Od węgla do słońca. Jakie źródła energii są najtańsze i z czego to wynika?

Tanie paliwa kopalne? Tylko do czasu!

Jak wynika z raportu „Transformacja energetyczna w Polsce. Edycja 2023”*, aż 85% zapotrzebowania na prąd w naszym kraju zaspokajane jest przez paliwa kopalne – węgiel kamienny, węgiel brunatny, gaz ziemny i ropę naftową.

Te konwencjonalne źródła energii są stosunkowo wydajne i co za tym idzie – dość tanie, przynajmniej w teorii. Problem stanowi przede wszystkim dostępność złóż, co sprawia, że większość z państw, w tym Polska, uzależniona jest od importu paliw. Już w 2021 roku sprowadzaliśmy z zagranicy aż 43% z nich, przez co podwyżki cen węgla i gazu na rynkach światowych były dla nas bardzo dotkliwe. W 2022 roku wartość importu sięgnęła 193 mld zł!

Do tego paliwa kopalne powoli się wyczerpują, zwłaszcza jeśli chodzi o płytko usytuowane złoża. Dostęp do złóż położonych głębiej będzie możliwy tylko po modernizacji kopalni, która obecnie byłaby bardzo kosztowna.

Biorąc pod uwagę wrażliwość surowców nieodnawialnych na zmiany geopolityczne i trudności wydobycia, tego typu energia przestaje być opłacalna. W tych warunkach nawet stabilizacja sytuacji politycznej nie spowoduje znaczącego spadku cen energii – przynajmniej nie w dłuższej perspektywie.

Czysta energia atomowa – dobre perspektywy, dużo ograniczeń

Za dobrą alternatywę dla paliw kopalnych uważa się energię jądrową. Jest bezemisyjna i stosunkowo bezpieczna, niezależna od warunków atmosferycznych, a do tego do produkcji prądu zużywa się bardzo małe ilości surowca.

Te niewątpliwe zalety nie przekładają się jednak na niskie ceny prądu. Ze względu na dużą efektywność elektrownie atomowe pozwalają szybko tworzyć rezerwy energii i zapewnić bezpieczeństwo energetyczne kraju. Z tego powodu budowa elektrowni jądrowych jest pożądana i korzystna, ale ich utrzymanie kosztowne.

Przyczyn takiego stanu jest kilka. Wśród nich należy wymienić:

• wysokie koszty budowy elektrowni, która spełniałaby wszystkie standardy bezpieczeństwa;
• równie wysoki koszt składowania i zabezpieczenia odpadów radioaktywnych;
• konieczność utrzymania ciągłej pracy elektrowni;
• trudności z modernizacją – postęp technologiczny jest dość szybki, a wymiana kluczowych komponentów elektrowni droga.

Wszystko to sprawia, że elektrownie jądrowe, pomimo ogromnego znaczenia strategicznego, nie są sposobem na ograniczenie skutków wahań cen surowców kopalnych. Wręcz przeciwnie – produkcja energii z pomocą tej technologii kosztuje coraz więcej. To odwrotnie niż w przypadku OZE, które z roku na rok są coraz tańsze i bardziej dostępne.

Ceny prądu z odnawialnych źródeł energii – czy rzeczywiście są najniższe?

Wspomniany wcześniej raport „Transformacja energetyczna w Polsce. Edycja 2023” podaje, że:

• aż 10% produkcji energii w Polsce pochodzi ze źródeł odnawialnych, a na przestrzeni dekady jej wartość wzrosła aż o 6 p.p.;
• tylko w 2022 roku wolumen produkcji prądu z energetyki wzrósł aż o 4 TWh i był większy aż o 103% w porównaniu do roku poprzedniego;
• o 3 TWh wzrosła produkcja energii z farm wiatrowych (19% więcej niż w roku poprzednim).

O aktualnych cenach prądu i o tym, ile kosztuje kilowatogodzina w Polsce przeczytasz u E.ON Polska.

Duże zainteresowanie OZE, jak i wzrost liczby inwestycji wykorzystujących te źródła energii – fotowoltaiki, źródeł geotermalnych, elektrowni wodnych i farm wiatrowych – wynika przede wszystkim z prostoty zastosowanych rozwiązań technicznych. Skutkiem tego są:

• niewysokie koszty budowy elektrowni w porównaniu do ilości energii elektrycznej, jaką są w stanie wyprodukować;
• niższa awaryjność;
• łatwa modernizacja – technologie OZE rozwijają się szybko, a nowe rozwiązania są relatywnie szybko dostępne i w zasięgu finansowym właścicieli elektrowni;
• energia pochodząca z wiatru, wody lub promieniowania słonecznego jest praktycznie nieskończona i – co najważniejsze – jest to „surowiec” darmowy;
• duża wydajność w porównaniu do konwencjonalnych źródeł energii.

Dzięki temu ceny prądu pochodzącego z OZE mogą być niższe, nawet jeśli weźmie się pod uwagę ewentualne niedogodności związane z budową ekologicznej elektrowni: duży obszar zajmowany przez farmy wiatrowe, fotowoltaiczne, lub uzależnienie od warunków terenowych i atmosferycznych.

Fotowoltaika – najtańsze i najlepsze źródło energii dla „przeciętnego Kowalskiego”

Najnowsze dane wskazują, że udział fotowoltaiki w strukturze produkcji energii elektrycznej w Polsce stale rośnie. W lutym 2024 roku udział energii pochodzącej ze światła słonecznego wyniósł 3,5%. To świetny wynik, jeśli wziąć pod uwagę, że pomiarów dokonano w miesiącu o nie najwyższym nasłonecznieniu.

Ponieważ fotowoltaika to jedna z nielicznych inwestycji OZE, która jest dostępna dla indywidualnych odbiorców prądu, duży udział w strukturze produkcyjnej mają gospodarstwa domowe. Jej sporą zaletą jest fakt, że w przeciwieństwie do elektrowni wodnych czy farm wiatrowych system fotowoltaiczny można zamontować na przydomowym terenie i podłączyć bezpośrednio do instalacji elektrycznej gospodarstwa domowego.

Możliwość wykorzystania fotowoltaiki na własny użytek – nie tylko przez dużych inwestorów prywatnych lub państwowych – przynosi bezpośrednie i widoczne korzyści odbiorcom prądu. Najważniejszy jest fakt, że instalacja paneli słonecznych, zwłaszcza w połączeniu z pompą ciepła, pomaga obniżyć rachunki za prąd nawet o 90%. Skutecznie chroni więc przed wahaniami cen.

Podobnie jak inne OZE, fotowoltaika jest więc bardzo perspektywiczną gałęzią energetyki, a przy tym mniej wymagającą i bardziej uniwersalną. Przede wszystkim daje Ci realny wpływ na to, jakie rachunki za prąd płacisz, bez baczenia na politykę energetyczną państwa. To zabezpieczenie swojej przyszłości.

--

* https://www.forum-energii.eu/transformacja-energetyczna-w-polsce-edycja-2023