Mały biznes w obliczu pandemii. Jak sobie radzi?

Przeczytaj także: Sektor MŚP tnie wydatki. Na czym oszczędza najwięcej?

Najnowsza odsłona cyklicznie realizowanego dla Nest Banku Indeksu Bezpieczeństwa Finansowego analizuje sytuację z końca września br. Autorom badania chodziło głównie o poznanie wpływu, jaki pandemia wywiera na poczucie bezpieczeństwa i finanse mikrofirm. Oto, co udało się ustalić.

Jak pandemia COVID-19 wpłynęła na poczucie bezpieczeństwa małego biznesu?

Na początku warto wskazać, z czym statystyczny mikroprzedsiębiorca utożsamia poczucie bezpieczeństwa finansowego. Okazuje się, że najczęściej padające odpowiedzi to:

• stałość obrotów w firmie (52% badanych),
• ulokowane w banku oszczędności (46%) oraz
• posiadanie grona stałych i zapewniających comiesięczny zysk klientów (46%).

Jednocześnie 53% badanych zadeklarowało, że w wyniku pandemii i zamrożenia gospodarki zmagać musi się ze spadkiem dochodów. Nie jest zatem zaskoczeniem, że znajduje to przełożenie na poczucie bezpieczeństwa mikrofirm, które od ostatniego badania zanurkowało o pokaźne 26 punktów procentowych.

Obostrzenia wprowadzone w pierwszych miesiącach pandemii COVID-19 mocno odcisnęły się na polskich przedsiębiorcach. Ekonomiczne przewidywania tej grupy są negatywne, prawie połowa z nich obawia się o finansową przyszłość swojej firmy (43%). Co więcej, dynamiczne zmiany i wizja wprowadzania kolejnych obostrzeń sprawiły, że blisko co trzeci badany nie potrafił jednoznacznie ocenić sytuacji finansowej swojego przedsiębiorstwa (32%). Październikowe wzrosty zachorowań na COVID-19 wskazują na dalsze zwiększanie się obaw przedsiębiorców do czasu opanowania sytuacji, czy chociaż częściowego jej ustabilizowania - komentuje Adrian Wróblewski, Dyrektor Działu Analiz w SW Research.

Należało się spodziewać, że w obliczu pandemii, zamknięcia wielu sektorów gospodarki i ogólnoświatowego niepokoju mały biznes będzie czuł się mniej bezpiecznie. Prawdopodobnie jeszcze długo nastroje w tym sektorze nie będą pozytywne. Firmy obawiają się teraz zarówno efektów drugiej fali epidemii, jak i tego, jak będzie zachowywała się gospodarka w następnych latach. Z pewnością spowoduje to, że mikroprzedsiębiorcy będą znacznie mniej skłonni do inwestowania w rozwój – już teraz prawie 40% z nich deklaruje, że zrezygnowało z inwestycji obawiając się ryzyka. Co więcej w porównaniu do zeszłego roku istotnie zmniejszył się odsetek firm, które planują skorzystać z kredytu – z ponad 40% w 2019 r. do jedynie 13% w 2020 r. Głównym powodem są obawy przed kolejną falą pandemii i mniejszymi dochodami (ponad 30% wskazań) - mówi Agnieszka Porębska-Kość, Członek Zarządu Nest Banku.

Jak mały biznes poradził sobie w obliczu COVID-19?

Ponad 60% mikroprzedsiębiorstw przyznaje, że nie przygotowywali się na kryzys przed wybuchem pandemii COVID-19. W obliczu nowej, ekstremalnej sytuacji, firmy musiały podjąć szybkie, a czasem radykalne działania. Prawie połowa badanych zadeklarowała, że ograniczyła koszty, 37% oprócz kosztów ograniczyło także zakupy firmowe, 31% skorzystało z pomocy rządowej, 10% przedstawicieli małego biznesu rozszerzyło działalność lub zmieniło branżę.

Znaczna część mikrofirm w pierwszej kolejności zdecydowała się na ograniczenie kosztów i zakupów - ¼ z nich skorzystała z wakacji kredytowych, a prawie 30% odroczyło składki ZUS. Spora grupa skorzystała też z tarczy antykryzysowej (31%) i pożyczki dla mikrofirm (28%), które zapewniły dostęp do gotówki. Dzięki temu firmy mogły nie tylko przetrwać, ale także zainwestować w rozwój, przebranżowić się lub rozszerzyć działalność. Na rozszerzenie działalności postawiło aż 10% badanych, z czego większość przeniosła działania do internetu.

Mikrofirmy zaczęły intensywnie korzystać z kanałów online i dostępnych usług cyfrowych. Aż 70% z firm, które rozszerzyły działalność deklaruje, że skupiło się na sprzedaży i promocji w internecie - zbudowało stronę www, sklep online lub zainwestowało w reklamę internetową. – dodaje Agnieszka Porębska-Kość, Członek Zarządu Nest Bank.

Pandemia COVID-19 a podejście do oszczędzania

Połowa badanych deklaruje, że zmieniła swoje podejście do oszczędzania przez sytuację związaną z pandemią. Przedsiębiorcy starają się odkładać więcej pieniędzy w banku na nieoczekiwane sytuacje – zarówno firmowych (50%), jak i prywatnych (48%). Co ciekawe, kobiety więcej zmieniły w swoim podejściu do oszczędzania – zdecydowanie częściej niż mężczyźni deklarują odkładanie większej sumy na nieoczekiwane sytuacje (49% vs 39%). Nieco częściej niż mężczyźni przyznają się też do odkładania pieniędzy w banku oraz do rezygnacji z ryzykownych inwestycji.

Firmy nie tylko deklarują, że odkładają więcej pieniędzy na nieoczekiwane sytuacje, ale też szukają małych oszczędności np. zamykają droższe konta bankowe czy rezygnują z części wynajmowanych powierzchni. Ponadto doświadczenia zebrane podczas wiosennego lockdownu oraz zmiany w podejściu do oszczędzania sprawiły, że aż 44% firm deklaruje lepsze przygotowanie na sytuacje kryzysowe. Jest to optymistyczne zjawisko zwłaszcza w kontekście wciąż zwiększającej się liczby zakażonych i pojawiania się kolejnych ograniczeń w działalność firm. Nie zmienia to faktu, że drugie zamrożenie gospodarki może być dla najmniejszych firm znacznie większym zagrożeniem niż pierwsze. Wiele firm nie zdążyło odpracować strat i w pełni zabezpieczyć się na kolejne miesiące mniejszych dochodów lub całkowitego przestoju - dodaje Agnieszka Porębska-Kość, Członek Zarządu Nest Bank.

Badanie zostało przeprowadzone w dniach 16.09-28.09.2020 przez agencję SW RESEARCH metodą wywiadów on-line (CAWI) na panelu internetowym SW Panel. W ramach badania przeprowadzono 1001 ankiet z osobami samozatrudnionymi oraz właścicielami mikroprzedsiębiorstw.