Nie tylko praca zdalna. Jakie innowacje na rynku pracy?

Przeczytaj także: Workation i praca zdalna zagrożeniem dla pracodawców?

(R)ewolucja kultury pracy na świecie

Globalne zmiany w zakresie gospodarczym, społecznym i demograficznym skłaniają państwa oraz przedsiębiorców do podejmowania ambitnych testów, wpływających na systemy wykonywania obowiązków zawodowych. Zmiany te obejmują zarówno pomysły szeroko komentowane na całym świecie, jak i innowacje stanowiące wciąż odważne propozycje, które jednak są dalekie od powszechnej realizacji.

Jednym z szeroko komentowanych pomysłów jest między innymi czterodniowy tydzień pracy, który pilotażowo jest wdrażany w Wielkiej Brytanii oraz Hiszpanii. Niedawno plany przeprowadzenia takich testów wyraziła Portugalia, chcąc wdrażać je w wybranych instytucjach publicznych.

Takie odważne działania jako pierwsze podejmują przede wszystkim przedsiębiorstwa. Grupa Bank of Ireland oferuje płatne urlopy dla pracownic przechodzących menopauzę. Pracowniczki będą mogły wziąć do 10 dni wolnego w roku, jeśli wystąpią fizyczne lub psychiczne objawy związane z menopauzą. Natomiast Hiszpania jest pierwszy krajem, który przetestował i wprowadził płatny urlop menstruacyjny dostępny w dniach, w których pracowniczki szczególnie odczuwają ból i dyskomfort.

W Japonii Piala Inc., firma z branży marketingowej i e-commerce, przyznała osobom niepalącym dodatkowe sześć dni urlopu - jako tym, które mniej czasu spędzają na przerwach od wykonywania zadań. Natomiast w Belgii pracownicy mogą poprosić o czterodniowy tydzień pracy na okres próbny, który wynosi sześć miesięcy. Program zakłada utrzymanie 38-godzinnego tygodnia pracy, z dodatkowym dniem wolnym rekompensującym dłuższe dni wykonywania obowiązków.

Przykłady ze świata pokazują, że nowe regulacje i innowacje mogą w przyszłości wspierać pracowników w wielu aspektach, wpływając na pozytywne zmiany społeczne. Jak ich wdrożenie mogłoby wpływać na skłonność Polaków do udziału w rekrutacji do oferujących je pracodawców? Sprawdziliśmy to w badaniu Pracuj.pl “Praca w czasach zmian”, przeprowadzonym na reprezentatywnej grupie 2110 Polaków, w tym 1790 posiadających pracę.

Czterodniowy tydzień pracy? Bardzo chętnie, ale…

Według często przytaczanych danych Eurostatu pracownicy w Polsce są jednymi z najdłużej pracujących osób w Unii Europejskiej. Europejczycy pracują tygodniowo średnio 36,4 godziny, natomiast polscy pracownicy 39,7 godzin. Daje to nam 4. miejsce w rankingu całej Wspólnoty. Eksperci Pracuj.pl postanowili w tym kontekście poznać opinię Polaków na temat możliwego wprowadzenia czterodniowego tygodnia pracy. Wyniki wskazują, że ten model jest bardzo pożądany. Jednak związane z nim potencjalne wyrzeczenia zmniejszają znacząco skłonność do pracy w tym modelu.

Aż 79% badanych chciałoby bardziej pracować dla firmy oferującej wspomniany model, jeśli otrzymaliby za taką pracę pełne wynagrodzenie (jak za pięciodniowy tydzień pracy). Nieco częściej taką skłonność wyrażały kobiety (82%) niż mężczyźni (75%). Spoglądając na odpowiedzi przez pryzmat grup wiekowych, najbardziej chętne do podjęcia pracy w takim modelu są osoby mające od 25 do 34 lat (84%) - już mające za sobą często przynajmniej kilka lat kariery.

Gdyby skrócenie tygodnia pracy o jeden dzień wiązałoby się z wydłużeniem dziennego czasu wykonywania obowiązków z 8 godzin do 10, takie rozwiązanie zachęcałoby do rekrutacji już wyraźnie mniej, bo 42% respondentów. W tym przypadku można zaobserwować, że prawie co drugi Polak do 35 roku życia byłby chętny pracować dłużej i mieć dodatkowy dzień wolny w tygodniu. Najbardziej sceptyczne są osoby starsze, powyżej 55 roku życia. Jedynie 32% osób w tym wieku chętnie zrekrutowałoby się do firmy oferującej pracę w takim systemie.

Ostatnim wariantem proponowanym respondentom w badaniu Pracuj.pl było skrócenie tygodnia pracy do 4 dni, ale przy otrzymywaniu 4/5 wynagrodzenia. Jedynie 22% badanych pozytywnie ocenia taki model pracy. Trudno się temu dziwić w kontekście innych ustaleń badaczy. 57% Polaków szuka pracy, ponieważ uważa, że w obecnej pracy zarabiają za mało. Warto wspomnieć, że w ciągu ostatnich 12 miesięcy 44% Polaków odbyło rozmowę o podwyżce.

Czterodniowy tydzień pracy to innowacja, która fascynuje Polaków i może służyć jako ważny argument dla kandydata. Z roku na rok ten element będzie coraz istotniejszy w dyskusjach związanych z rynkiem pracy. Prawdopodobnie najszybciej obserwować będziemy to w branży IT, która obecnie najbardziej dynamicznie wdraża różnorodne innowacje, często wyprzedzając ustawodawców. Doświadczenia zagraniczne pokazują, że wprowadzenie takiego modelu pracy jest możliwe, jeśli firmy uruchomią mechanizmy zwiększające efektywność pracy. Jest to kontrowersyjne, ponieważ oznacza często wprowadzenie większego nadzoru nad pracą zespołów. Innym rozwiązaniem jest mniejsze wynagrodzenie za pracę, proporcjonalne do skrócenia etatu o 20%, które wyraźnie obniża entuzjazm kandydatów. Tak czy inaczej to, jak firmy będą interpretować i wprowadzać 4-dniowy tydzień pracy, będzie jednym z ciekawszych zjawisk w najbliższych latach
- komentuje Paulina Berska, Brand Manager w the:protocol, serwisie dedykowanym ofertom pracy w branży IT.

W zdrowych benefitach - zdrowy (zespołowy) duch

Pracodawcy są świadomi szeregu wyzwań, jakie niesie ewolucja form pracy w kierunku pracy zdalnej. Warto zaznaczyć, że ponad 4 na 10 pracowników deklaruje, że odczuwa zmęczenie bieżącymi zadaniami i niechęć do nich. Według danych Pracuj.pl, co drugi Polak rzuciłoby pracę wpływającą negatywnie na zdrowie fizyczne, niemal tyle samo - wpływającą na zdrowie psychiczne.

Nie bez powodu pracodawcy szukają benefitów związanych ze zdrowiem ich pracowników. Przykładami są zbadane przez Pracuj.pl aspekty oferowanych benefitów już na etapie rekrutacji. Jeśli polski pracodawca wziąłby przykład z przytaczanego wcześniej rozwiązania zastosowanego w Japonii i oferował dodatkowe dni wolne dla osób niepalących papierosów, zwiększyłby atrakcyjność swojej oferty w oczach kandydatów. Prawie 60% respondentów Pracuj.pl chętniej aplikowałoby do takiego pracodawcy, gdyby otrzymali dodatkowe dni wolne za bycie osobą niepalącą i nie wychodzącą na przerwy “na papieroska”. Co ciekawe, odpowiedzi respondentów zarówno pod względem płci, jak i wieku pozostają zbliżone.

Warto przyjrzeć się niezwykle istotnej kwestii, jaką jest urlop menstruacyjny, wpisujący się w szeroko rozumiane dyskusje dotyczące wsparcia kobiet na rynku pracy. Kobiety w czasie miesiączki odczuwają większe zmęczenie oraz ból, nieraz utrudniające skuteczne i komfortowe wykonywanie obowiązków. Zdecydowanie nie sprzyja to efektywnej pracy. Trudno się więc dziwić, że taki benefit zwiększyłby skłonność do aplikowania o pracę u 60% kobiet badanych przez Pracuj.pl.

Bardzo istotny wpływ na nastawienie do tej kwestii mają kwestie pokoleniowe. Im młodsza osoba, tym zdecydowanie bardziej pozytywnie nastawiona jest do pomysłu oferowania urlopu menstruacyjnego przez pracodawców. 69% Polaków w wieku 18-24 lat postrzega pozytywnie to udogodnienie. Natomiast na drugim krańcu zestawienia są badani w wieku 55-64 lat. Wśród nich jedynie 31% uważa ofertę pracy za bardziej atrakcyjną, gdy jest oferowany taki urlop.

Praca zdalna rodzi wyzwania

Praca zdalna jest formą wykonywania obowiązków, która przyjęła się na rynku bardzo dobrze. Jest to magnes, który przyciąga kandydatów, a przez wielu traktowany jest jako niezbędny. Według najnowszych danych Pracuj.pl 38% kandydatów chętniej aplikowałoby na ofertę, jeśli pracodawca oferowałby pracę wyłącznie w formie zdalnej. Kobiety (44%) wyraźnie częściej niż mężczyźni (33%) chciałyby pracować w sposób całkowicie zdalny.

Natomiast na porządku dziennym w firmach pojawia się praca hybrydowa. Jest ona coraz powszechniej proponowana w ofertach pracy. Dane z połowy listopada 2022 roku wskazują, że niemalże ⅓ wszystkich ofert zamieszczonych w Pracuj.pl oferuje możliwość pracy hybrydowej.

Kandydaci szczególnie doceniają wolność wyboru. Firmy, które pozwalają zadecydować pracownikowi, czy woli model zdalny, hybrydowy czy stacjonarny, mogą liczyć na większą przychylność w rekrutacji aż 62% kandydatów. Co ciekawe, taką dowolność wyboru preferują bardziej kobiety (69%) niż mężczyźni (55%). Najczęściej taką możliwość chcą posiadać osoby w wieku 25-34 lat (71%) oraz osoby, które dopiero wchodzą na rynek pracy, do 24 roku życia (67%).

Należy mieć na uwadze potencjalny zimowy kryzys energetyczny. Może on spowodować zwiększenie ilości osób pracujących zdalnie. Możliwe, że pracodawcy, chcąc zaoszczędzić np. na energii elektrycznej (prądzie, oświetleniu) czy ogrzewaniu, możliwe, że będą bardziej skłonni do proponowania pracy zdalnej pracownikom. Tym samym mogą przerzucać wspomniane koszty na pracowników. Aktualnie w Polsce nie ma klarownie sformułowanej ustawy regulującej, w jaki sposób powinien wyglądać schemat rozliczenia pracy zdalnej, gdzie pracownik ponosi koszty energii, internetu oraz wszelkie inne opłaty eksploatacyjne. W tak krótkim okresie, polski system prawny nadal dostosowuje się do dynamicznych zmian na rynku pracy.

Zmiany rynku pracy są nieuniknione

Niewątpliwie pandemia stała się katalizatorem zmian w kulturze pracy, relacji pracownik-pracodawca oraz samym systemie pracy. Kwestie takie jak czas wykonywania obowiązków, benefity wrażliwe społecznie czy utrwalanie się pracy hybrydowej jako oczekiwanego modelu coraz częściej przebijać się będą do dyskusji głównego nurtu.

Warto mieć na uwadze, że coraz młodsi pracownicy mają odmienne wartości od osób odchodzących z rynku pracy. Zmiana pokoleniowa niesie ze sobą nowe wyzwania dla pracodawców oraz stawiane im oczekiwania. Częściej niż w przeszłości benefity pozapłacowe będą miały większe znaczenie w przyciąganiu talentów. Oferowanie urlopów menstruacyjnych, dodatkowych dni wolnych dla osób niepalących czy praca zdalna to przykładowe kroki wyprzedzające prawo, które mogą budować wizerunek nowoczesnego pracodawcy.

O BADANIU
Badanie “Praca w czasach zmian” zostało przeprowadzone we wrześniu 2022 roku przez ARC Rynek i Opinia na zlecenie serwisu Pracuj.pl. Pomiar wykonany metodą CAWI przeprowadzono na próbie 2110 Polaków, reprezentatywnej dla populacji osób czynnych zawodowo w wieku 18-65 pod względem płci, wieku oraz wielkości miejscowości zamieszkania.