Agenda 2030: czy Polska osiągnęła cele zrównoważonego rozwoju?

Przeczytaj także: Polskie miasta: znamy liderów jakości usług komunalnych i społecznych

Dobry wynik Polski na tle globalnym

Ostatnie lata wskazują, że nie da się osiągnąć celów zrównoważonego rozwoju w założonym terminie 2030 r. Na tle globalnym Polska wypada według ONZ dość dobrze pod względem poziomu realizacji poszczególnych celów. Realizacja większości z nich (56 proc.) jest niezagrożona i najprawdopodobniej uda się osiągnąć do 2030 r. Jednocześnie w przypadku niemal co trzeciego celu (30 proc.), odnotowaliśmy stagnację lub regres.

Dobry wynik Polski na tle globalnym to efekt przede wszystkim dysproporcji między państwami rozwiniętymi, w tym Polski, a państwami rozwijającymi się pod względem skali wyzwań związanych z realizacją Agendy. Państwa rozwinięte miały dużo lepszy punkt wyjścia w momencie ogłoszenia Agendy 2030 niż państwa rozwijające się. Państwa rozwinięte osiągają więc najlepsze w skali świata wyniki dotyczące poziomu nierówności dochodowych, zagrożenia życiem w ubóstwie, stanu zdrowia populacji, oczekiwanej długości życia czy umieralności niemowląt. Dla nas kluczowe jest to, jak wypadamy na tle UE – w porównaniu z innymi państwami członkowskimi najlepiej realizujemy cele związane z ograniczaniem ubóstwa i jakością edukacji, a najsłabiej pod względem ograniczania głodu, dostępności warunków sanitarnych i ochrony życia pod wodą – wskazuje Paula Kukołowicz, kierowniczka zespołu zrównoważonego rozwoju w PIE.

Tylko duże firmy systematycznie działają na rzecz zrównoważonego rozwoju Wielkość firmy jest najistotniejszym czynnikiem decydującym o zaangażowaniu firm na rzecz realizacji celów SDG. Z badania PIE wynika, że 78 proc. dużych firm oraz 64 proc. średnich ma ogólną świadomość istnienia celów zrównoważonego rozwoju. Równocześnie systematyczne działania na rzecz realizacji przynajmniej niektórych celów zrównoważonego rozwoju deklaruje 64 proc. dużych firm oraz 7 proc. średnich.

Wpływ na dobrostan społeczny priorytetowym obszarem dla firm

Poprawa zdrowia oraz jakości życia pracowników jest dla firm priorytetowym celem SDG, a zarazem celem, na realizację którego firmy mają poczucie największego wpływu. Cel ten został uznany za ważny przez 65 proc. przebadanych jednostek. Równocześnie 22 proc. przedsiębiorstw uznało, że właśnie na ten obszar ma największy wpływ w ramach prowadzonej działalności biznesowej. Oprócz tego cel 9. związany z innowacyjnością i dbaniem o wzrost gospodarczy, został przez firmy uznany za dążenie, na realizację którego firmy mają najmniejszy wpływ. Oznacza to, że cel, którego realizacja zależy w większej mierze od biznesu niż obywateli czy rządów państw, jest przez polskie przedsiębiorstwa uznawany za najmniej ważny.

Wnioski przedstawione w tym raporcie wskazują na kolejną potencjalną przyczynę niskiego poziomu innowacyjności – brak postrzegania innowacyjności jako istotnego zadania związanego z prowadzeniem działalności gospodarczej.

Wyniki przedstawione w raporcie mogą pomóc wytłumaczyć obserwowany wśród polskich przedsiębiorstw niski poziom innowacyjności, widoczny w niskim poziomie wydatków Polski na badania i rozwój w porównaniu z innymi państwami. W 2022 r. wydatki Polski na badania i rozwój wyniosły 1,46 proc. polskiego PKB w porównaniu ze średnią państw Unii Europejskiej (2,24 proc.). Wśród potencjalnych przyczyn tego stanu rzeczy zazwyczaj wymienia się niestabilne otoczenie prawne, brak odpowiedniego zaplecza technicznego i kadrowego, wysoki poziom awersji do ryzyka a także ograniczone możliwości komercjalizacji rezultatów badań - zauważa Paweł Leszczyński, starszy analityk z zespołu zrównoważonego rozwoju w PIE.

Firmy przykładają małe znaczenie do innowacyjności

Najtrudniejszym celem zrównoważonego rozwoju dla polskich firm jest innowacyjność. Z danych GUS wynika, że większość firm działających w Polsce nie prowadziła działalności innowacyjnej w latach 2020-2022. Jedynie 1/3 firm usługowych i produkcyjnych wprowadziła przynajmniej jeden nowy bądź ulepszony produkt, usługę lub proces biznesowy.

Więcej innowacyjnych firm było w sektorze publicznym (51 proc.) niż w prywatnym (32 proc.). Zarazem znacznie mniej firm poniosło nakłady innowacyjne – w skali całej gospodarki było to 20 proc. przedsiębiorstw, a jeszcze mniej na badania i rozwój (B+R) – 13 proc. podmiotów.

W Polsce działalność innowacyjna to głównie domena dużych firm. Z danych GUS wynika, że duże przedsiębiorstwa inwestują w innowacje większe środki finansowe niż średnie firmy. Nakłady innowacyjne w dużych firmach produkcyjnych niemal dwukrotnie przewyższały wartość tego typu nakładów w małych i średnich łącznie. Duże firmy prowadzą również więcej badań nad innowacjami – nakłady na badania i rozwój są w nich około dwukrotnie wyższe niż w małych i średnich łącznie, zarówno w przypadku firm usługowych, jak i produkcyjnych – zauważa Tomasz Mądry, starszy analityk z zespołu zrównoważonego rozwoju w PIE.