podatnikom 50% kosztów uzyskania przychodów) opodatkowania ich przy­chodów. Zapis ustawowy jest tak skonstruowany, że VAT będą płacić ludzie nie prowadzący działalności gospodarczej. Ma on dać budżetowi dodatkowo ok. 1 mld zł. Rząd tłumaczy się, że ta koncepcja wynika z zastosowania zapisów unijnej dyrektywy. Jednak specjaliści po przeanalizowaniu zapisów projektu ustawy twierdzą, że dyrektywa unijna nie zawiera w sobie takich zapisów, jakie są w omawianym projekcie. Poza tym brak jest w nim precyzyjnych definicji, a interpretacja za­proponowanych zapisów wprowadza zbyt duży margines dla poglądów urzędników w urzędach skarbowych.

3. Kolejny krok PKN Orlen w krajach nadbałtyckich. Teraz koncern chce zakupić 38,62% akcji łotewskiej firmy naftowej Vent­spils Nafta (VN) od łotewskiego państwa. Transakcja ma wartość ok. 390 mln zł. Pakiet 48,89% akcji VN posiada firma La­tvijas Naftas Tranzits, która nie jest zainteresowana zwiększeniem swoich udziałów w tej firmie. Konkurentem PKN Orlen w tej transakcji jest kazachski państwowy koncern KazMunaiGaz oraz rosyjski koncern Rosneft. Jak wiadomo PKN Orlen za­kupił od Jukosu 53,7% akcji Możejek za ok. 1,49 mld USD i 30,7% akcji od rządu litewskiego za 852 mln USD. Otrzymał też 3-letnią opcję odkupienia dalszych 10% w rafinerii za ok. 278 mln USD od rządu litewskiego. W 2005 roku PKN Orlen osiągnął zysk w wysokości 2,53 mld zł (w 2004 wyniósł on 2,12 mld zł).