Tydzień 46/2006 (13-19.11.2006)

Przeczytaj także: Tydzień 45/2006 (06-12.11.2006)

• Od roku obowiązuje embargo nałożone przez Rosję na polską żywność. W opinii rosyjskich komentatorów była to odpowiedź na podniesienie przez UE dopłat do eksportu zbóż, chociaż oficjalnie przyczyną były liczne przypadki naruszenia przez Polskę rosyjskich wymogów fitosanitarnych. Wobec braku rosyjskich reakcji na nasze oczekiwania zniesienia tych barier, polski rząd zablokował przyjęcie unijnego mandatu negocjacyjnego do rozmów o nowym traktacie UE - Rosja, które mają się rozpocząć 24 listopada na szczycie w Helsinkach. Swoją zgodę Polska uzależnia m.in. od politycznego kroku ze strony Rosji wskazujących na gotowość rewizji przez Rosję decyzji sprawie tych restrykcji. W odpowiedzi Rosyjska Federalna Służba ds. nadzoru weterynaryjnego i fitosanitarnego (Rossielchoznadzor) zadeklarowała gotowość uchylenia tego ograniczenia na import polskiej żywności, jeśli „Polska uczyni przejrzystym i odpowiadającym wszystkim rosyjskim wymogom system certyfikacji nadzorowanych ładunków, ekspediowanych do Rosji".
• Zgodnie z posiadanymi uprawnieniami Komisja Europejska decyduje o największych przejęciach i fuzjach firm. Ostatnio wielkim jej problemem były plany fuzji Suezu i Gaz de France (GdF). KE określiła jednak twarde warunki dla tej transakcji. Obie firmy muszą pozbyć się pewnej części swojego majątku na rzecz konkurentów. Mimo to jest to zwycięstwo koncepcji rządu francuskiego, który nie zgadzał się na wejście włoskiego Enel-u do francuskiej energetyki.
• Słowacja jest krajem o najwyższym wzroście w Europie Środkowo-Wschodniej i jednym z najszybciej rozwijających się krajów w Unii Europejskiej. W III kw. jej wzrost gospodarczy wyniósł 9,8% r/r. Rośnie popyt wewnętrzny. Z obawy przed przegrzaniem gospodarki spodziewane jest podwyższenie stóp procentowych.
• Niemiecko-rosyjskie konsorcjum Nord Stream AG (to wspólny projekt rosyjskiego Gazpromu i niemieckich firm BASF i E.ON-Ruhrgas)oficjalnie stara się o pozwolenia na budowę Gazociągu Północnego po dnie Bałtyku. Wniosek złożono do Federalnego Urzędu Żeglugi i Hydrografii (BSH) w Hamburgu oraz do Urzędu Górniczego w Stralsundzie. Według planów pierwsza nitka bałtyckiej magistrali ma zostać oddana do użytku w 2010 r. a druga w 2013 roku. Budowa ma zacząć się w 2008 roku. Jego przepustowość ma wynieść 55-60 mld m³ gazu rocznie, a koszt jest szacowany na ok. 5 mld USD.
• Grecja zapowiedziała, że nie otworzy swojego rynku pracy dla Bułgarów i Rumunów przez co najmniej przez 2 lata. Pewne ograniczenia wobec Rumunów i Bułgarów wprowadziły także Wielka Brytania i Irlandia.
• Umowa między Gazpromem i włoskim ENI staje się faktem. Od 2007 r. Gazprom będzie sprzedawał gaz bezpośrednio we Włoszech, zwiększając do 2010 roku dostawy do 3 mld m³ rocznie. W zamian Gazprom zgodził się przedłużyć do 2035 r. kontrakt na import gazu przez ENI (dotychczasowy kończył się w 2017 r. ). W 2005 roku włoski koncern kupił 22 mld m³ rosyjskiego gazu i jest to ponad 30% rocznych potrzeb Włoch (Włochy są po Niemczech drugim odbiorcą rosyjskiego gazu w Europie). Jest to podobna umowa do tej, jaką w ubiegłym miesiącu zawarł Gazprom z austriackim koncernem OMV.
• Do 2010 roku Norwegia zwiększy dostawy gazu do Europy z 85 do 130 mld m³.
• Gazprom i ENI będą wspólnie poszukiwać i wydobywać gazu tak w Rosji jak i w innych krajach. Będą też współpracować przy budowie i eksploatacji gazociągów (koncepcja rozbudowy i pełnego wykorzystania gazociągu "Błękitny Potok" i uruchomione nowego gazociągu z Turcji przez Grecję do Włoch.
• Gazprom kończy rok sukcesami na europejskim rynku. Zaczyna dodatkowo zarabiać dostarczając gaz bezpośrednio klientom. Korzysta z liberalizacji rynków gazowych w Unii Europejskiej. Od przyszłego roku sprzeda w ten sposób 3 mld m³ gazu włoskim indywidualnym odbiorcom (to 4% włoskich potrzeb). Gazprom dotąd bezpośrednio sprzedawał gaz gospodarstwom domowym w państwach nadbałtyckich, a w ubiegłym miesiącu podpisał z austriackim OMV umowę o sprzedaży na tym rynku gazu bezpośrednio konsumentom (będzie to ok. 20% detalicznego rynku). W I połowie roku Gazprom uzgodnił z BASF, że w spółce Wingas zwiększy swoje udziały do 50%. Warto też przypomnieć, że Rosjanie przejęli od niemieckiego koncernu E.ON prawie połowę udziałów w węgierskich firmach, które eksploatują magazyny gazu i zarabiają na hurtowym handlu gazem. Prócz tego Gazprom otrzyma 25% plus jedna akcja w spółce E.ON Hungaria działającej w obszarze dystrybucji gazu i energii elektrycznej. W Wielkiej Brytanii mają małą firmę dystrybucyjną Pennine Natural Gas i co prawda Gazprom nie przejął gazowej firmy Centrica, ale buduje magazyny gazu.
• Kijów poinformował, że Ukraina stworzy z Gazpromem i firmami z Niemiec konsorcjum, które przejmie ukraińskimi gazociągami. Przez Ukrainę płynie ok. 80% rosyjskiego gazu na eksport do Europy Zachodniej. W październiku Ukraina podpisała kontrakt na dostawy gazu w 2007 r. w cenie 130 USD / 1000 m³ (wzrost ceny o 40%).

Komentarz do wydarzeń gospodarczych

---

CZY POWSTANIE KARTEL GAZOWY ?

Pojawiają się coraz to nowsze analizy, które wskazują, że Rosja chce utworzyć kartel gazowy na wzór OPEC, w którym znaleźliby się najwięksi producenci w Afryce i Azji. Ich autorzy sugerują, że oprócz interesów gospodarczych inicjatorom tego kartelu chodzi o realizację celów politycznych. Ostatnim dokumentem w tej sprawie jest raport doradców NATO, który otrzymali ambasadorzy państw członkowskich. Mówi się w nim o tym, że jego członkami mają być Rosja, Algieria, Katar, Libia, kraje Azji Środkowej, a nie wykluczone, że także Iran. Rosja jest głównym dostawcą gazu do Europy, bo zaspokaja 25% potrzeb, podczas gdy z Norwegii dostarczane jest 13%, a 10% stanowią dostawy algierskie. Także ostatnio Międzynarodowa Agencja Energetyki zasygnalizowała "możliwość, że główne kraje eksportujące gaz skoordynują plany inwestycyjne i produkcyjne w taki sposób, by nie dopuścić do powstania nadwyżek i zapewnić wzrost cen gazu".

W ostatnich miesiącach Kreml wzmocnił swoją politykę konsolidacji sektora surowców energetycznych określając także granice udziału kapitału zagranicznego w firmach producenckich. Podobnie postępuje ostatnio Algieria, która także przestała sprzedawać udziały w spółkach gazowych zagranicznym inwestorom. Rosja zacieśnia też swoją współpracę z poradzieckimi republikami i działającymi tam firmami wydobywczymi, a także związała się umową z Iranem. Wydarzeniem ostatnich tygodni jest to, że Gazprom i algierski Sonatrach postanowiły współpracować, oferując na rynkach światowych skroplony gaz, wymieniając aktywa i zobowiązując się do wspólnego stawania do przetargów w krajach trzecich (rosyjskie rezerwy gazu są szacowane na ponad 1 bln m³, a Sonatrach z rezerwami na poziomie 149 mld m³ zajmuje siódme miejsce wśród producentów).

Jednak nie wszystkie kraje eksportujące gaz zainteresowane są kartelem. Od tej koncepcji dystansują się Norwegia, Katar i Nigeria. W tym miejscu warto zwrócić uwagę na to, że przeszło pięć lat temu w maju 2001 roku światowi producenci gazu powołali Forum Krajów Eksporterów Gazu (GECF). Należy do niego 15 państw, w tym także należące do OPEC kraje naftowe: Iran, Katar, Arabia Saudyjska, Zjednoczone Emiraty Arabskie, Algieria, Nigeria, Wenezuela oraz czołowy gracz na tym rynku Rosja. Forum skupia kraje dysponujące ok. 2/3 wszystkich zasobów gazu na świecie.

Dziś kraje unijne w różny sposób dbają o zapewnienie sobie dostaw tego strategicznego surowca. Jednak coraz silniej kraje małe naciskają na czołówkę unijną, by wypracować wspólną politykę energetyczną. Miałoby to zmniejszyć zależność od dostawców gazu i wzmocnić wspólne stanowisko w negocjacjach z Rosją. Te problemy były też podstawą sprzeciwu Polski, wobec propozycji przyjęcia mandatu do negocjacji z Rosją nowego globalnego porozumienia, które mają się rozpocząć 24 listopada podczas szczytu UE-Rosja w Helsinkach. Polska chce m.in., by Rosja ratyfikowała Europejską Kartę Energetyczną, by podpisała protokół tranzytowy, który zapewni europejskim inwestorom dostęp do rosyjskich rynków, a także do jej infrastruktury i surowców.