Kobiety na rynku pracy: matka Polka nie chce home office?

Przeczytaj także: Polityka prorodzinna firm. Na co mogą liczyć pracujący rodzice?

Home office, kiedy za ścianą jest dziecko, to wyzwanie dla wielu rodziców – częściej dla kobiet, które na ogół biorą na siebie większość obowiązków opiekuńczych.

Tylko w ubiegłym roku zasiłek macierzyński pobierało z ZUS 635 348 osób, w tym 182 539 osób z tytułu urlopu ojcowskiego, rok wcześniej było to odpowiednio – 668,9 tys. (zasiłek macierzyński) i 185,2 tys. (urlop ojcowski). Średnia liczba dni spędzonych na zasiłku macierzyńskim wynosiła 140 dni na osobę, w przypadku urlopu ojcowskiego było to 12 dni (2022 r.).

Część osób nie wykorzystuje przysługujących im dni wolnych związanych z rodzicielstwem i szybko wraca do firmy.
Kobiety, które po urodzeniu dziecka decydują się na ten krok, często drugi etat mają w domu, gdzie w wolnych chwilach zajmują się najmłodszymi członkami ich rodziny. Do 40 godzin tygodniowo poświęcanych na pracę zawodową dochodzą jeszcze te, które wymagają równie dużej aktywności w życiu prywatnym.

Z badania Grupy Progres wynika, że niemal połowa polskich matek (46 proc.) w dni robocze (poniedziałek-piątek), gdy wróci z pracy, spędza z dzieckiem średnio od 4 do 5 godzin na dobę (20-25 godz./5 dni). Nieco mniej, bo 40 proc. badanych poświęca na to od 3 do 4 godzin dziennie (15-20 godz./5 dni), 9 proc. szacuje, że jest to 6 do nawet 8 godzin (30-40 godz./5 dni), a 6 proc. od 1 do 2 godz. (5-8 godz./5 dni).

Badanie potwierdza, że mamy w naszym kraju są bardzo zapracowane. Większość w dni powszednie bierze na siebie dodatkowe pół, a czasem nawet cały etat wynikający z obowiązków rodzinnych, co na dłuższą metę może być dość obciążające. Jednak wyraźnie pokazuje, że pracodawcy, którzy uważają, że dziecko negatywnie pływa na pracę kobiety i sprawia, że jej aktywność spada przez rodzicielstwo, są w błędzie. Niestety, takie stereotypowe myślenie nadal występuje w krajowych firmach – mówi Magda Dąbrowska, wiceprezes Grupy Progres.

Nie inaczej pod względem aktywności pań jest też w innych krajach i chociaż rzeczywista liczba godzin, które kobieta spędza z dzieckiem, może się różnić w zależności od wielu czynników, tj. wiek dziecka, struktura rodziny, obowiązki zawodowe i indywidualne preferencje, to długość czasu poświęcanego na obowiązki rodzinne jest spora.

Według raportu opracowanego przez Bureau of Labor Statistics matki zatrudnione w Stanach Zjednoczonych, które mają dzieci w wieku poniżej 6 lat, spędzają średnio około 2,7 godziny dziennie na bezpośredniej opiece nad dzieckiem. W badaniu przeprowadzonym przez OECD średnia liczba godzin spędzonych przez matki z dziećmi w krajach członkowskich OECD wynosiła około 2-3 godzin dziennie (2019 r.).

Mimo że godzenie życia zawodowego i rodzinnego nie jest łatwe, to matki Polki, które mają etat, radzą sobie z tym całkiem dobrze. Zlecone przez przełożonego zadania wolą jednak wykonywać w miejscu pracy niż zdalnie (w domu z dzieckiem), bo łatwiej im się wtedy skupić – deklaruje tak 74 proc. ankietowanych w badaniu Grupy Progres. 26 proc. preferuje dom jako miejsce do wykonywania obowiązków zawodowych. Przyznają one, że nie rozprasza ich w tym obecność dziecka. Polki biorące udział w badaniu przyznają też, że w utrzymaniu aktywności zarodowej niezbędne jest nie tylko wsparcie bliskich, ale też samego przełożonego.

Wielu pracodawców wprowadza prorodzinne rozwiązania, które wspierają młode mamy w powrocie do pracy po przerwie zawodowej wynikającej z urodzenia dziecka. Najczęściej jest to elastyczny etat, możliwość home office albo w wybranym czasie. Obserwujemy, że takich działań w firmach nie brakuje, jednak przełożeni muszą popracować nad początkowym etapem tzn. onboardingiem młodej mamy, która po dłuższej nieobecności wraca do firmy. Często jest rzucana na zbyt głęboką wodę – mówi Magda Dąbrowska, wiceprezes Grupy Progres. – Co prawda 68 proc. przełożonych przeprowadza proces wdrażania w obowiązki zawodowe, jednak dotyczy on głównie ludzi nowozatrudnionych, a nie tych mających przerwę. To duży błąd, bo rodzic wracający do pracy po urlopie macierzyńskim lub ojcowskim – trwającym od kilku do kilkudziesięciu tygodni – spotyka się z zupełnie innym stanem rzeczy i trzeba go od nowa wdrażać w projekty. Niestety onboarding rodziców to w firmach nadal rzadkość – dodaje Magda Dąbrowska.

Matka Polka nie chce pracować z tatą

Panie mają też jasno sprecyzowane oczekiwania co do innego z aspektów życia rodzinnego. Deklarują, że chcą pracować, ale nie ze swoimi drugimi połówkami. 73 proc. ankietowanych kobiet mających rodzinę przyznaje, że nie chce mieć relacji służbowych i pracować z osobą, z którą są związane. Jedynie 27 proc. badanych twierdzi, że chciałoby pracować ze swoim partnerem.

Zgodnie przyznają jednak, że potrzebują wsparcia w efektywnym godzeniu życia zawodowego z macierzyństwem. Jego brak z jakiejkolwiek strony często jest bowiem powodem rezygnacji z etatu. Większość mam (63 proc. ankietowanych przez Grupę Progres), gdy do niego wróci, to raczej nie myśli o rezygnacji z pracy i zajęciu się jedynie dzieckiem. Takie myśli ma 37 proc. uczestniczek badania.

Mimo że nasi rodacy starają się, by rodzina nie była powodem decyzji o rezygnacji z pracy, to nadal wiele osób nie wraca do niej, gdy ich dziecko przychodzi na świat. Na zostanie w domu decydują się głównie kobiety, dla których kwestie rodzinne i osobiste są kluczowymi powodami uniemożliwiającymi im kontynuowanie aktywności zawodowej (w 2022 r. było ich 26 tys. według GUS).

Jak podaje urząd statystyczny, innymi z czynników decydujących o bierności zawodowej kobiet są: likwidacja firmy albo stanowiska lub zaprzestanie prowadzenia własnej działalności gospodarczej i zakończenie pracy na czas określony, dorywczej, sezonowej.

Z raportu Międzynarodowej Organizacji Pracy (ILO) wynika, że powrót do pracy po urodzeniu dziecka to wyzwanie dla wielu mam, nie tylko w Polsce. Nowe dane ILO dotyczące przerwy w zatrudnieniu pokazują, że kobietom, które chcą pracować, znacznie trudniej jest znaleźć pracę niż mężczyznom. Wśród osób w wieku od 25 do 54 lat różnica między płciami w aktywności zawodowej wyniosła 29,2 proc. w 2022 r., przy czym jedynie 61,4 proc. pań i aż 90,6 proc. panów było aktywnych zawodowo. Według ILO tego wyniku nie można tłumaczyć wyłącznie większymi trudnościami kobiet w znalezieniu pracy.

Niedawno zaktualizowane dane wskazują bowiem, że głównym czynnikiem obniżającym ich aktywność zawodową i obserwowanym na całym świecie może być wychowywanie dzieci. W przypadku osób w tej samej grupie wiekowej (od 25 do 54 lat) z co najmniej jednym dzieckiem poniżej szóstego roku życia, różnica w aktywności zawodowej zwiększa się z 29,2 proc. do 42,6 proc., a grupa kobiet aktywnych zawodowo zmniejsza się z 61,4 proc. do 53,1 proc. W przypadku mężczyzn rośnie – z 90,6 proc. do 95,7 proc.