Pracownicy wobec inflacji: albo podwyżka albo zmiana pracy?

Przeczytaj także: Rynek pracy: czy kryzys tnie zatrudnienie i wzmaga bezrobocie?

Koniec „taniego życia”?

Ostatnie ponad dwa lata przyniosły serię finansowych wyzwań zarówno dla pracowników, jak i przedstawicieli biznesu. Na znaczeniu zyskały modele pracy zdalnej i hybrydowej, które nie tylko wpłynęły na styl i kulturę pracy, ale także na strukturę wydatków Polaków. Zapotrzebowanie na pracę sprawiło, że przyspieszyło tempo wzrostu wysokości pensji, co jednak generowało także wzrosty cen.

Kolejne fale pandemii, obostrzenia, zaburzenie łańcuchów dostaw długo wpływały na sytuację gospodarczą i wartość pieniądza m.in. poprzez tarcze antykryzysowe. Ponadto kilka miesięcy temu wojna w Ukrainie zachwiała globalną gospodarką, przyczyniając się dodatkowo do wzmocnienia czynników wpływających na wartość pieniądza.

W konsekwencji w kwietniu 2022 roku inflacja w Polsce wyniosła 12,2% rok do roku oraz 2% miesiąc do miesiąca. Natomiast inflacja bazowa CPI bez cen żywności, energii i paliw wyniosła 7,7%. Można się spodziewać, że te liczby mają wpływ także na rynek pracy. By sprawdzić, jak wzrost cen i spadek realnej wartości wypłacanych pensji przekłada się na postawy pracowników, przeprowadziliśmy kolejne badanie z serii „Nowe oblicza pracy”, oparte na odpowiedziach reprezentatywnej grupy 2128 Polaków z marca 2022 roku.

Inflacja rośnie, a z nią poczucie niepewności

Jak inflacja odbija się na naszych budżetach domowych i możliwościach finansowych Polaków?

Sytuacja gospodarcza, siła nabywcza pieniądza i regulacje nie pozostają bez wpływu na nasze portfele. Aż 76% respondentów Pracuj.pl uważa, że obecna pensja wystarczy im na mniej, niż jeszcze 12 miesięcy temu. Taka sama część badanych oceniła, że inflacja ma negatywny wpływ na ich wynagrodzenie. Dodatkowo, 59% respondentów ocenia, że inflacja istotnie wpływa na faktyczną wartość (siłę nabywczą) ich pensji.

Między innymi z powodu inflacji aż 80% ankietowanych Polaków zwraca coraz większą uwagę na strukturę swoich wydatków. Powoduje to, że decyzje zakupowe są bardziej rozważne i przemyślane. Nacisk na wyższe wynagrodzenia wynika także z niewielkich oszczędności, nie gwarantujących dłuższego utrzymania się w sytuacji rezygnacji z pracy lub jej utraty. Aż 19% Polaków jest w stanie utrzymać się z odłożonych środków przez maksymalnie miesiąc. Oszczędności na powyżej 6 miesięcy posiada zaledwie co trzeci badany.

Polski Ład kontra wynagrodzenia

Jednym z najbardziej kontrowersyjnych tematów związanych z wynagrodzeniami Polaków w ostatnich latach okazał się Polski Ład. To reforma podatkowa, która weszła w życie w styczniu 2022 roku, a następnie została skorygowana w kwietniu br. W założeniach ma ona na celu m.in. usprawnienie systemu podatkowego w Polsce. W praktyce jednak spotkała się z bardzo różnorodnym odzewem, a nawet niechęcią wielu odbiorców.

W obliczu inflacji i napięć dotyczących wynagrodzeń nowe regulacje generowały dodatkową niepewność części pracowników. Dowodzą tego badania Pracuj.pl, przeprowadzone w marcu 2022 roku – jeszcze przed najnowszą zmianą w Polskim Ładzie. 53% Polaków badanych przez zespół serwisu określało swój poziom zrozumienia zasad i regulacji tego programu jako niski. W tym samym czasie aż 46% Polaków oceniło negatywnie wpływ Polskiego Ładu na swoje zarobki, 40% neutralnie, a 24% pozytywnie.

Zmiany w regulacjach i wartości pieniądza wpływają niewątpliwie na zainteresowanie tematyką finansową. 59% respondentów deklaruje, że śledzą informacje na temat gospodarki i jej podstawowych wskaźników, np. stopy inflacji, średniej pensji, bezrobocia, zapotrzebowania na pracowników. Z kolei 51% uważa, że są na bieżąco z pojawiającymi się zmianami dotyczącymi obowiązujących i nowo ustanawianych podatków, które są odprowadzane od ich zarobków.

Z perspektywy pracownika różnorodność zdarzeń gospodarczych, wpływających na jego zarobki, potrafi być przytłaczająca. Niepewność pogłębiana jest przez jednoczesne działania przeciw i pro-inflacyjne obserwowane na rynku. Z jednej strony pracownicy korzystają np. z tarcz obniżających ceny paliwa koniecznego do dojazdów do pracy, z drugiej część z nich płaci wyższe raty kredytów, a wszyscy odczuwają wzrosty cen żywności. Wszystko to prowadzi do sytuacji, w której wynagrodzenia są szczególnie istotną motywacją do zmiany pracy, napędzając wyścig na płace – komentuje Konstancja Zyzik, Menedżerka ds. Pozyskiwania Talentów i Rozwoju Pracowników w Grupie Pracuj.

Inflacja napędza rekrutację i… negocjacje

Wszystkie wspomniane wcześniej warunki wpływają na postawy rekrutacyjne Polaków. Z ostatnio opublikowanych badań przeprowadzonych przez Pracuj.pl wynika, że 36% respondentów obecnie aktywnie szuka nowego miejsca pracy. 44% badanych jako katalizator skłaniający do myślenia o zmianie pracy wskazuje właśnie inflację. Ponadto aż 65% osób szukających obecnie nowej pracy jako motywację wskazuje nieodpowiednią wysokość zarobków.

Jednocześnie jednak spadek wartości pieniądza wpływa nie tylko na poszukiwania nowych pracodawców, ale i negocjacje z obecnymi. 41% Polaków badanych przez Pracuj.pl przyznaje, że ze względu na inflację starało się o podwyżkę w ciągu ostatnich 12 miesięcy. W wielu wypadkach taki krok sprowadza się do zachowania tzw. płacy realnej, czyli takiej, na jaką pracownik umówił się z pracodawcą przy podpisaniu porozumienia. Przy osłabianiu siły nabywczej przez zewnętrzne czynniki, taki krok dla wielu osób okazuje się koniecznością.

Z miesiąca na miesiąc inflacja w Polsce rośnie. W konsekwencji rosną ceny towarów i usług, co ma przełożenie na budżet każdego Polaka. Część pracodawców przyznawała raz w roku podwyżkę inflacyjną. Natomiast jeśli pracownik samodzielnie prosił o podwyżkę, to pracodawca swoją decyzję podejmował w oparciu o ponadprzeciętne wyniki swojego pracownika. Ze względu na to, że ceny towarów codziennego użytku rosną z miesiąca na miesiąc, pracownicy coraz bardziej wywierają presję na skorygowanie swojego wynagrodzenia w oparciu o bieżącą sytuację gospodarczą, a nie jedynie o osiągane wyniki. Jeśli nie mogą tego zrobić, często zaczynają się rozglądać za inną, lepiej płatną pracą. Inflacja i pościg za zachowaniem realnego wynagrodzenia stały się więc dodatkowym czynnikiem, zachęcającym pracowników do szukania wyższych wynagrodzeń oraz przeglądania ofert. Dlatego w przyciąganiu pracowników jeszcze ważniejsze staje się dziś komunikowanie widełek zarobków w ogłoszeniach o pracę - mówi Łukasz Marciniak, Dyrektor Sprzedaży w eRecruiter.

Presja płacowa na pracodawców, a rekrutacja

Według danych GUS wzrost wynagrodzeń w Polsce napędzany może być w dużym stopniu wzrostem inflacji, a nie wzrostem gospodarczym. W stosunku do roku poprzedniego wzrost płac za marzec 2022 roku wynosił rekordowe 12,4%.

Powyższa dana wskazuje na zwiększającą się presję płacową na pracodawców, którzy wiedzą, że pracownicy z powodu inflacji chętniej rozglądają się za nowym pracodawcą. W tej sytuacji ważne stają się widełki zarobków w ogłoszeniach. Publikowanie przez pracodawców klarownych informacji o wynagrodzeniu w ofertach pracy skutkuje bowiem wzmocnieniem zainteresowania ich ofertą rekrutacyjną. Aż 71% osób poszukujących pracy jest bardziej skłonne do zaaplikowania na stanowisko posiadające informację o widełkach płacowych.

Wiedząc, że taka informacja uatrakcyjnia ofertę, pracodawcy zmieniają swoje podejście do samego procesu rekrutacji. Ta istotna zmiana zwiększa konkurencyjność wśród kandydatów na dane stanowisko. Z badań Pracuj.pl wynika, że 48% Polaków dostrzega częstsze zamieszczanie widełek płacowych przez pracodawców w ofertach pracy. Ponadto 71% respondentów uważa, że oferty, które przedstawiają proponowane zarobki, są bardziej skuteczne od pozostałych ogłoszeń.

Warto zaznaczyć, że kwestie podejścia do płac różnią przedstawicieli różnych płci. Według badań Pracuj.pl to mężczyźni częściej występują o podwyżkę wynagrodzenia (44%) niż kobiety (38%). Co ciekawe, mężczyźni zwracają mniejszą uwagę na swoje wydatki i wynagrodzenie (76%) niż kobiety (85%). W porównaniu z rokiem ubiegłym, skłonność do zmiany pracy jest podobna zarówno u kobiet (45%), jak i u mężczyzn (43%).

Quo vadis, pracowniku?

Uwzględniając makroekonomiczne turbulencje, presja płacowa nakładana na pracodawców jest bardzo wysoka. Mobilność w obliczu inflacji może dotyczyć zwłaszcza młodszych kandydatów. Jak wynika z badania Pracuj.pl, im jesteśmy starsi, tym jesteśmy mniej aktywni na rynku pracy. Mniej więcej po 35. roku życia Polacy zaczynają bardziej doceniać stabilizację i pracę w znanym im środowisku wykonywania swoich obowiązków.

W tym kontekście to najmłodsi pracownicy będa bardziej skłonni reagować na presję inflacyjną zmianą pracy, starsi za to częściej zaakceptują warunki w firmie, w imię oszczędności rezygnując z niektórych wydatków.

Jednym ze sposobów wprowadzenia stabilności na rynku pracy i budowy porozumienia z pracownikami jest otwarta komunikacja o przedziale wynagrodzeń, kryteriach zadań oraz benefitach. Polacy częściej spoglądają na strukturę swojego domowego budżetu. Dzięki temu następuje większa świadomość cen towarów i usług. Tym samym każdy Polak tworzy swój „koszyk inflacyjny”, dzięki któremu może ocenić, jak bardzo istotnie inflacja wpływa na utrzymanie jego stylu życia. Taka kalkulacja prowadzić może z kolei do decyzji, że czas na zmianę zawodową.