Za jakimi trendami podążać będą startupy? Liczy się nie tylko technologia

Przeczytaj także: Start-up: czy rządowe finansowanie jest skuteczne?

W dynamicznie zmieniających się realiach zrozumienie istoty zachodzących zmian staje się jednym z filarów sukcesu w biznesie. Tylko w ten sposób firmy mogą przygotować się na wielopoziomowe i szybko przebiegające adaptacje. Pomocne w tym są różnego rodzaju publikacje i analizy m.in. think-tanków foresightowych, które nazywają oraz porządkują zmiany cywilizacyjne w określony sposób – w grupy i klasy trendów.

Dążąc do lepszego poznania beneficjentów PARP, w szczególności przedsiębiorców prowadzących działalność gospodarczą od stosunkowo niedawna (w tym tzw. startupów), Agencja postanowiła spojrzeć na nich z perspektywy „Mapy trendów”, opracowanej przez infuture.institute. Wnioski z badania pozwolą ulepszyć ofertę PARP adresowaną do firm w przyszłości.

Działalność w parze z trendami

W badaniu uwzględniono 35 z 54 trendów, które odgrywają najistotniejszą rolę na rynku. Z analizy wyłączone zostały trendy, które w znacznym stopniu powielały pozostałe z nich lub były bardzo niszowe (w marginalnym stopniu mogące się odnosić do działalności firm). Trendy infuture.institute podzielił na cztery kategorie pod kątem ich dojrzałości (czasu):

1. New normal (aktualne, wiodące),
2. Reactive zone (potrzebują 1-5 lat, żeby się upowszechnić),
3. Innovation zone (te trendy potrzebują 5-20 lat na upowszechnienie) oraz
4. Foresight zone (w tym przypadku trend potrzebuje ponad 20 lat, aby się upowszechnić).

Młode firmy najczęściej identyfikują się z trendami już obecnymi na rynku (New normal – 78 proc. badanych) lub trendami, które upowszechnią się w ciągu 1-5 lat (Reactive zone – 76 proc.). Identyfikacja z trendami, które rozwiną się za ponad 5 lat, jest zdecydowanie mniej powszechna – związek z minimum jednym trendem z tej kategorii zadeklarował co drugi badany (55 proc.).

Na Mapie trendy zostały podzielone na 5 kategorii tematycznych: ekonomiczne, komunikacyjne, technologiczne, środowiskowe i społeczne.

Wśród ekonomicznych trendów najczęściej przedsiębiorcy wskazali trend, który nawiązuje do rosnącej świadomości konsumentów oraz odpowiedzialnego tworzenia produktów przez marki (Conscious consumerism) – 43 proc. badanych. Drugi najczęściej wskazany trend ekonomiczny dotyczy energetyki przyszłości czyli gospodarki zorientowanej na świadome i zrównoważone korzystanie z zasobów (Energy-oriented economy) – 19 proc.
Wśród trendów komunikacyjnych najczęściej wskazywane były trendy Social awareness - 34 proc. respondentów (budowa świadomego społeczeństwa, posiadającego wiedzę i zdolność krytycznego myślenia) oraz Transparency - 29 proc. (rosnąca rola transparentności, przejrzystości i autentyczności w wielu obszarach życia zawodowego oraz prywatnego).

W dziedzinie trendów technologicznych największą popularnością cieszą się: Implementing AI - 30 proc. ( sztuczna inteligencja – w szczególności rozwiązania oparte o big data i sieci neuronowe, wdrażane w wielu obszarach życia) oraz Smart living - 25 proc. (tj. rozwiązania oparte o nowe technologie, które wspierają codzienne życie człowieka tak, aby było ono łatwiejsze).

W trendach środowiskowych najważniejszą rolę ogrywają Eco conscious (24 proc.) i Circular economy (23 proc.). Trend Eco conscious mówi o tym, że społeczeństwo jest coraz bardziej świadome niszczycielskiego wpływu na planetę przez człowieka. W trend ten wpisują się zatem aktywności mające na celu przeciwdziałanie postępującemu konsumpcjonizmowi i materializmowi. Natomiast trend Circular Economy zakłada, że wartość produktów, materiałów i zasobów ma być utrzymywana w gospodarce tak długo jak to możliwe, by w efekcie ograniczyć wytwarzanie odpadów do minimum.

Ostatnią badaną kategorią są trendy społeczne. W tym przypadku badani najczęściej wskazywali na Physical experience (22 proc.) i Truly smart city (21 proc.). Physical experience to trend związany z rosnącą potrzebą realnego doświadczenia i fizycznym angażowaniem odbiorców zarówno w świecie wirtualnym, jak i offline. Natomiast trend Truly Smart City mówi o mieście stworzonym w myśl zasady szeroko pojętego zrównoważonego rozwoju, gdzie technologia jest jednym z narzędzi budowania bezpiecznej, efektywnej i funkcjonalnej przestrzeni.

Startupy oraz firmy, które w swojej pracy mają do czynienia z trendami i na ich bazie opracowują nowoczesne rozwiązania i usługi, stoją przed szczególną szansą na bycie pionierami innowacji. Wspieranie innowacyjnych pomysłów odgrywa absolutnie kluczową rolę w dynamicznie zmieniającym się świecie – podkreśla Aleksandra Trapp z infuture.institute.

Nie każda młoda firma to startup

Różnice w identyfikacji z trendami pomiędzy startupami oraz pozostałymi młodymi firmami są niewielkie. Wyjątki w tym zakresie polegają na tym, że startupy częściej identyfikują się z trendami rozwojowymi (Reactive zone). Związek z minimum jednym trendem z tej kategorii deklaruje 81 proc. startupów, a 69 proc. pozostałych młodych firm.

Startupy częściej też niż generalnie młode firmy identyfikują się z trendami technologicznymi.

Odsetek firm identyfikujących się z większością trendów jest do siebie zbliżony zarówno wśród startupów, jak i wśród firm nie będących startupami. Wyjątki dotyczą pojedynczych trendów. W przypadku startupów, największe różnice na plus zaobserwowano względem Implementing AI (+12% w porównaniu do wartości średniej), Data is the new black (+5%) oraz Digital health (+5%). Należy przy tym zauważyć, że wszystkie trzy wymienione trendy są trendami technologicznymi – ocenia Andrzej Jędrzejowski, ekspert z Departamentu Analiz i Strategii w PARP.

Trendy, które będą miały największe znaczenie w przyszłości

Z raportu „StartUp Impact” wynika, że w ciągu najbliższych dwóch lat wzrośnie znaczenie wszystkich analizowanych trendów. Badani zakładają, że największy wpływ na rozwój ich firmy będzie miało pięć trendów: cztery technologiczne (BCI, Digital health, Data is the new black oraz Implementing AI), a także jeden środowiskowy Biodesign.

Brain-Computer Interface zakłada stworzenie interfejsu, który umożliwi komunikację pomiędzy mózgiem a urządzeniem zewnętrznym. Takie rozwiązanie może całkowicie zmienić sposób komunikacji ludzi oraz relację z technologią w przyszłości. Digital health wskazujące na rozwój cyfrowych rozwiązań w obszarze szeroko pojętego zdrowia w oparciu o m.in. takie technologie jak VR, AR, AI czy IoT. Trend „Data is the new black” mówi o rosnącej roli danych. Bazowanie na analizie i interpretacji danych, czyli tzw. „data-driven approach” to obecnie jeden z najważniejszych elementów cyfrowej transformacji. Implementing AI jest związany z upowszechnianiem sztucznej inteligencji w coraz większej liczbie obszarów naszego życia. Natomiast trend środowiskowy Biodesign mówi o możliwości wykorzystania żywych organizmów (m.in. grzyby, bakterie czy glony) do produkowania zrównoważonych materiałów.

Trendy, które z czasem zyskają na znaczeniu

Największy wzrost znaczenia w hierarchii trendów (wobec obecnego poziomu) jest przewidywany w przypadku wybranych trendów technologicznych (Self-driving cars i 5G) oraz środowiskowych (Make air greener¸ Towards electric mobility oraz Life after plastic).

Trend Self-driving cars mówi o coraz większym wpływie samochodów autonomicznych na wiele obszarów naszego życia, w tym funkcjonowania miast czy utrzymanie bezpieczeństwa. Samochodowy autonomiczne mogą zrewolucjonizować wiele branż. Natomiast, nowa generacja technologii mobilnej piątej generacji ma szansę zmienić i przyspieszyć rozwój wielu obszarów, m.in. transportu, internetu rzeczy, telemedycyny czy inteligentnych miast.

W obszarze środowiskowym, trend Make Air Greener w widoczny sposób wskazuje na istotę wykorzystania roślin i zieleni do oczyszczania powietrza. Jego rozwój jest widzimy w dwóch skalach: makro (np. w miastach) i mikro (np. w domach). W ramach trendu Towards electric mobility samochody elektryczne stają się integralną częścią inteligentnego, zrównoważonego miasta. Life after plastic to trend zwracający uwagę na nadmierne wykorzystanie plastiku (zwłaszcza jednorazowego) oraz na szukanie równie wytrzymałych i tanich alternatyw dla tego materiału.

Źródło finansowania dalszego rozwoju firm

Uczestnicy badania planują oprzeć rozwój swojej firmy przede wszystkim na środkach własnych oraz dotacjach i grantach pochodzących z programów rządowych – obydwa źródła planuje wykorzystać 3 na 4 badanych. Uzupełnieniem wymienionych źródeł w przypadku startupów będą inwestorzy prywatni, zaś w przypadku innym młodych firm nie będących startupami – banki.

Metodologia
Badanie przeprowadzono wśród młodych przedsiębiorstw (prowadzących działalność nie dłużej niż 5 lat) w grudniu 2020 r. Ankietę wypełniło 370 beneficjentów korzystających ze wsparcia Programów Operacyjnych na lata 2014-2020 – Inteligentny Rozwój (POIR) oraz Polska Wschodnia (POPW), w szczególności uczestników działań adresowanych do startupów.