Inwestycje firm: alokacja kapitału do zmiany?

Przeczytaj także: Kryzys zdrowotny napędza nowe technologie. Co się dzieje?

W minionym roku pandemia miała negatywny wpływ na zdolności inwestycyjne w 53% firm na całym świecie. Rok 2021 – zdaniem ankietowanych przez EY dyrektorów finansowych – będzie pod tym względem lepszy i tylko 12% spodziewa się dalszego negatywnego wpływu COVID-19 na zdolność firm do inwestowania kapitału. Ankietowani przez EY spodziewają się, że w kolejnym roku pandemia nie będzie miała niemal żadnego negatywnego wpływu na tę kwestię.

Około 2/3 dyrektorów finansowych, którzy wzięli udział w badaniu EY, nie było w stanie sfinansować wszystkich projektów zaplanowanych na 2020 rok. Ma to swoje konsekwencje szczególnie w obecnej sytuacji, gdy rzeczywistość biznesowa zmienia się w szybkim tempie, a firmy muszą dynamicznie prowadzić procesy transformacji, chcąc zachować lub zwiększyć swoją pozycję rynkową. Wyzwania w zakresie alokacji kapitału, przed którymi stanęli obecnie dyrektorzy finansowi, przede wszystkim muszą więc dotyczyć obszarów najbardziej dotkniętych skutkami pandemii.

To, jak duża jest potrzeba w tym zakresie i jak bardzo kompleksowe działania należy podjąć, w dużej mierze zależy od branży. W niektórych – jak na przykład w hotelarstwie, gastronomii czy turystyce niemal cały model biznesowy uległ zmianie, co spowodowało utratę znacznej części kapitału wcześniej przeznaczonego na inwestycję, bądź konieczność jego ulokowania w zupełnie innych aktywach. Inne branże – ochrony zdrowia, technologiczna, czy IT odnotowały z kolei zwiększony popyt na swoje usługi i dziś muszą myśleć o inwestycjach prorozwojowych – mówi Mikołaj Rytel, Partner EY, Lider EY CFO Agenda.

Wyzwania inwestycyjne stojące przed dyrektorami finansowymi

Większość dyrektorów finansowych uważa, że zmiana oczekiwań klientów (60%) i trudne do przewidzenia perspektywy dalszej działalności biznesu (54%) to najistotniejsze wyzwania, z jakimi musieli zmierzyć się w czasie pandemii i to one w największym stopniu wpłynęły na dotychczasowe plany inwestycyjne.

Są to również wyzwania na nadchodzące lata, choć – jak deklarują ankietowani przez EY – ogromną trudność sprawia ocena, które ze zmian spowodowanych przez pandemię są stałe, a które tymczasowe i tym samym niewarte uwagi i inwestycji. Przekonani są jednak, że by móc bez przeszkód funkcjonować w nowej rzeczywistości, należy zwiększyć przede wszystkim nakłady na cyfryzację oraz obszary badawczo-rozwojowe.

Transformacja cyfrowa i innowacyjność stały się jednymi z najważniejszych wyzwań okresu pandemii. Ich istotności dla zachowania ciągłości działania nie trzeba nikomu udowadniać, a inwestycje w tym obszarze należy traktować raczej jak konieczność, niż tylko możliwość. Oczywiście otwartym pozostaje pytanie, jak firmy rozumieją transformację cyfrową i innowacyjność, bo wiele z nich myśli w tym aspekcie wyłącznie o pojedynczych narzędziach czy rozwiązaniach technologicznych, których implementacja w dłuższej perspektywie nie pozwoli zbudować trwałych wartości.

Ważne jest jednak to, czy zarządzający i osoby decyzyjne potrafią dostrzec całe spektrum korzyści płynących z wdrożenia odpowiednich rozwiązań i czy są w stanie dostrzec realne, finansowe korzyści z ich zastosowania. To szczególnie istotne szczególnie teraz, ponieważ ze względu na wysokie koszty, firmy często rezygnują z działań na rzecz innowacyjności i rozwoju, bojąc się, że inwestycje te się nie zwrócą – mówi Grzegorz Cywiński, Partner EY, Lider Zespołu Wycen, Modelowania oraz Analiz Ekonomicznych.

Przeszkody w procesie optymalnej alokacji kapitału

Czterech na pięciu dyrektorów finansowych uważa, że proces alokacji kapitału musi zostać poprawiony, a największym wyzwaniem w tym obszarze jest dostęp do danych. 52% CFO mówi wręcz o braku dostępu do nich – a to o 11 pkt proc. wskazań więcej niż pokazało badanie w 2018 roku. Dyrektorzy finansowi w tych firmach, które posiadają duże zasoby danych skarżą się z kolei na ograniczone możliwości ich analizy (42%), ponieważ wraz ze wzrostem bazy danych, wzrasta czas i zasoby potrzebne do jej właściwej analizy.

53% dyrektorów finansowych deklaruje również, że proces alokacji kapitału nie jest monitorowany, elastyczny i regularnie dostosowywany. W rezultacie mniej niż połowa CFO uważa, że może szybko ocenić zagrożenia rynkowe i szanse, a co za tym idzie dostosować odpowiednio plany inwestycyjne. 67% dyrektorów finansowych deklaruje, że rewiduje plany inwestycyjne firmy raz na rok, a jedynie 8% robi to na bieżąco i analizuje, co należy w nich zmienić.

Aby podejmować rozsądne i efektywne decyzje w zakresie alokacji kapitału, cały proces powinien być wsparty odpowiednią strukturą zarządzania – nie tylko na etapie podejmowania decyzji i realizacji działań, ale również później. Powinien też być spójny z wizją działalnością i rozwoju firmy. Co za tym idzie, alokacja kapitału powinna być ściśle powiązana ze strategią, a dokonywane inwestycje powinny wspierać cel strategiczny. Co ciekawe, z naszego badania wynika, że nieco ponad połowa badanych dyrektorów finansowych uważa, że procesy inwestycyjne bądź kryteria inwestycyjne w ich firmach są stosowane niekonsekwentnie. To stanowi dodatkowe wyzwanie szczególnie obecnie, gdy interesariusze (pracownicy, klienci, regulatorzy) chcą lepiej rozumieć zachodzące w firmach procesy i decyzje biznesowe – mówi Grzegorz Cywiński.

Obecne decyzje w zakresie alokacji kapitału, najczęściej podejmowane są przez dyrektorów finansowych w oparciu o wskaźniki jakościowe i ilościowe. Wciąż stosunkowo mniejszy wpływ mają takie aspekty jak zrównoważony rozwój, czy informacje otrzymywane od akcjonariuszy.
Rys. 5. Zmiany czynników wpływających na alokację kapitału w ostatnim roku

Dyrektorzy finansowi rozumieją doskonale, że muszą spojrzeć poza wynik finansowy i przyjąć bardziej holistyczne spojrzenie na alokację kapitału, włączyć efektywne zarządzanie danymi i ich analizę oraz skupić się na budowaniu zaufania z interesariuszami poprzez skuteczną komunikację. Coraz częściej zdają sobie sprawę również z tego, że inwestycje muszą być podyktowane strategicznymi czynnikami pozwalającymi firmie budować trwałą wartość nie tylko dla właścicieli, akcjonariuszy czy klientów, ale również dla pracowników i całych społeczeństw – mówi Mikołaj Rytel.

O badaniu
Badanie CFO zostało przeprowadzone przez Oxford Economics i EY w styczniu i lutym 2021 r. na grupie 1050 dyrektorów finansowych lub ich odpowiedników w firmach na całym świecie, działających w różnych branżach. Respondenci reprezentowali firmy o przychodach wyższych niż 500 mln USD, z czego 33% z nich to firmy o przychodach od 500 mln do 4,9 mld USD, 33% - od 5 mld do 14,9 mld USD i 33% - o przychodach powyżej 15 mld USD. 60% respondentów to reprezentanci spółek publicznych. Biorąc pod uwagę region geograficzny – połowa pochodziła ze Stanów Zjednoczonych, 10% z Kanady, 20% z Europy Zachodniej (Wielka Brytania, Francja, Niemcy), 20% z krajów Azji i Pacyfiku (Chiny, Indie, Japonia i Australia).